Na temat pomiaru temperatury pisaliśmy wielokrotnie. Obecnie jako uzupełnienie przedstawiamy serię nowych mierników temperatury produkowanych przez firmę CENTER. Dystrybucję tych przyrządów w Polsce prowadzi firma Labimed Electronics.

Pomimo, że bezdotykowy pomiar temperatury za pomocą pirometru zdobywa coraz więcej zwolenników, to w wielu zastosowaniach lepiej sobie radzi konwencjonalny, przenośny termometr z odczytem cyfrowym. W porównaniu z pirometrem zapewnia on lepszą dokładność pomiaru i szereg przydatnych funkcji użytkowych, m.in. pomiar i rejestrację wielokanałową.
Funkcja pomiaru temperatury jest też dostępna w większości multimetrów warsztatowych, jednak dokładność pomiaru nie jest zbyt duża, a typowa dla nich rozdzielczość wskazania równa 1°C nie pozwala na obserwowanie trendów zmian temperatury i wysuwania związanych z nimi wniosków.

Rys. 1. Dwukanałowy miernik temperatury CENTER 301.

Z oferty firmy CENTER wybraliśmy pięć typów termometrów o oznaczeniach: 300, 301, 305, 306 i 309. Dokładny wykaz ich funkcji i parametrów przedstawiono na załączonej tablicy.
Wszystkie termometry serii 300 są wyposażone w interfejs RS-232C, wszystkie też współpracują z sondą temperaturową – termoparą typu K. Termometry 300 i 301 (rys. 1) to podstawowe, najtańsze wersje różniące się tylko liczbą kanałów pomiarowych. Wyróżniają się one jednak największą dokładnością spośród termometrów tej serii. Z kolei termometry CENTER 305 (rys. 2) i 306 to jednocześnie loggery, czyli miniaturowe rejestratory, podobnie jak 300 i 301 jedno- i dwukanałowe. Ostatni z serii termometr CENTER 309 jest przeznaczony do wielopunktowego pomiaru temperatury, tj. jednocześnie w czterech punktach. Przyrząd należy również do grupy loggerów i jest bogato wyposażony.

Rys. 2. Jednokanałowy miernik temperatury z funkcją loggera CENTER 305.

Wyświetlacz
Wyświetlacz to ważny element każdego miernika cyfrowego. Wszystkie termometry serii 300 mają duży wyświetlacz ciekłokrystaliczny wskazujący przede wszystkim wynik pomiaru temperatury. W wersji dwukanałowej 302 można obserwować jednocześnie wynik pomiaru uzyskany w drugim kanale. Z kolei (również dwukanałowy) CENTER 305 może jednocześnie wskazywać wyniki temperatur: T1, T2 i ich różnicy T1-T2. Niewiele różniący się od niego CENTER 306 ma taki sam wyświetlacz, stąd i takie same możliwości pod względem wyświetlania. Flagowy CENTER 309 ma poczwórny wyświetlacz wskazujący jednocześnie cztery wyniki pomiaru temperatury, odpada zatem uciążliwe przełączanie wyświetlacza i zapisywanie wyników. Wyświetlacz termometru CENTER 309 jako jedyny z wymienionych ma funkcję podświetlenia za pomocą diody LED, która pozwala na wykonywanie pomiarów przy niewystarczającym oświetleniu zewnętrznym.

Zakres pomiaru a użyta sonda temperaturowa
Wybrane termometry CENTER współpracują z sondą temperaturową – termoparą typu K. Choć znamionowy zakres pomiaru każdego z nich wynosi od -200°C do +1370°C, to rzeczywisty zakres narzuca użyta sonda. Wraz z przyrządem producent dostarcza zależnie od wersji jedną lub dwie (patrz tablica) niezabudowane sondy temperaturowe typu TP-K01, które z powodu konstrukcji mechanicznej (izolacja teflonowa) nie powinny być używane do pomiaru temperatur większych niż ok. 200°C. Zaletą takiej niezabudowanej sondy jest jednak krótki czas reakcji na zmiany mierzonej temperatury i łatwość umieszczenia takiej sondy w trudno dostępnych miejscach.

Rejestracja danych pomiarowych (logger)
W tę funkcję są wyposażone tylko termometry CENTER 305, 306 i 309. Wykorzystuje ona wewnętrzną pamięć przyrządu zdolną zgromadzić aż 16 tys zapisów, przy czym każdy zapis (zestaw danych) zawiera oprócz wyniku pomiaru temperatury, datę i czas jego wykonania. Umożliwia to wewnętrzny zegar pracujący w czasie rzeczywistym. Aby uruchomić logger, nie trzeba łączyć przyrządu z komputerem. Trzeba to jednak zrobić później, aby odczytać dane. Przed rejestracją konfiguruje się logger wybierając odstęp czasowy między kolejnymi pomiarami (od 1 s do 99: 59 s). Przyrząd zapisuje dane pomiarowe dotyczące jednego ciągłego procesu rejestracji, każdorazowo w oddzielnym segmencie pamięci. Stan zapełnienia całej pamięci wskazuje na wyświetlaczu w momencie włączenia zasilania.

Współpraca z komputerem
Jak już wspomniano, wszystkie wersje mierników temperatury CENTER współpracują z komputerem, producent jednak nie z każdą z nich dostarcza oprogramowanie. Przy zakupie tańszej wersji termometru trzeba się zatem liczyć z koniecznością dopłaty (patrz tablica).

Oprogramowanie o nazwie Thermolog, pracujące pod nadzorem systemu operacyjnego MS Windows 98/NT 4.0/NT 2000/XP, może pracować w dwóch trybach. W trybie „Real Time” (rys. 3) termometr pobiera dane w czasie rzeczywistym z dołączonego do niego termometru i wyświetla je dwóch oknach, w pierwszym nazwanym „Real Time Graph” w postaci wykresu, a w drugim „Tabular” w postaci tablicy, na której oprócz wyniku pomiaru opatrzonego numerem porządkowym jest też podana data i czas wykonania pomiaru. Wyświetlona w osobnym oknie wirtualna płyta czołowa termometru pozwala na zdalną jego obsługę z klawiatury komputera. Proces rejestracji (przesyłania danych do komputera) wyzwala się, wybierając na ekranie opcję „Run”. Gdy komputer pracuje w trybie wielokanałowym, wtedy są jednocześnie kreślone dwie lub więcej linii oznaczonych różnymi kolorami, a na tablicy obok danych wyniku pomiaru pojawia się numer kanału. Z tego trybu pracy można korzystać niezależnie od tego czy termometr ma funkcję loggera, czy też nie, a wyświetlane dane można archiwizować na dysku lub drukować.
Drugi tryb pracy programu Thermolog to „Data Logger” (rys. 4). Na ekranie monitora komputerowego są wyświetlane wtedy trzy okna: „Data Sets” (zestawy danych), „Tabular” (tablica) i ”Graph” (wykres). W pierwszym z wymienionych okien są zapisywane w postaci tablicy zestawy danych, przy czym dla każdego kompletnego procesu rejestracji podaje się: datę, czas, odstęp czasowy rejestracji, jednostkę wskazania i liczbę zapisanych danych. W oknie „Graph” jest wyświetlany wykres zmian temperatury, odpowiadający wybranemu w czasie procesowi rejestracji. Pod nim pojawia się tablica mieszcząca kolejno wszystkie zarejestrowane w tym procesie wyniki pomiarów, a ściślej zestawy danych pomiarowych. Na ekranie, na osobnym polu odczytowym są wskazywane też wartości temperatury – maksymalna i minimalna.

Inne funkcje
Z innych funkcji termometrów pomocnych przy pomiarze temperatury należy wymienić funkcje: „HOLD” - zamrażanie wskazania wyświetlacza”, „MAX/MIN” wskazywanie wartości maksymalnej i minimalnej, a w niektórych wersjach wyświetlanie i wskazywanie średniej, wskazywanie wartości względnej „REL” (różnica wyniku pomiaru i zapisana w pamięci wartość odniesienia) orazT (różnicy wskazań kanałów T1 i T2).

Rys. 3 Okno programu Thermolog w trybie transmisji danych pomiarowych w czasie rzeczywistym

Rys. 4 Okno programu Thermolog w trybie pobierania danych pomiarowych z loggera.