Części i regeneracja

Amortyzatory samochodowe pełnią kluczową rolę z punktu widzenia bezpieczeństwa i komfortu jazdy. Ich integralnymi elementami są poduszki (górne mocowania), „odboje” i osłony. Wszystkie te części podlegają okresowej kontroli i wymianie, jeśli stwierdzona zostanie ich niesprawność. Wymiana elementów układu tłumiącego nie kończy się jednak w momencie przykręcenia ostatniej śruby na mocowaniu amortyzatora.

W samochodach stosuje się przeważnie amortyzatory olejowe i olejowo-gazowe. Główna różnica między nimi to komora kompensacyjna. W olejowej wersji układu tłumiącego jest ona otwarta, a w olejowo- -gazowej zamknięta, sprężony gaz oddzielony jest pływającym tłokiem. Układ tłumiący podczas pracy poddawany jest ściskaniu i rozciąganiu. W przypadku niesprawności technicznej amortyzatora proces ten jest zaburzony, co objawia się m.in.: niestabilnym zachowaniem pojazdu podczas pokonywania zakrętów. Uszkodzony amortyzator wydłuża także drogę hamowania na nierównej nawierzchni i przyczynia się do nieprawidłowej pracy systemów ABS/ESP.
Amortyzator to jednak nie wszystko. Ważnymi elementami układu tłumiącego są osłony, odboje i górne poduszki (mocowania) amortyzatora. Najważniejszym zadaniem osłon jest ochrona kolumny amortyzatora przed uszkodzeniami mechanicznymi, zanieczyszczeniami i wilgocią. Pojazd może być eksploatowany bez takich osłon, ale w ten sposób narażamy amortyzatory na niepotrzebne ryzyko. Odboje z kolei chronią amortyzator i inne elementy zawieszenia przed skrajnymi przeciążeniami – uderzeniami koła, które np. przejeżdża przez głęboką nierówność. Ostatnim elementem, jaki występuje np. w przypadku kolumny McPhersona, są tzw. „poduszki”, czyli mocowania kolumny. Kompletne górne mocowanie amortyzatora składa się z gumowej poduszki, łożyska tocznego i dodatkowych elementów, takich jak podkładki i nakrętki, których zastosowanie jest niezbędne.

– Usterki mocowania amortyzatora mogą polegać na zmianie twardości gumy spowodowanej jej starzeniem się, wpływem zmiennych temperatur lub działaniem płynów eksploatacyjnych – tłumaczy Tomasz Ochman, technical support provider w firmie SKF. – Usterka może dotyczyć również łożyska, które wyposaża się w odpowiednie uszczelnienia. Jeśli ulegną one uszkodzeniu, to do wnętrza łożyska dostaną się woda, sól i zanieczyszczenia. W skrajnym przypadku może to uniemożliwić obrót łożyska. Może się ono także zatrzeć, co będzie powodować stuki pojawiające się podczas kręcenia kierownicą i pogorszone właściwości jezdne.

W zależności od konstrukcji samochodu amortyzator może być połączony ze sprężyną zawieszenia i stanowić element nośny. W takiej sytuacji zespół amortyzatora nazywany jest kolumną MacPhersona. Wymiana amortyzatora polega na uniesieniu samochodu, zdemontowaniu koła, odkręceniu mocowania przy zwrotnicy, a następnie na odkręceniu górnego mocowania kolumny MacPhersona (poduszki). Cała kolumna jest wyjmowana i rozbierana na stole warsztatowym. Aby umożliwić demontaż mocowania amortyzatora, sprężyna ściskana jest tzw. ściągaczem do sprężyn. Demontowane jest górne mocowanie kolumny resorującej wraz z poduszką i łożyskiem. Na nowy amortyzator zakładane są sprężyna, górne łożysko i poduszka. Po zwolnieniu sprężyny z pozycji ściśniętej cała kolumna montowana jest z powrotem w pojeździe. Ważne jest zastosowanie nowych śrub, które – tak jak w przypadku zestawów SKF – dołączane są do opakowania.
Amortyzatory i wszystkie jego dodatkowe elementy, podobnie jak klocki hamulcowe czy tarcze, powinno się wymieniać parami. Wynika to z faktu, że jeśli zepsuł się amortyzator po jednej stronie, z dużym prawdopodobieństwem w niedługim czasie do wymiany kwalifikować się będzie także drugi. Poza tym, z punktu widzenia bezpieczeństwa i komfortu jazdy, samochód powinien mieć na jednej osi amortyzatory sprawne mniej więcej w podobnym stopniu. Wymiana poszczególnych elementów układu tłumiącego nie kończy pracy mechanika. O czym jeszcze należy pamiętać?

– Wymiana amortyzatora lub jakichkolwiek elementów układu tłumiącego związana jest z ingerencją w układ jezdny pojazdu, dlatego kontrola i ewentualne ustawienie geometrii jest obowiązkową czynnością serwisową – przypomina Tomasz Ochman. – Odkręcenie wahacza i zwrotnicy, co jest niezbędne podczas wymiany amortyzatora, może istotnie zmienić parametry geometrii, co odczujemy dopiero po jakimś czasie, np. w postaci nierównomiernego zużycia opon. W tym kontekście warto również stosować części najwyższej jakości, które zapewniają właściwe parametry. Przykładem tego są elementy układu tłumiącego marki SKF, tworzone we ścisłej współpracy z producentami pojazdów.