Diagnostyka

ponad rok temu  28.05.2013, ~ Administrator - ,   Czas czytania 7 minut

Analiza wybranych pojęć mas pojazdów
– dylematy, które niełatwo zrozumieć

Niekiedy podczas badań technicznych pojazdów pojawiają się problemy z nieodpowiednio stosowanym pojęciem dopuszczalnej oraz maksymalnej masy całkowitej. Na wstępie przypomnijmy definicję oraz oznaczenia tych pojęć w obowiązujących przepisach.


Dopuszczalna masa całkowita – oznacza największą określoną właściwymi warunkami technicznymi masę pojazdu obciążonego osobami i ładunkiem, dopuszczonego do poruszania się po drodze. Oznaczamy ją w dowodzie rejestracyjnym kodem F.2. Definicja składa się niejako z trzech części. Po pierwsze, jeżeli nie ma technicznych ograniczeń i nie są przekroczone krajowe limity określone w przepisach, to F.1 = F.2. Po drugie, w przypadku, kiedy przyczyny techniczne, np. po zmianach konstrukcyjnych, wymagają zmniejszenia F.2, to wtedy możliwa jest zależność F.1 > F.2. Przy czym zmniejszenie wartości F.2 nie może odbyć się na życzenie właściciela pojazdu, ale tylko z przyczyn technicznych. I po trzecie w przypadku, kiedy przepisy krajowe ograniczają największą dopuszczalną wartość masy całkowitej na drodze np. do wartości maks. 18 t (2-osiowy pojazd), a wartość F.1 jest większa od 18 t, to musi być spełniona zależność F.2 = 18 t < F.1.

Maksymalna masa całkowita pojazdu – największa technicznie dopuszczalna masa całkowita pojazdu wynikającą z jego konstrukcji i wykonania, określona jest przez producenta. Oznaczamy ją w dowodzie rejestracyjnym kodem F.1. Wydaje się, że ta definicja nie wymaga komentarza, aczkolwiek w przypadku pojazdu zarejestrowanego i dopuszczonego do ruchu nie powinna być już zmieniana. Wszystkie te pojęcia znalazły swoje nowe opisy w najnowszym rozporządzeniu WE, tj. w Rozporządzeniu nr 19/2011 z dnia 11 stycznia 2011 r. w sprawie wymagań technicznych w zakresie homologacji typu dotyczących tabliczki znamionowej producenta oraz numeru identyfikacyjnego pojazdów silnikowych i ich przyczep. Przy czym wyjaśnienia wymaga słownictwo zastosowane w akcie prawnym, które może zmylić czytelnika. W polskiej wersji językowej Rozporządzenia WE nr 19/2011 z dnia 11 stycznia 2011 r. występuje niefortunne pojęcie „maksymalna dopuszczalna”, które może powodować omyłkowe odczytanie intencji przepisów. Pojęcie „technicznie maksymalna dopuszczalna masa całkowita” należy rozumieć zatem jako maksymalną masę całkowitą (kod F.1). Pojęcie „maksymalna dopuszczalna masa całkowita” lub „maksymalna dopuszczalna masa całkowita dla celów rejestracyjnych ” należy rozumieć zatem jako dopuszczalną masę całkowitą (kod F.2). Zasady wyznaczania dopuszczalnej masy całkowitej i jej największe dopuszczalne wartości nie są zharmonizowane, tzn. są różne w krajach WE i świata. W Polsce (PL) obowiązuje definicja dopuszczalnej masy całkowitej, o której mowa w ustawie Prawo o ruchu drogowym, w art. 2 pkt. 54 (Dz. U. z 2005 r., Nr 108, poz. 908 z późn. zm.). Definicja ta została już omówiona na wstępie niniejszego artykułu. Analogicznie należy rozumieć pojęcie „technicznie maksymalna dopuszczalna masa na oś”, co odpowiada pojęciu „maksymalny nacisk osi” oraz „maksymalna dopuszczalna masa na oś”, co odpowiada pojęciu „dopuszczalny nacisk osi”. Rozporządzenie WE jest aktem wiążącym w całości i jest bezpośrednio stosowane w każdym państwie członkowskim. Oznacza to, że akt ten staje się częścią krajowego systemu prawnego bez potrzeby dokonywania jakichkolwiek czynności transpozycyjnych i wywiera skutki bezpośrednie w stosunku do jednostek. Rozporządzenie ma taką samą moc obowiązującą we wszystkich państwach członkowskich i jest zintegrowane z systemami prawnymi państw członkowskich. Podstawowe wartości największych (granicznych) dopuszczalnych mas całkowitych (dmc) pojazdów samochodowych poruszających się w Polsce po drogach to 18 ton dla pojazdu dwuosiowego, 25 ton dla pojazdu trzyosiowego oraz 32 tony dla pojazdu czteroosiowego. Oczywiście istnieje szereg uwarunkowań dotyczących wyposażenia technicznego poszczególnych grup pojazdów, które są określone szczegółowymi przepisami. W takim przypadku wartość dmc może być mniejsza niż wartości graniczne. W przypadku, gdy maksymalna masa całkowita F.1 jest większa niż największa dopuszczalna masa całkowita określona w przepisach Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych i wyposażenia pojazdów (Dz. U. z 2003 r., Nr 32, poz. 262 z późn. zm.), to F.2 obowiązkowo ograniczamy do wartości największej dopuszczalnej, tj. dozwolonej w naszym kraju dla danego pojazdu. Przykład tabliczki znamionowej dla takiego przypadku pokazuje fot. 1, F.1 = 20 000 kg.

Kiedy przyjęta wartość F.2 = 18 000 kg, F.1 > F.2. W takim przypadku powinny pojawić się na tabliczce dwie kolumny z wartościami F.1 i F.2 oraz nowość – kod kraju, dla którego określono F.2. Nowe rozporządzenie WE stawia również na pierwszym miejscu na tabliczce znamionowej wartość F.1, a w miarę konieczności wymaga podania dodatkowo F.2, jeżeli jest to konieczne. Jeżeli podczas badania technicznego stwierdzimy, że maksymalna masa całkowita F.1 jest równa dopuszczalnej masie całkowitej F.2, która jest nie większa niż wielkość dopuszczalna w danym kraju, to sprawa jest oczywista F.1 = F.2. W przypadku np. pojazdów dwuosiowych F.2 = F.1 = 18 000 kg. Przykład takiej tabliczki znamionowej pokazuje fot. 2. Stosunkowo łatwo ocenić przypadek, kiedy F.1 jest o mniejszej wartości. Przykład takiej tabliczki znamionowej to fot. 3. F.1 = F. 2 = 15 000 kg. < od wartości określonej w Dz. U. z 2003 r., Nr 32. Z powodu braku zharmonizowanych przepisów w zakresie maksymalnej dopuszczalnej masy całkowitej pojazdu (rejestracyjnej) oraz maksymalnych dopuszczalnych mas pojazdu przypadających na osie lub na grupę osi (rejestracyjnych) dla pojazdów ciężarowych i specjalnych w dyrektywie 97/27/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 lipca 1997 r. odnoszącej się do mas i wymiarów niektórych kategorii pojazdów silnikowych i ich przyczep należy bezwzględnie przestrzegać zapisów Rozporządzenia nr 19/2011 z dnia 11 stycznia 2011 r. w sprawie wymagań technicznych w zakresie homologacji typu dotyczących tabliczki znamionowej producenta oraz numeru identyfikacyjnego pojazdów silnikowych i ich przyczep oraz w sprawie wykonania Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 661/2009 w sprawie wymagań technicznych w zakresie homologacji typu pojazdów silnikowych dotyczących ich bezpieczeństwa ogólnego, ich przyczep oraz przeznaczonych dla nich układów, części i oddzielnych zespołów technicznych.

Zmieniając dyrektywę, przewidziano zatem procedurę określania przy rejestracji, dopuszczeniu do ruchu lub eksploatacji pojazdów ciężarowych na terytorium państwa członkowskiego maksymalnych dopuszczalnych mas do celów rejestracyjnych/eksploatacyjnych.
Zgodnie z treścią przepisów należy włączyć maksymalne dopuszczalne masy do celów rejestracyjnych/eksploatacyjnych do wzoru tabliczki znamionowej producenta. Ze względu na bezpieczeństwo w ruchu drogowym należy również uwzględnić maksymalną dopuszczalną masę (rejestracyjną) na grupę osi podczas procedury ustalania parametrów pojazdu. Przy czym zasady wyznaczania nacisków osi nie są przedmiotem niniejszego opracowania. Omawiane rozporządzenie stosuje się do pojazdów kategorii M, N i O, zarówno kompletnych, jak i niekompletnych. Weszło ono w życie 1 lutego 2011 roku. Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich.

Tabliczka znamionowa producenta (opis)
Tabliczka znamionowa producenta – oznacza tabliczkę lub etykietę umieszczoną przez producenta na pojeździe, która spełnia główne wymogi techniczne niezbędne do identyfikacji pojazdu oraz dostarcza właściwym organom odpowiednich informacji dotyczących maksymalnych dopuszczalnych mas całkowitych.
   
1. Przepisy ogólne   
1.1. Każdy pojazd wyposażony jest w tabliczkę znamionową producenta zgodną z opisem zawartym w niniejszej części.   
1.2. Tabliczkę znamionową producenta umieszcza producent pojazdu lub jego przedstawiciel.   
1.3. Tabliczka znamionowa producenta może mieć postać:   
a) prostokątnej metalowej płytki albo   
b) prostokątnej etykiety samoprzylepnej.   
1.4. Metalowe płytki są mocowane za pomocą nitów.   
1.5. Etykiety zabezpieczone są przy użyciu plomb, odporne na fałszerstwa i ulegają zniszczeniu przy próbie usunięcia.
   
2. Informacje, jakie umieszcza się na tabliczce znamionowej producenta
2.1. Na tabliczce znamionowej producenta umieszcza się w sposób trwały następujące informacje w podanej kolejności:
a) nazwa producenta,
b) numer homologacji typu całego pojazdu,
c) numer identyfikacyjny pojazdu,
d) technicznie dopuszczalna maksymalna masa całkowita pojazdu,
e) technicznie dopuszczalna maksymalna masa całkowita zespołu,
f) technicznie dopuszczalne maksymalne masy na każdą oś, podane w kolejności od przodu do tyłu.
2.2. Wysokość znaków nie jest mniejsza niż 4 mm.

3. Przepisy szczegółowe
3.1. Przyczepy
3.1.1. W przypadku przyczepy podaje się technicznie dopuszczalne maksymalne obciążenie pionowe na urządzeniu sprzęgającym pojazdu.
3.1.2. Urządzenie sprzęgające uznaje się za pierwszą oś i oznacza cyfrą „0”.
3.1.3. Pierwszą oś oznacza się cyfrą „1”, drugą – cyfrą „2” itd., a po cyfrach następuje myślnik.
3.1.4. Masę zespołu, o której mowa w pkt. 2.1, lit. e), pomija się.
3.2. Wszystkie pojazdy ciężarowe
3.2.1. W przypadku pojazdów kategorii N3, O3 lub O4 podaje się również technicznie dopuszczalną maksymalną masę na grupę osi. Pozycję dotyczącą „grupy osi” oznacza się literą „T”.
3.2.2. W przypadku pojazdów kategorii M3, N3, O3 lub O4 na tabliczce znamionowej producenta producent może również podać zamierzoną maksymalną dopuszczalną masę całkowitą do celów rejestracyjnych/eksploatacyjnych.
3.2.2.1. W takim przypadku część tabliczki znamionowej producenta, na której podaje się masy, dzieli się na dwie kolumny: w lewej kolumnie podaje się zamierzone maksymalne dopuszczalne masy całkowite do celów rejestracyjnych/eksploatacyjnych, a w prawej kolumnie – technicznie dopuszczalne maksymalne masy całkowite.
3.2.2.2. W nagłówku lewej kolumny podaje się kod państwa, w którym pojazd ma zostać zarejestrowany. Kod ten jest zgodny z normą ISO 3166-1: 2006.
3.2.3. Wymogi zawarte w pkt. 3.2.1 nie mają zastosowania w przypadkach, gdy:
a) technicznie dopuszczalna maksymalna masa na grupę osi stanowi sumę technicznie dopuszczalnych maksymalnych mas na poszczególne osie wchodzące w skład danej grupy osi

oraz

b) do oznaczenia maksymalnej masy na każdą oś wchodzącą w skład danej grupy osi dodano literę „T” jako sufiks;
c) gdy mają zastosowanie wymogi zawarte w pkt. 3.2.2, dopuszczalna maksymalna masa do celów rejestracyjnych/eksploatacyjnych na grupę osi stanowi sumę dopuszczalnych maksymalnych mas do celów rejestracyjnych/eksploatacyjnych na poszczególne osie wchodzące w skład danej grupy osi.

Producent może dołączyć dodatkowe informacje pod nakazanymi oznakowaniami lub obok nich, na zewnątrz wyraźnie zaznaczonego prostokąta, który zawiera wyłącznie wymagane informacje.

mgr inż. Adam Sowiński
inż. Tomasz Nielepkowicz

B1 - prenumerata NW podstrony

Komentarze (0)

dodaj komentarz
    Nie ma jeszcze komentarzy...
do góry strony