Sprzęgło i elementy współpracujące, takie jak dwumasowe koło zamachowe czy mechanizm wyprzęgający, to jedne z najważniejszych podzespołów odpowiedzialnych za przeniesienie mocy i momentu obrotowego na koła. Jak każdy element eksploatacyjny, sprzęgło również ulega zużyciu, wymaga okresowych przeglądów i wymiany. Należy pamiętać, że nieumiejętny serwis oraz niestosowanie się do najważniejszych zasad mogą drastycznie skrócić żywotność tego podzespołu.

Organizowane przez ZF Aftermarket szkolenia na temat układu przeniesienia napędu cieszą się dużym zainteresowaniem i są nadal potrzebne, ponieważ mechanicy podczas codziennej pracy zapominają o niektórych istotnych elementach, które mogą powodować problemy prowadzące do kosztownych napraw, a co za tym idzie – reklamacji. Szkolenia są prowadzone w przystępnej formie warsztatów teoretyczno-praktycznych, co pozwala jeszcze lepiej przyswoić wiedzę z punktu widzenia własnej praktyki.

Najczęstsze przyczyny awarii sprzęgła
Do uszkodzenia sprzęgła może dojść, jeżeli jest ono stale poddawane zbyt dużemu obciążeniu lub nieprawidłowo eksploatowane, np. w przypadku holowania ciężkiej przyczepy, chiptuningu, błędów w pracy jednostki napędowej, również trzymanie nogi na pedale sprzęgła może doprowadzić do jego szybkiego zużycia. Systemy współpracujące ze sprzęgłem oraz ich nienaganna i prawidłowa praca odgrywają również ważną rolę, jeżeli chodzi o zużycie w układzie sprzęgła. Wynikający z nadmiernego obciążenia poślizg między tarczą sprzęgła a tarczą dociskową lub powierzchnią koła zamachowego może prowadzić do wystąpienia miejscowego przegrzania partnerów tarcia tarczy, jak tarcza dociskowa czy powierzchnia koła zamachowego. Takie miejsca przegrzania na powierzchni tarczy dociskowej czy koła zamachowego zwiększają ryzyko wystąpienia szarpania czy w ekstremalnych przypadkach nawet pęknięć na powierzchniach ciernych tarczy dociskowej lub koła zamachowego oraz również mogą prowadzić do uszkodzenia powierzchni tarczy sprzęgła.
Inne możliwe przyczyny awarii sprzęgła to zatłuszczenie powierzchni ciernych lub obecność smaru z nieszczelności na uszczelkach wału korbowego lub wałka skrzyni biegów. Nadmiar smaru na wałku skrzyni biegów lub na łożysku pilotującym oraz nieszczelności hydraulicznego systemu aktywacji/wyprzęgania sprzęgła często skutkują zanieczyszczeniem lub zabrudzeniem powierzchni, co z kolei może powodować spadek momentu ciernego między tarczą sprzęgła a tarczą dociskową lub kołem zamachowym i doprowadzić do poślizgu lub szarpania w układzie sprzęgła.
W związku z tym ważne jest wykonanie dokładnej analizy w celu ustalenia źródła problemu i jego natychmiastowe usunięcie. Nawet śladowe ilości oleju lub smaru zakłócają płynne włączanie sprzęgła w trakcie ruszania.

Odpowiednie smarowanie
Przestrzeganie zaleceń dotyczących smarowania poszczególnych elementów sprzęgła jest kluczowe dla ich sprawnego działania. W przeciwnym razie przedwczesnemu zużyciu mogą ulec np. tuleja prowadząca (zwana również prowadnicą rurową) i tulejka przesuwna wysprzęglika. Obecnie sprzęgła składają się z elementów, które zwykle nie muszą być smarowane. Wyjątkiem jest wielowypust piasty, czyli piasta tarczy sprzęgłowej. Dostępne zestawy sprzęgieł marki Sachs dostarczane są z torebką smaru o wysokiej wydajności – odpornego na temperaturę i wysokie obciążenia powierzchniowe. Ilość smaru jest wystarczająca do jednorazowego nasmarowania profilu piasty sprzęgła oraz, jeśli jest taka konieczność, tulei prowadzącej, po której porusza się wysprzęglik. Nie należy stosować popularnych smarów miedziowych lub grafitowych, a jedynie specjalne odporne na wysokie temperatury! Stosowanie nieodpowiedniego smaru może prowadzić do nieprawidłowego działania sprzęgła.
Warto wiedzieć, że brak smarowania profilu piasty prowadzi do powstawania korozji, która powoduje trudności w wyłączaniu sprzęgła, szarpania, a co za tym idzie – reklamacji. Szczególnie istotne jest prawidłowe smarowanie wielowypustu piasty. Ten element należy nasmarować, następnie najlepiej przesunąć tarczę sprzęgła w jedną i drugą stronę na wałku, a na koniec usunąć nadmiar z wielowypustu piasty i wałka sprzęgłowego. W przypadku użycia zbyt dużej ilości smaru i pozostawienia go w piaście siła odśrodkowa rozrzuci go podczas pracy na okładzinę sprzęgła. Zabrudzone w ten sposób okładziny będą powodować szarpanie lub ślizganie się sprzęgła. Należy również pamiętać o zachowaniu idealnej czystości okładzin.
Odpowiednie smarowanie tulei prowadzącej wysprzęglik sprawia natomiast, że ta porusza się swobodnie, bez szarpnięć i zakleszczeń. Uwaga! Nowe wysprzęgliki mają tuleję przesuwną z tworzywa, której nie należy smarować.
Swobodnie poruszający się i optymalnie działający system wysprzęglania zapewnia nienaganne działanie sprzęgła, a co za tym idzie – także skrzyni biegów.

Podsumowanie i najważniejsze zasady wymiany sprzęgła
Specjaliści z ZF Aftermarket opracowali kilka podstawowych porad i zasad dotyczących prawidłowego montażu i obsługi serwisowej sprzęgieł:

• Najważniejsze jest zachowanie czystości. Nawet dotknięcie powierzchni sprzęgła tłustymi rękoma może skutkować jego późniejszym nieprawidłowym funkcjonowaniem – szarpaniem.
• Piasta sprzęgła powinna być odpowiednio nasmarowana.
• W przypadku nałożenia zbyt dużej ilości smaru siły odśrodkowe spowodują rozrzucenie go na powierzchni sprzęgła, co może doprowadzić do awarii.
• Przed instalacją tarczy sprzęgła należy sprawdzić ją pod kątem bicia bocznego.
• Aby uniknąć uszkodzenia wielowypustu piasty podczas montażu skrzyni biegów, tarczę sprzęgła i wałek skrzyni biegów należy współosiowo delikatnie „zapiąć”, bez stosowania siły, uważać przy centrowaniu, aby nie uszkodzić wałkiem czołowej powierzchni piasty tarczy sprzęgłowej.
• Śruby docisku powinny być dokręcone zgodnie z instrukcją – „na krzyż” oraz z zastosowaniem odpowiedniego momentu dokręcania. Specjaliści z ZF Aftermarket zalecają także dokładną inspekcję systemu rozłączania/wysprzęglania sprzęgła oraz ewentualną wymianę zużytych części. Jeżeli dany pojazd wyposażony jest w koncentryczny cylinder odbiorczy (CSC), to najczęściej musi on zostać wymieniony.

Podczas wymiany sprzęgła należy także sprawdzić elementy sąsiadujące i obszar wokół sprzęgła. Jeżeli którykolwiek z elementów sąsiadujących jest zużyty lub zepsuty, również należy go wymienić.
Pamiętaj, że sprzęgła marki Sachs po prawidłowym doborze można montować niemal w każdym pojeździe, niezależnie od tego, jakie sprzęgło było zamontowane poprzednio.