Podnośniki samochodowe różnych konstrukcji są obecnie jednym z najważniejszych urządzeń stosowanych w warsztatach przy obsłudze pojazdów samochodowych. Dzięki coraz niższym cenom skutecznie wyparły one stosowane dotychczas przy obsłudze – zwłaszcza elementów podwozia – kanały rewizyjne. 
Stosowanie podnośników zdecydowanie podnosi komfort pracy w trakcie obsługi serwisowej i naprawy pojazdów samochodowych. Warunkiem ich użycia jest jednak zapewnienie stateczności unoszonego pojazdu, a tym samym zapewnienie pełnego bezpieczeństwa pracującym pod nimi ludziom. Potwierdzeniem spełnienia obowiązujących przepisami międzynarodowymi wymogów bezpieczeństwa konstrukcji jest uzyskanie przez producenta podnośnika certyfikatu CE. Ponadto w naszym kraju warsztat, w którym eksploatowany jest podnośnik samochodowy wysokiego unoszenia zatrudniający pracowników lub szkolący uczniów, musi zgłosić go pod dozór techniczny.
Obowiązujące w zakresie podnośników przepisy wymuszają konstrukcje zapewniające:
- wytrzymałość mechaniczną dostosowaną do maksymalnego udźwigu i uwzględniającą tzw. współczynnik bezpieczeństwa wynoszący od 1,5 do 5-krotnej przewagi wytrzymałości rzeczywistej nad teoretycznie wymaganą,
- skuteczne zabezpieczenie przed niekontrolowanym opadaniem uniesionego pojazdu po ustaniu siły unoszącej,
- zabezpieczenie przeciwprzeciążeniowe (uniemożliwiające unoszenie pojazdu o masie przekraczającej dopuszczalny udźwig),
- stabilne utrzymywanie pozycji roboczej,
- system zabezpieczeń ograniczających i łagodzących skutki ewentualnego niekontrolowanego opadnięcia unoszonego pojazdu,
- zabezpieczenie przed uszkodzeniem w przypadku kolizji ruchomych części podnośnika z zewnętrznymi przeszkodami znajdującymi się na drodze ruchu podnośnika.
Najważniejszym zabezpieczeniem stosowanym w obecnych konstrukcjach podnośników samochodowych jest system uniemożliwiający opadnięcie podnoszonego pojazdu w przypadku ustania siły unoszącej lub uszkodzenia mechanizmu podnoszącego. W przypadku konstrukcji elektromechanicznych (konkretnie śrubowych, jeszcze w niedalekiej przeszłości najbardziej rozpowszechnionego rozwiązania przeniesienia napędu) zabezpieczenie to realizowane jest poprzez dobór parametrów gwintu nakrętki powodujących jej samohamowność oraz poprzez zastosowanie drugiej, tzw. awaryjnej, nakrętki. W przypadku podnośników elektrohydraulicznych, czyli konstrukcji obecnie najpowszechniej stosowanej przez producentów, stosowane zabezpieczenia muszą zapewnić unieruchomienie mechanizmu unoszącego i utrzymanie pojazdu na określonej wysokości przy utracie szczelności układu hydraulicznego lub przerwy w dopływie energii oraz umożliwić kontrolowane opuszczenie pojazdu w trybie awaryjnym. W związku z tym stosowane są w tych rozwiązaniach konstrukcyjnych:
- zawory bezpieczeństwa gwarantujące otwieranie układu hydraulicznego w przypadku przekroczenia wartości ciśnienia nominalnego o 10%,
- zawory przelewowe, utrzymujące określone wartości ciśnienia w układzie,
- zawory dławikowe, zabezpieczające przed nagłą utratą ciśnienia w układzie (np. przy pęknięciu przewodu ciśnieniowego) i opadnięciem pojazdu (tzw. zamki hydrauliczne),
- zawory mechanizmów napędowych, w których konieczne jest utrzymywanie ich elementów w stałych położeniach roboczych.
Przy konstrukcjach elektrohydraulicznych zabezpieczeniem przed opadnięciem podnoszonego pojazdu w przypadku uszkodzenia mechanizmu unoszącego są specjalne listwy z otworami i zapadki na elementach ruchomych mechanizmów unoszących odblokowywane z wykorzystaniem siłownika elektromechanicznego. Każda z konstrukcji podnośników musi posiadać ograniczniki maksymalnych do osiągnięcia ruchów roboczych. W przypadku konstrukcji elektromechanicznych funkcję tę pełnią wyłączniki krańcowe samoczynnie wyłączające ruch mechanizmu unoszącego napęd po osiągnięciu przez niego skrajnej pozycji roboczej . Przy konstrukcjach elektrohydraulicznych funkcje te spełniają zawory ograniczające ciśnienie robocze. Podnośniki unoszące pojazd za pomocą ramion przegubowych muszą być wyposażone w zabezpieczenia uniemożliwiające samoczynne lub zupełnie przypadkowe przesunięcie się (obrócenie) ramion na wózkach unoszących. Zabezpieczenia tego typu muszą wykorzystywać zasadę samohamowności lub posiadać odpowiednie blokady kształtowe. Z kolei podnośniki wykorzystujące liny posiadać muszą zabezpieczenia wyłączające napęd w sytuacji, gdy nastąpi poluzowanie lub zwolnienie cięgna przy zakleszczeniu się elementu unoszącego obciążenie. W przypadku konstrukcji nożycowej podnośnika zabezpieczeniem przed samoczynnym opadnięciem platform unoszących podnośnika wraz z uniesionym pojazdem na skutek usterki hydraulicznego układu unoszącego jest stosowanie listew zębatych z odpowiednimi wybraniami i mechanizmów zapadkowych składanej konstrukcji, odblokowywanych elektropneumatycznie. Sterowanie pracą podnośników dostosowane musi być również do ograniczenia możliwości stwarzania sytuacji niebezpiecznych. Konstrukcja układu sterującego musi uniemożliwiać złączenie jednoczesne przeciwnych kierunków ruchu jakiegokolwiek mechanizmu. Zasada jego działania wykluczać musi także przypadkowe uruchomienie napędu podnośnika. Dźwignie lub przyciski muszą być skonstruowane w taki sposób, aby powracały samoczynnie do położenia neutralnego (pozycji spoczynkowej) po ustaniu siły, która na nie oddziałuje, wstrzymując jednocześnie jakiekolwiek ruchy elementów nośnych podnośnika. Każde sterowanie podnośnika musi być obowiązkowo wyposażone w wyłącznik awaryjny, którego ewentualne użycie spowoduje wyłączenie wszystkich obwodów siłowych. Wykorzystywane w konstrukcjach podnośników różnego rodzaju zabezpieczenia są na takim poziomie technicznym, że stosowanie się do ogólnych zasad BHP oraz zachowanie warunków konserwacji podnośników w pełni gwarantuje bezpieczną pracę z ich wykorzystaniem.
mgr Andrzej Kowalewski
Obowiązujące w zakresie podnośników przepisy wymuszają konstrukcje zapewniające:
- wytrzymałość mechaniczną dostosowaną do maksymalnego udźwigu i uwzględniającą tzw. współczynnik bezpieczeństwa wynoszący od 1,5 do 5-krotnej przewagi wytrzymałości rzeczywistej nad teoretycznie wymaganą,
- skuteczne zabezpieczenie przed niekontrolowanym opadaniem uniesionego pojazdu po ustaniu siły unoszącej,
- zabezpieczenie przeciwprzeciążeniowe (uniemożliwiające unoszenie pojazdu o masie przekraczającej dopuszczalny udźwig),
- stabilne utrzymywanie pozycji roboczej,
- system zabezpieczeń ograniczających i łagodzących skutki ewentualnego niekontrolowanego opadnięcia unoszonego pojazdu,
- zabezpieczenie przed uszkodzeniem w przypadku kolizji ruchomych części podnośnika z zewnętrznymi przeszkodami znajdującymi się na drodze ruchu podnośnika.
Najważniejszym zabezpieczeniem stosowanym w obecnych konstrukcjach podnośników samochodowych jest system uniemożliwiający opadnięcie podnoszonego pojazdu w przypadku ustania siły unoszącej lub uszkodzenia mechanizmu podnoszącego. W przypadku konstrukcji elektromechanicznych (konkretnie śrubowych, jeszcze w niedalekiej przeszłości najbardziej rozpowszechnionego rozwiązania przeniesienia napędu) zabezpieczenie to realizowane jest poprzez dobór parametrów gwintu nakrętki powodujących jej samohamowność oraz poprzez zastosowanie drugiej, tzw. awaryjnej, nakrętki. W przypadku podnośników elektrohydraulicznych, czyli konstrukcji obecnie najpowszechniej stosowanej przez producentów, stosowane zabezpieczenia muszą zapewnić unieruchomienie mechanizmu unoszącego i utrzymanie pojazdu na określonej wysokości przy utracie szczelności układu hydraulicznego lub przerwy w dopływie energii oraz umożliwić kontrolowane opuszczenie pojazdu w trybie awaryjnym. W związku z tym stosowane są w tych rozwiązaniach konstrukcyjnych:
- zawory bezpieczeństwa gwarantujące otwieranie układu hydraulicznego w przypadku przekroczenia wartości ciśnienia nominalnego o 10%,
- zawory przelewowe, utrzymujące określone wartości ciśnienia w układzie,
- zawory dławikowe, zabezpieczające przed nagłą utratą ciśnienia w układzie (np. przy pęknięciu przewodu ciśnieniowego) i opadnięciem pojazdu (tzw. zamki hydrauliczne),
- zawory mechanizmów napędowych, w których konieczne jest utrzymywanie ich elementów w stałych położeniach roboczych.
Przy konstrukcjach elektrohydraulicznych zabezpieczeniem przed opadnięciem podnoszonego pojazdu w przypadku uszkodzenia mechanizmu unoszącego są specjalne listwy z otworami i zapadki na elementach ruchomych mechanizmów unoszących odblokowywane z wykorzystaniem siłownika elektromechanicznego. Każda z konstrukcji podnośników musi posiadać ograniczniki maksymalnych do osiągnięcia ruchów roboczych. W przypadku konstrukcji elektromechanicznych funkcję tę pełnią wyłączniki krańcowe samoczynnie wyłączające ruch mechanizmu unoszącego napęd po osiągnięciu przez niego skrajnej pozycji roboczej . Przy konstrukcjach elektrohydraulicznych funkcje te spełniają zawory ograniczające ciśnienie robocze. Podnośniki unoszące pojazd za pomocą ramion przegubowych muszą być wyposażone w zabezpieczenia uniemożliwiające samoczynne lub zupełnie przypadkowe przesunięcie się (obrócenie) ramion na wózkach unoszących. Zabezpieczenia tego typu muszą wykorzystywać zasadę samohamowności lub posiadać odpowiednie blokady kształtowe. Z kolei podnośniki wykorzystujące liny posiadać muszą zabezpieczenia wyłączające napęd w sytuacji, gdy nastąpi poluzowanie lub zwolnienie cięgna przy zakleszczeniu się elementu unoszącego obciążenie. W przypadku konstrukcji nożycowej podnośnika zabezpieczeniem przed samoczynnym opadnięciem platform unoszących podnośnika wraz z uniesionym pojazdem na skutek usterki hydraulicznego układu unoszącego jest stosowanie listew zębatych z odpowiednimi wybraniami i mechanizmów zapadkowych składanej konstrukcji, odblokowywanych elektropneumatycznie. Sterowanie pracą podnośników dostosowane musi być również do ograniczenia możliwości stwarzania sytuacji niebezpiecznych. Konstrukcja układu sterującego musi uniemożliwiać złączenie jednoczesne przeciwnych kierunków ruchu jakiegokolwiek mechanizmu. Zasada jego działania wykluczać musi także przypadkowe uruchomienie napędu podnośnika. Dźwignie lub przyciski muszą być skonstruowane w taki sposób, aby powracały samoczynnie do położenia neutralnego (pozycji spoczynkowej) po ustaniu siły, która na nie oddziałuje, wstrzymując jednocześnie jakiekolwiek ruchy elementów nośnych podnośnika. Każde sterowanie podnośnika musi być obowiązkowo wyposażone w wyłącznik awaryjny, którego ewentualne użycie spowoduje wyłączenie wszystkich obwodów siłowych. Wykorzystywane w konstrukcjach podnośników różnego rodzaju zabezpieczenia są na takim poziomie technicznym, że stosowanie się do ogólnych zasad BHP oraz zachowanie warunków konserwacji podnośników w pełni gwarantuje bezpieczną pracę z ich wykorzystaniem.
mgr Andrzej Kowalewski
Komentarze (0)