czyli usuwanie drobnych uszkodzeń powłoki lakierowej

Jakość naprawy i możliwości znalezienia odpowiedniego odcienia lakieru nawierzchniowego są wymagane nie tylko przy lakierowaniu całych elementów nadwozia samochodu. Okazuje się, że to przy naprawie drobnych uszkodzeń powłoki lakierowej lakiernik wykazuje się profesjonalizmem. Nie chodzi tu o sam proces lakierowania, lecz o dobór lakieru o odpowiednim odcieniu. Każdego z nas denerwują drobne zarysowania, punktowe odpryski czy małe przytarcia na powłoce lakierowej. A przy stanie dróg w naszym kraju i braku przyznania się do szkody parkingowej sprzyja ich powstawaniu. Uszkodzenia te są bardziej denerwujące, gdy występują na samochodach nowych lub zabytkowych, będących dumą ich właściciela. Szczególnie, gdy widoczne są przy pięknej słonecznej pogodzie. Powie ktoś, że takie drobne usterki nie wpływają na zmniejszenie wartości pojazdu, ale tu nie o wartość samochodu chodzi, lecz o wartości wyższe, znane tylko miłośnikom motoryzacji – cieszenie oka, a nawet ducha. Lakiery starej generacji to lakiery na bazie żywic syntetycznych. Wysychając dawały wysoki połysk i nie musiały być polerowane. Podgrzewanie lakieru, tzw. wypalanie, przyspieszało schnięcie i zwiększało twardość materiału. Stąd była znana nazwa “lakier piecowy”.

Dzisiejsze lakiery to akrylowe materiały dwuskładnikowe, którymi można naprawiać także powłoki poprzedniej generacji przy zastosowaniu odpowiednich podkładów oddzielających. Lakierowanie całych elementów, a może nawet całych nadwozi jest bardzo kosztowne. Ale mimo to miłośnicy samochodów decydowali się na takie rozwiązania w celu usunięcia drobnych uszkodzeń powłoki lakierowej. Ponieważ te drobne uszkodzenia przeszkadzały w oglądaniu całego obrazu nierzadko kultowych pojazdów, np. spod znaku “dzikiego konia” czy “trójramiennej gwiazdy”. Jeszcze do niedawna, naprawa drobnych uszkodzeń powłoki lakierowej wiązała się z lakierowaniem całego elementu i cieniowaniu elementów sąsiednich. Obecnie takie drobne uszkodzenia nie wymagają już tak dużego obszaru naprawy. Wystarczy powierzchnia o wielkości kartki formatu A4. Naprawy mogą być zatem wykonywane szybciej i taniej. Jedyny problem to dobór odpowiedniego koloru lakieru.

Problem doboru lakieru
Newralgicznym punktem każdej naprawy lakierniczej jest trafienie we właściwy odcień nakładanego lakieru. Nie jest to proste, ponieważ miejsce naprawiane nie może się różnić kolorem od lakieru starego lub lakieru oryginalnego. Nie chodzi tu o zmniejszenie wartości samochodu przez niewłaściwy dobór lakieru, lecz przede wszystkim o rozkosz patrzenia na swój ukochany samochód, na którym jest źle dobrany lakier. Dla każdego miłośnika samochodów jest to widok nie do zniesienia. Ustalenie odpowiedniego koloru i jego odcienia dla samochodów współczesnych nie sprawia problemu. Po prostu na tabliczce znamionowej pojazdu lub w książce pojazdu odczytujemy kod lakieru, a doświadczony lakiernik czy pracownik mieszalni lakierów dobierze odpowiedni kolor i według danych producenta lakierów skoryguje odpowiedni odcień. Na samochodach starszych i zabytkowych czasem trudno znaleźć informacje o fabrycznym lakierze. Są to samochody, które najczęściej przechodziły różne naprawy i lakierowania. Często też właściciele tych samochodów po ich odrestaurowaniu zapomnieli zapisać informację o lakierze, jakim samochód był lakierowany lub nie pozostawili próbki lakieru sprzed kilku laty podczas remontu auta. Zdarza się także, że jeżeli gdzieś w samochodzie zostanie znaleziona informacja o lakierze oryginalnym, to nie zawsze odpowiada to aktualnemu kolorowi lakieru na samochodzie. Jeżeli nawet powłoka lakierowa jest oryginalna, to i tak lakier ten nie będzie odpowiadał kolorowi fabrycznemu według rocznika budowy samochodu. Pod wpływem czynników atmosferycznych i słońca, powłoka lakierowa zmienia się i po wielu latach różni się od koloru fabrycznego. Jednak te wszystkie, powyższe przypadki, nie powinny sprawiać zbyt dużych problemów dla profesjonalnych lakierników. Oni wiedzą dokładnie, jak i gdzie można znaleźć pasujący kolor lakieru. Każda firma lakiernicza ma w swoich archiwalnych bazach kolorów także kolory lakierów, jakimi lakierowane były samochody z ubiegłego wieku. Każdy z tych kolorów ma także recepturę opracowaną na bazie lakierów współczesnych.
Najpierw ważne jest ustalenie właściwego koloru lakieru, jaki znajduje się na samochodzie, a właściwie na elemencie, na którym występują drobne uszkodzenia. Obszar wokół miejsc naprawianych należy umyć wodą z mydłem, osuszyć i spolerować, a następnie odtłuścić zmywaczem lakierniczym. Operacja ta pozwoli na uniknięcie błędu w doborze właściwego koloru lakieru oraz ma lepszą jakość cieniowania podczas nakładania lakieru bazowego i lakieru bezbarwnego. Każda powłoka lakierowa ma na swojej powierzchni zewnętrznej cienką warstewkę, która jest zabrudzona, utleniona i zawiera różne wtrącenia, a dobór koloru lakieru musimy wykonać do czystej i świeżej warstwy lakieru.

Do tak przygotowanej powierzchni przykładamy próbniki kolorów lub także wspomagamy tę czynność spektrofotometrem. Każda firma lakiernicza ma zestawy próbek wszystkich lakierów wyprodukowanych na potrzeby producentów samochodów. Można powiedzieć, że taki zestaw wzorników kolorów jest archiwum kolorów oryginalnych samochodów. W takim systemie można także znaleźć odpowiedni kolor i dla samochodu zabytkowego. Dla lakiernika nie ma problemu w znalezieniu odpowiedniego odcienia i jego receptury. Podczas określania koloru musimy stosować odpowiednie źródło światła padającego na obszar wokół miejsca naprawianego. Najlepiej, jeżeli to będzie światło słoneczne, ale nie działające bezpośrednio, czyli tzw. półcień.

Dobór odpowiedniego koloru i korekta jego odcienia jest najtrudniejszym elementem w procesie lakierowania. Nie zawsze odcień lakieru wykonanego według receptury fabrycznej będzie odpowiadał naszym oczekiwaniom. Jest to spowodowane tym, że lakier używany w produkcji seryjnej może mieć różne odcienie wskutek działania wielu czynników, np.:
- produkcja odbywa się w różnych miejscach, przy różnych prędkościach taśmy produkcyjnej i różnymi metodami aplikacji;
- różnice w temperaturze nakładania i wilgotności powietrza;
- różnice w wyposażeniu i narzędziach;
- wstępna kontrola jakości toleruje odchylenie od wzorca lub nie stwierdza różnicy w stosunku do obowiązującego standardu.

Bardzo ważnym czynnikiem przy określaniu odpowiedniego koloru jest czynnik ludzki, czyli nieprawidłowe widzenie barw. Każdy kolorysta lub lakiernik samochodowy powinni przechodzić okresowe specjalistyczne badania, które mogą stwierdzić ewentualne zaburzenia w rozpoznawaniu barw. W praktyce wygląda to tak, że nawet dobrze dobrany kolor może być źle nałożony przez lakiernika i odwrotnie, niezbyt dobrze dobrany odcień lakieru może być skorygowany przez doświadczonego lakiernika. Można zatem powiedzieć, że dobór odpowiedniego odcienia lakieru nie jest najważniejszy, ponieważ jest ściśle związany z techniką aplikacji. A liczy się końcowy efekt, czyli polakierowany częściowo element bez wyraźnych oznak lakierowania. Takie efekty można uzyskać stosując technikę drobnych napraw.

Możliwości drobnych napraw
W przeciwieństwie do lakierowania częściowego elementu nadwozia, metoda drobnych napraw wyraźnie ogranicza obszar naprawy. Przyjmuje się, że całkowity obszar naprawy nie powinien być większy niż powierzchnia kartki o formacie A4. Metodę tę stosuje się do uszkodzeń nie większych niż o średnicy około 30 mm. Także nie na wszystkich elementach i nie w każdym miejscu taka napraw jest możliwa. Na rysunku 1 przedstawione są miejsca, na których można i na których nie można wykonać takiej naprawy.

Można powiedzieć, że drobne naprawy mają następujące ograniczenia:
- do maks. wielkości powierzchni A4 (20 x 30 cm);
- do jednej naprawy na element;
- do oryginalnej powłoki dobrej jakości (nie do elementów z plamami na powłoce);
- do pewnych powierzchni (patrz rysunek 1);
- do pewnych kolorów.

Zatem naprawa jest możliwa, jeżeli:
- uszkodzenia są bardzo małe;
- maksymalna wielkość naprawianej powierzchni jest mniejsza niż A4 (DIN);
- uszkodzenia występują przy krawędzi elementów;
- jest tylko jedna naprawa na elemencie;
- dotyczy koloru niekrytycznego.

Naprawa jest niemożliwa, jeżeli:
- maksymalna wielkość powierzchni naprawianej jest większa niż A4;
- jest dodatkowe uszkodzenie, czyli jest więcej niż jedno uszkodzenie na elemencie;
- uszkodzenie jest na środku elementu.

Ale mimo tych ograniczeń drobne naprawy charakteryzują się dwiema cechami: szybkością naprawy, czyli redukcją czasu pracy oraz ograniczeniem kosztów, czyli redukcją zużycia materiałów – nawet do 50 proc.
Takie cechy prowadzą do satysfakcji i zadowolenia klienta, a dla lakiernika jest to następne wyzwanie i zdobywanie doświadczenia w celu wykonywania szybkich i o wysokiej jakości napraw powłok lakierowych.
Także liczba narzędzi jest ograniczona i nie wymaga żadnych specjalistycznych. Wystarczą te, które już znajdują się na wyposażeniu każdej lakierni:
- Mała szlifierka mimośrodowa, np. United Tools, Airwall, Festo, Hamach, Rupens;
- Mały pistolet lakierniczy, np. DeVilbiss, Sata, Iwata;
- Materiały ścierne:
- Rasty polerskie, np. 3M, SIA, Farecla, Bodymagic, Abel;
- papiery, np. 3M, SIA, Mirka;
- Mały promiennik podczerwieni, np. IRT, Trisk, Spanesi;
- Maski przeciwpyłowe, taśmy, folia, np. 3M, Supermask, EMM.

Przykładowy proces naprawy można ująć w następujących krokach naprawczych (na podstawie technologii Du Pont):
- Zamaskować sąsiadującą powierzchnię.
- Przeszlifować uszkodzoną powierzchnię szlifierką mimośrodową z papierem P120-P180 (fot. 2).
- Odtłuścić zmywaczem lakierniczym i przetrzeć ściereczką antystatyczną. Wysuszyć sprężonym powietrzem (fot. 3).
- W przypadku głębokich uszkodzeń przygotować szpachlę, nałożyć i wysuszyć. Należy przy tym przestrzegać danych technicznych schnięcia zastosowanego produktu.
- Przeszlifować szpachlę, stosując odpowiednie stopniowanie ziarnistości papieru ściernego: P180-P280-P360 lub P180-P240-P320.
- Ponownie odtłuścić zmywaczem lakierniczym i przetrzeć ściereczką antystatyczną. Wysuszyć sprężonym powietrzem
- Zamaskować powierzchnie sąsiadujące i przygotować szybkoschnący podkład wypełniający o niskiej zawartości LZO. Podczas przygotowywania podkładu wypełniającego zwrócić uwagę na zastosowanie właściwego odcienia szarości. Przed nałożeniem podkładu zalecane jest odizolowanie szpachli odpowiednim podkładem gruntującym. Nałożyć podkład wypełniający.
- Pierwsza warstwa podkładu powinna być nałożona szerzej niż druga, ponieważ likwidacja odkurzu przy szybkoschnących produktach HS jest trudna i może spowodować utratę przyczepności w końcowej fazie naprawy. Suszenie podkładu wypełniającego zgodnie z danymi technicznymi zastosowanego produktu.
- Szlifowanie podkładu przy zastosowaniu odpowiedniego stopniowania ziarnistości papieru: P360-P400-P500/P600.
- Ponownie odtłuścić zmywaczem lakierniczym i przetrzeć ściereczką antystatyczną. Wysuszyć sprężonym powietrzem.
- Przygotować lakier nawierzchniowy i nakładać, używając technik redukujących powstanie odkurzu. Warstwa bazowa i warstwa lakieru bezbarwnego lub warstwa lakieru jednowarstwowego. Zastosować technikę cieniowania podobną do tej, jaką stosujemy przy pracach standardowych, ale na mniejszej powierzchni (fot. 4).
- Wysuszyć warstwę wierzchnią, stosując się do Danych Technicznych zastosowanego produktu. Ostudzić i wypolerować (fot. 5).

Szybkie naprawy wymagają od lakiernika większych umiejętności i profesjonalnej dyscypliny. Wiąże się to zatem z dodatkowymi szkoleniami, przygotowaniem technicznym i ciągłym ćwiczeniem. Nie ma natomiast istotnych różnic przy usuwaniu uszkodzeń na samochodach współczesnych i zabytkowych. Każdy klient wymaga naprawy o wysokiej jakości, wykonanej szybko i za przystępną cenę.

Wiesław Wielgołaski

Wiesław Wielgołaski prowadzi własne biuro zajmujące się:
- projektowaniem i wykonywaniem adaptacji kabin lakierniczych, także adaptacji pomieszczeń na potrzeby lakierowania;
- technologicznym projektowaniem warsztatów blacharsko-lakierniczych;
- projektowaniem i montażem małych kabin lakierniczych, do lakierowania 1-2 elementów nadwozia;
- wykonywaniem oględzin i wydawaniem orzeczeń w zakresie prawidłowego funkcjonowania kabin lakierniczych – uprawnienia biegłego sądowego w zakresie kabin lakierniczych i stanowisk przygotowawczych.

e-mail: biuro@wielgolaski.pl www.wielgolaski.pl tel. 0609 473 927