Zespół Szkół Samochodowych im. Stanisława Syroczyńskiego to najstarsza szkoła zawodowa typu technicznego w Lublinie. Jej początki sięgają 1914 r. Zapewne niewiele szkół zawodowych w Polsce może udokumentować 100-letnią historię bez odwoływania się do tradycji Staszica czy kształcenia rzemieślników w cechach.

W minionym stuleciu jak w zwierciadle odbiły się w losach szkoły wszystkie zawirowania historii naszego kraju. Przechodziła rozliczne reformy, miała duże osiągnięcia, lecz także chwile mniej szczęśliwe, były okresy intensywnego rozwoju i trudne lata walki o przetrwanie.
Zacznijmy od patrona. Jest nim nieznana szerzej postać Stanisława Syroczyńskiego. Kiedy na początku lat dziewięćdziesiątych minionego wieku Rada Pedagogiczna i Samorząd Szkolny podjęły decyzję o powrocie do im. Stanisława Syroczyńskiego, był on postacią całkowicie zapomnianą. Informacje o nim i jego rodzinie zostały odnalezione w pamiętnikach szlachty polskiej na Ukrainie, w prasie wydawanej przez Polaków w Kijowie i Petersburgu oraz w dokumentach archiwalnych. Żył w czasach zaborów w latach 1848-1912, był właścicielem majątku Jurkowce pod Kijowem (w tym okresie Polacy stanowili ponad 20% mieszkańców Kijowa), a z wykształcenia inżynierem leśnikiem. Zapisał się w historii jako działacz społeczny i filantrop. Zakładał wraz z Romanem Dmowskim Polskie Stronnictwo Narodowe na Rusi, był posłem z guberni kijowskiej do Rady Państwa – wyższej izby parlamentu rosyjskiego, wieloletnim działaczem różnych polskich stowarzyszeń, na których działanie pozwalały carskie władze. Zainicjował i w dużej mierze sfinansował budowę polskiego szpitala w Kijowie, który nosił jego imię. Zapisał również 30 tys. rubli na szkołę rzemiosł i ta szkoła powstała właśnie w Lublinie, ponieważ tu mieszkał i działał wykonawca testamentu.
Za pieniądze Syroczyńskiego zakupiono plac i budynek, co było warunkiem uzyskania od władz w Petersburgu zgody na powstanie szkoły. Dlatego szkoła od początku nosiła imię Stanisława Syroczyńskiego i tak było aż do jej upaństwowienia w 1950 roku.
Starania o powstanie szkoły prowadziły największe lubelskie zakłady przemysłowe. W zakupionych obiektach zorganizowano pomieszczenia do nauki teorii oraz warsztaty szkolne. W roku 1914 Ministerstwo Przemysłu i Handlu w Petersburgu zatwierdziło opracowany przez przedstawicieli tych zakładów Statut Warsztatów Rzemieślniczych im. Stanisława Syroczyńskiego. Ten rok to początek istnienia szkoły, chociaż ze względu na wojnę zajęcia rozpoczęły się rok później. W pierwszym okresie szkoła kształciła rzemieślników w dziedzinie obróbki metali: ślusarzy i tokarzy. Miała bardzo dobrą opinię. Na absolwentów czekała praca w lubelskich fabrykach, gdzie wysoko ceniono ich przygotowanie zawodowe.

W latach międzywojennych szkoła szybko się rozwijała. Była szkołą prywatną (zarządzało nią Towarzystwo Szkoły Rzemieślniczej im. Stanisława Syroczyńskiego), ale miała wszystkie uprawnienia szkół państwowych. Wzrastała liczba uczniów, zorganizowano nowe warsztaty szkolne (zakupiono pomieszczenia, w których warsztaty znajdują się do dzisiaj), powstały nowe wydziały: odlewniczy i modelarski, a potem także elektryczny. Zmieniały się nazwy, reformowano strukturę zgodnie z kolejnymi reformami oświaty, tuż przed wojną zakupiono plac i planowano budowę nowej siedziby.
W okresie okupacji szkoła została reaktywowana przez inż. Jana Bohdana Siekluckiego, który otrzymał koncesję na dwa typy szkół: Prywatne Gimnazjum Mechaniczne trzyletnie (Private Handwerkerschule für Schlosser in Lublin) i Prywatne Liceum Mechaniczne dwuletnie (Private Technische Fachschule für das Metallgewerbe in Lublin). Nauka w szkole trzyletniej kończyła się, tak jak przed wojną, egzaminem czeladniczym, a w dwuletniej – maturą. W 1943 r. w szkole odbyła się pierwsza matura – szkołę ukończyło wówczas 32 uczniów. Szkoła funkcjonowała w bardzo trudnych warunkach. Część jej pomieszczeń zniszczyły bombardowania, warsztaty zajęli Niemcy, wśród nauczycieli i uczniów były liczne aresztowania, a program nauczania został znacznie ograniczony, zgodnie z zasadami narzuconymi przez okupanta. Nauka dawała jednak młodzieży możliwość zdobywania zawodu i chroniła przed wywózką na przymusowe roboty. Wielu nauczycieli narażało się, chroniąc wbrew przepisom konspirującą młodzież lub rozszerzając nielegalnie zakres nauczanego materiału o wiadomości przede wszystkim z zakresu literatury i historii Polski.

Zajęcia wznowiono natychmiast po przejściu frontu, już w roku 1944, a rok później naukę realizowało aż 750 uczniów. Warunki były bardzo trudne. Budynki warsztatowe dzięki wielkiej ofiarności nauczycieli podnoszono stopniowo z ruin, ale budynek szkolny przestał istnieć. Towarzystwo zakupiło więc kolejny kawałek placu z myślą o budowie. Plany te zniweczyło w 1950 roku upaństwowienie szkoły. Powstały Państwowe Szkoły Techniczne. Zniknęła również z nazwy osoba patrona – władze uznały, że jest to patron niewłaściwy. Nowy budynek szkoły, w którym mieści się ona do dzisiaj, oddano do użytku dopiero w 1962 roku.
Lata powojenne to także początek kształcenia w specjalnościach samochodowych. Już w roku szkolnym 1951/52 wydział mechaniczny szkoły został przemianowany na Technikum Budowy Samochodów i utworzono oddziały o specjalności budowa samochodów i budowa silników spalinowych. Było to związane z uruchomieniem w Lublinie Fabryki Samochodów Ciężarowych, dla której szkoła miała kształcić fachowców i w której przez wiele lat uczniowie odbywali praktyki zawodowe. Wprawdzie parę lat później jeszcze raz została nazwana Technikum Mechanicznym, ale od roku 1972 jest znów Technikum Samochodowym, a od 1975 Zespołem Szkół Samochodowych.

Obecnie szkołą kieruje mgr inż. Ryszard Morawski. Naukę pobiera około 600 uczniów, którzy w technikum i zasadniczej szkole zawodowej kształcą się w zawodach: technik pojazdów samochodowych, technik mechanik (specjalizacje: budowa i obsługa wojskowych pojazdów samochodowych, elektromechanika i elektronika samochodowa), mechanik pojazdów samochodowych oraz elektromechanik pojazdów samochodowych. Wyniki egzaminów maturalnych i potwierdzających kwalifikacje zawodowe, które przekraczają średnie wyniki w kraju, świadczą o dobrym przygotowaniu naszych absolwentów do wejścia na rynek pracy lub podjęcia edukacji na wyższych uczelniach.
Wysoką jakość kształcenia zawodowego potwierdzają również sukcesy uczniów reprezentujących naszą szkołę w olimpiadach i konkursach. Nasi reprezentanci zwyciężali m.in. w: Olimpiadzie Techniki Samochodowej, zdobywając tytuł Samochodowej Szkoły Roku, Ogólnopolskim Turnieju Wiedzy Samochodowej, uzyskując tytuł Motoryzacyjnej Szkoły Roku czy też Ogólnopolskim Konkursie Motoryzacyjnym. W bieżącym roku drużyna szkoły zajęła II miejsce w Ogólnopolskich Mistrzostwach Mechaników w kategorii Młody Mechanik.

mgr inż. Ryszard Morawski, dyrektor Zespołu Szkół Samochodowych im. Stanisława Syroczyńskiego w Lublinie