Temat wydaje się prosty. Jednak, gdy przyszłoby nam usiąść, wziąć kartkę i napisać co powinno być w warsztacie zajmującym się naprawami blacharskimi, to już nie byłoby to takie proste.

Wyposażenie warsztatu blacharskiego kojarzy się nam przede wszystkim z narzędziami, ramą, siłownikami i kawałkami blach. Zgadza się, ale to nie wszystko. To także odpowiednie pomieszczenia, odzież ochronna, zaplecze socjalne i medyczne, składowisko odpadów, magazyny oraz przechowalnie części i elementów zdemontowanych z samochodów na czas naprawy. Wyposażenie blacharni ma bardzo ścisły związek z technologią naprawy blacharskiej samochodu. W technologii naprawy można natomiast wyróżnić kilka etapów naprawy, które powinny być wykonywane na wydzielonych stanowiskach lub w pomieszczeniach. Każde z tych stanowisk musi być wyposażone w narzędzia i sprzęt umożliwiający prawidłową naprawę zgodnie z technologią wskazaną przez producenta samochodu.

Stanowiska
Do rozbrajania i uzbrajania nadwozia (fot. 1)
Żeby wykonać naprawę blacharską, konieczne jest zdemontowanie uszkodzonych elementów i części nadwozia, jak również podzespołów i części mechanicznych. Demontuje się nie tylko elementy uszkodzone, ale także elementy całe i sprawne, a utrudniające naprawę lub mogące ulec uszkodzeniu podczas naprawy właściwej. Między innymi wycinanie szyby w celu naprawy słupka lub dachu. Na takim stanowisku powinno odbywać się także uzbrajanie nadwozia samochodu, w tym także wklejanie szyb, sprawdzanie instalacji elektrycznej czy klimatyzacji. Na stanowisku tym powinien być dostęp do dokumentacji technicznej, a pracownicy przeszkoleni w zakresie budowy samochodu i technologii, m.in. wymiany szyb wklejanych, drobnych napraw tworzyw sztucznych i klejenia.



Fot. 1

Do napraw poszycia zewnętrznego nadwozia (fot. 2)
Nie wszystkie uszkodzenia nadwozia samochodu kwalifikują się do naprawy na ramie. Najwięcej napraw to naprawy po drobnych stłuczkach. Jeżeli po sprawdzeniu geometrii nadwozia okaże się, że konstrukcja nadwozia nie jest uszkodzona, to naprawy poszycia zewnętrznego można wykonać na stanowisku do napraw lekkich. Są to takie naprawy, jak: wymiana drzwi i pokryw, wymiana błotników i dachu, tylnego pasa i częściowa wymiana tylnego błotnika. Do drobnych napraw zalicza się także naprawy typu SMART, czyli prostowanie i wyciąganie wgnieceń blach poszycia zewnętrznego, tworzyw wewnętrznych i niektórych elementów zewnętrznych wykonanych z tworzyw sztucznych. Na tym stanowisku powinno także wykonywać się antykorozyjne zabezpieczanie elementów podwozia.



Fot. 2

Nie może zabraknąć także dostępu do dokumentacji technicznej nadwozia oraz umiejętności jej czytania i rozumienia przez pracowników. Ważna jest też znajomość wyciągania na zimno (urządzenia Multispot lub Flatline), szlifowania (papier, tarcze, pilnik blacharski), szpachlowania (zgrubne, z włóknem szklanym), cynowania (narzędzia, znajomość technologii) oraz ocena wymiany dowolnego elementu: potrzebne narzędzia, kolejność czynności. Przy wymianie elementów poszycia zewnętrznego należy zwrócić również uwagę na to, że mamy tu do czynienia z dwoma rodzajami połączeń. Są to połączenia rozłączne, tzn. elementy są przykręcane: błotniki przednie, pokrywy, zderzaki i drzwi, jak również połączenia nierozłączne, tzn. elementy są spawane, zgrzewane, lutowane lub klejone: błotnik tylny, pas tylny, dach, poszycie progu itp. Z wymianą elementów poszycia zewnętrznego wiąże się także znajomość past lub mas do zabezpieczania antykorozyjnego połączeń spawanych lub zgrzewanych, klejów do klejenia blach i mas uszczelniających oraz preparatów antykorozyjnych.

Do naprawy konstrukcji nadwozia (fot. 3)
Naprawy poważne, wymagające wyciągania i ustawiania konstrukcji nadwozia wykonuje się na ramach. Z każdą ramą związany jest system pomiaru nadwozia, który może być także wykorzystywany do pomiaru geometrii nadwozia przed naprawą. Chociażby dla sprawdzenia, czy po małej stłuczce z nadwoziem jest wszystko w porządku. Dlatego bardzo wygodny jest system elektroniczny, ponieważ może być użyty także poza ramą, np. na stanowisku do napraw lekkich. Stanowisko do napraw ciężkich powinno być stanowiskiem wydzielonym, ponieważ rama wraz z całym oprzyrządowaniem zajmuje więcej miejsca. Poza tym trudno ciągle przestawiać ciężką ramę. Z wyciąganiem nadwozia związane jest także niebezpieczeństwo zerwania lub uszkodzenia urządzenia ciągnącego, dlatego wokół ramy podczas prac nastawczych wymagane jest zachowanie strefy bezpieczeństwa.



Fot. 3

Stanowisko do zabezpieczania profili zamkniętych i konserwacji
Nie jest to stanowisko konieczne, ponieważ nie wykonuje się już konserwacji fabrycznego zabezpieczenia antykorozyjnego. Ale takie wydzielone pomieszczenie może służyć do zabezpieczania profili zamkniętych, jak również do innych drobnych prac naprawczych na poszyciu zewnętrznym, chociażby do napraw typu SMART: napraw tapicerki, napraw drobnych uszkodzeń szyb, napraw wgnieceń w przypadku, gdy powłoka lakierowa nie jest uszkodzona itp.



Fot. 4

Narzędzia i urządzenia
Narzędzia do wykonywania poszczególnych operacji naprawczych powinny być ściśle związane z poszczególnymi stanowiskami. Może nietrudno sobie wyobrazić blacharza czekającego na wyciskacz (nawet ręczny) w celu przyklejenia błotnika, tylko dlatego, że inny pracownik wkleja właśnie szybę. Ale na pewno nie usprawnia to, a wręcz dezorganizuje pracę na blacharni. Albo inne narzędzia, jak np. szlifierka czy wiertarka. Nie można oczywiście wymagać, aby każdy z pracowników miał swoją spawarkę lub zgrzewarkę. Odpowiednia liczba narzędzi w warsztacie tylko usprawni pracę.



Fot. 5

Do rozbrajania i uzbrajania nadwozia
1. Przede wszystkim potrzebny będzie wózek do transportu nadwozia (fot. 4) i podnośnik typu “żaba”. Przy demontażu części i elementów z jednej strony samochodu, funkcjonalny jest przewoźny, mały podnośnik montażowy (fot. 5). Po zdjęciu kół, a nawet po demontażu zawieszenia będziemy potrzebowali także podstawek pod nadwozie.
2. Podnośnik 2-kolumnowy – bez podnośnika do podnoszenia całego pojazdu nie można wykonać żadnych prac demontażu i montażu. Podnośnik pomoże nam także podczas pomiarów kontrolnych geometrii nadwozia przed właściwą naprawą blacharską. Oczywiście, jeżeli dysponujemy elektronicznym systemem pomiarowym.
3. Do wyjęcia silnika i skrzyni biegów potrzebny jest żurawik samochodowy. Jeżeli mamy już mały podnośnik montażowy, to po zmianie odpowiedniego oprzyrządowania może pełnić on rolę żurawika.
4. Poza tym konieczny jest stół ślusarski lub - wózek z zestawem podstawowych narzędzi i kluczy do prac mechanicznych, narzędzia do wycinania i wklejania szyb, stojak na szyby, stojak na zderzaki, odkurzacz przemysłowy, przenośne urządzenie rozruchowe, zestaw do napraw instalacji elektrycznej i urządzenie do obsługi klimatyzacji.



Fot. 6

Do napraw poszycia zewnętrznego nadwozia
Stanowisko do naprawy poszycia zewnętrznego nadwozia powinno być najlepiej wyposażonym stanowiskiem, ponieważ na nim odbywa się główna naprawa blacharska. Niektóre z urządzeń i narzędzi będą pokrywały się z wyposażeniem stanowiska do rozbrajania i uzbrajania nadwozia. Dlatego tu przedstawię tylko wykaz najważniejszych narzędzi:
- Podnośnik dwukolumnowy lub nożycowy przewoźny.
- Mały podnośnik przewoźny oraz podstawki pod osie pojazdu.
- Przyrządy do szybkiej kontroli geometrii nadwozia.
- Zestaw siłowników hydraulicznych z końcówkami (4 t i 10 t). Bardzo przydatny jest także pneumatyczny rozpieracz/ściągacz (fot. 6).
- Półautomat spawalniczy do lutowania twardego (MIG), spawania AL (MIG) i spawania stali (MAG) (fot. 7).
- Zgrzewarka wielofunkcyjna + kpl. elektrod (np. Multispot).
- Agregat odsysający spaliny spawalnicze, instalacja sprężonego powietrza, w tym: sprężarka, przewody, urządzenia smarujące do narzędzi pneumatycznych (fot. 8).



Fot. 7



Fot. 8a



Fot. 8b

Młotek suwliwy – ręczny, zgrzewarko--wyciągarka, np. Airpuller (fot. 9), zestaw do wypychania wgnieceń bez uszkodzeń powłoki lakierowej. Zestaw taki nie jest konieczny, ze względu na duże wymagania dotyczące umiejętności, ale może być wykorzystywany do innych wgnieceń, przy których uszkodzona jest powłoka lakierowa. Zalecany jest także system do wyciągania wgnieceń o dużej powierzchni, np. Flatliner (fot. 10).



Fot. 9

Szlifierka kątowa oraz tarcze do cięcia i szlifowania, szlifierka do dwustronnego szlifowania blach, szlifierka wysokoobrotowa, szlifierka taśmowa, wiertarka elektryczna lub pneumatyczna, frez do zgrzein punktowych, piłka pneumatyczna, nożyce pneumatyczne, dziurkarka, wycinarka tarczowa, dmuchawa gorącego powietrza. Stół ślusarski z imadłem i narzędziami blacharskimi: klucz udarowy, klucz dynamometryczny, narzędzie do odsadzania, nitownica ręczna, komplet młotków metalowych, młotek drewniany, młotek aluminiowy, młotek gumowy, pilnik blacharski z uchwytem, łyżki blacharskie, w tym łyżka pilnikowa, pilniki do metalu, kowadełka, przyrząd do pomiaru karoserii. Stojak lub wózek do nowych blach nadwozia i innych części. Stojak, kobyłki lub składany stół na naprawiane elementy nadwozia oraz regał z półkami. Szafka ruchoma z narzędziami ręcznymi: komplet nasadek 1/2”, komplet nasadek 1/4”, komplet kluczy płaskich, komplet kluczy oczkowych, komplet kluczy i nasadek Torx, komplet wkrętaków, kombinerki, zaciski, kleszcze, obcęgi, klamerki zaciskowe blach, ręczne nożyce do cięcia blach, przecinak ślusarski, szczotki druciane: ręczne i okrągłe, papier ścierny i materiały ścierne, tarcze do cięcia, ręczna piłka do metalu, komplet wierteł, w tym wiertła do cienkich blach, szczypce do spinek tapicerskich, punktak, rysik, kątownik, lampa przenośna (fot. 11).
Pistolet do uszczelniania połączeń blach: (ręczny lub pneumatyczny), pistolet do zabezpieczania antykorozyjnego, piaskarka do usuwania ognisk korozji, kotary lub parawany do separacji stanowiska, pokrowce na siedzenia i kierownicę, pokrowce na szyby i nadwozie, oświetlenie stanowiska, głowice zasilające, żurawie ramienne, kryte sieci zasilania elektrycznego i pneumatycznego.



Fot. 10

Do naprawy konstrukcji nadwozia
Stanowisko do naprawy konstrukcji nadwozia samochodu powinno mieć, oprócz wyposażenia, jakie ma stanowisko do napraw lekkich, także kilka dodatkowych urządzeń. Poza tym, jego powierzchnia powinna być większa, ponieważ musi pomieścić nie tylko samochód, ale także i ramę. Dodatkowe narzędzia stanowiska napraw ciężkich to:
- Rama do prostowania i wyciągania nadwozia z atestem B oraz system pomiarowo-kontrolny: podwozia i nadwozia. Systemy mogą być mechaniczne, elektroniczne lub mieszane, np. do podwozia elektroniczny, a do nadwozia mechaniczny (fot. 12).
- Podnośnik dwukolumnowy lub inny system najazdu na ramę.
- Komplet uchwytów, końcówek oraz wsporników i zaczepów do blach (fot. 13).
- Kotary lub parawany do separacji stanowiska.



Fot. 11a



Fot. 11b



Fot. 11c



Fot. 12



Fot. 13a



Fot. 13b

Do konserwacji i zabezpieczania profili zamkniętych
Jeżeli właściciel warsztatu zdecyduje się na stanowisko do konserwacji i zabezpieczania antykorozyjnego nadwozia, nie tylko podwozia, ale i profili zamkniętych, to powinien je wyposażyć przede wszystkim w wyciąg i dopływ świeżego powietrza. Pomieszczenie takie powinno być wydzielone z osobnym wjazdem, nie z głównej hali blacharskiej czy blacharsko-lakierniczej. Powietrze powinno być wyciągane przy pomocy wentylatora zamontowanego przy podłodze, a kanał wlotowy po przeciwległej stronie tuż przy suficie pomieszczenia. Przed wentylatorem wyciągowym należy zamontować filtr przeciwpyłowy stosowany w kabinach lakierniczych. Podstawowym urządzeniem jest tu podnośnik dwukolumnowy, ułatwiający dostęp do podwozia samochodu. Ale najważniejszymi narzędziami są pistolety natryskowe: pistolet ciśnieniowy z dwiema sondami (długą giętką i hakową, do zabezpieczania profili zamkniętych) oraz pistolet podciśnieniowy z regulowaną dyszą natryskową. Przedstawiony opis wyposażenia poszczególnych stanowisk naprawy blacharskiej nadwozia nie wyczerpuje zapewne wszystkich narzędzi i nowoczesnych urządzeń. Wybór jest bardzo duży i to do blacharza należy decyzja, jakim narzędziem będzie wykonywał daną operację. Najważniejsze jest to, żeby potrafił obsługiwać zastosowane narzędzia i znał ich wszystkie możliwości. Narzędzia tylko pomagają mu w pracy, jakość naprawy i tak zależy od niego.

Wiesław Wielgołaski