Kolejny raz podniesiono poprzeczkę, a na pewno w dziedzinie perfekcyjnej diagnostyki modułowej konstrukcji komponentów Common Rail, na którą składają się wtryskiwacze elektromagnetyczne, pompy paliwa, układy sterujące ECU (Engine Control Unit) oraz szyny.

Kilka miesięcy temu na Kongresie Silników w Wiedniu firma Delphi Diesel System pokazała nową rodzinę systemów Common Rail. Dość powiedzieć, że poprawę efektywności układów hydraulicznych, mechanicznych i elektrycznych – generalnie osiągów, uzyskano, podnosząc ciśnienie wtryskiwaczy do 2500 barów, a liczbę wtrysków na cykl do... 9(!). Z efektywnością cenową i wysokim komfortem jazdy takim pojazdem ma iść redukcja wycieków, a także optymalizacja procesu wtrysku paliwa – tego oczekują inżynierowie Delphi, skoro grupa docelowa dla najnowszej rodziny systemów CR powstała z myślą o producentach OEM, szukających rozwiązań dla lekko i średnio wysilonych silników.
Rozwiązanie Delphi jest modułowe, co oznacza, że można je stosować w różnych silnikach bez potrzeby modyfikacji jednostek napędowych pod kątem dołączenia konkretnego układu CR. Sercem układu jest szybki wtryskiwacz elektromagnetyczny zaprojektowany w celu optymalizacji jednostkowego zużycia paliwa, kształtu strugi oraz dokładności. Ten wysoce innowacyjny układ zapewnia niewielką objętość wtrysku dzięki zastosowaniu kompaktowego i prostego zespołu oraz obwodu zamkniętego umożliwiającego dostarczanie precyzyjnie odmierzanych ilości paliwa przez cały okres eksploatacji silnika. Modułowy układ wtrysku paliwa do silników wysokoprężnych spełnia oczywiście najwyższe wymagania rynkowe. Czyżby jednak wzrost wymagań środowiskowych (dostosowanie układu oczyszczania spalin) sprawiał, że najnowsze Diesle staną się… droższe w eksploatacji?
Popularność układów CR i nakłady na doskonalenie silników Diesla są nie od dziś faktem, a jeśli wierzyć długookresowym trendom, tylko w ciągu najbliższych 7-8 lat udział pojazdów z wysokociśnieniowym układem wtrysku paliwa ma się podwoić – oczywiście kosztem silników benzynowych. Trudno powątpiewać, by cokolwiek mogło zagrozić popytowi na nowoczesne silniki wysokoprężne, skoro zwiększeniu mocy silnika i momentu obrotowego silnika towarzyszy sukcesywne obniżanie zużycia paliwa i redukcja emisji szkodliwych substancji. Trend to nader pewny. A co ów trend oznacza dla fachowca branży warsztatowej, który pokusi się o serwisowanie takich silników?
- Sądzę, że innowacyjność systemów paliwowych jest dla branży warsztatowej ścieżką w kierunku stałego rozwoju i wyzwaniem, aby zapewnić bogatą ofertę serwisową dla nowoczesnych technologii, w którą zostały wyposażone nowo wydane pojazdy – komentuje wspomniane wydarzenie Dariusz Jachymek, dyrektor sprzedaży grupy diesla firmy J.R. MOTOR SERVICES G.B. Sp. z o. o. - Oczywiście zaostrzające się wymagania dla silników o zapłonie samoczynnym powodowały konieczność zmniejszania czasu potrzebnego do uruchomienia wtryskiwacza, a także coraz bardziej dynamicznego kształtowania krzywej przebiegu momentu obrotowego podczas pracy przy różnych prędkościach obrotowych silnika. Od debiutu Common Rail wyścig w dziedzinie osiągów, które zadowolą rosnące wymagania klientów, trwa. Nietrudno zgadnąć, że wysoki reżim produkowanych układów wtryskowych oznacza jedno – konieczność ustawicznego doskonalenia się serwisów wyspecjalizowanych w diagnostyce, naprawach, a przede wszystkim regeneracji najczulszych podzespołów, jakimi są wtryskiwacze.
Miniaturyzacja elementów składowych układów CR jest faktem. Zwróćmy uwagę, że celem producentów układów paliwowych jest wykonywanie produktów o tych samych rozmiarach, lecz różnorodnych wydajnościach w celu zastąpienia i dostosowania do globalnych potrzeb ze względu na różne normy emisji spalania. Mamy dużo przykładów jednostek o tych samych wariantach z różną klasyfikacją. Nowoczesne warianty konstrukcyjne również są dostosowywane celem minimalnych ingerencji w budowę jednostek spalinowych. Mają za zadanie zoptymalizować proces spalania poprzez podniesienie ciśnienia wykonawczego, ilości wtrysków oraz zmniejszenie obciążeń silnika, równoważąc wydajności elementów i przyczyniając się równocześnie do redukcji kosztów produkcji.
No dobrze, ale jak ów trend (miniaturyzacja) wpływa na projektowanie nowych przyrządów (np. stołów probierczych)? Co innego, że każdy przyrząd, a na pewno dedykowany do tak precyzyjnych prac, wymaga okresowego przeglądu i kalibracji.
- Zapewnienie prawidłowych wyników diagnostycznych dla układów paliwowych wymaga utrzymywania wyposażenia zgodnie ze standardem producenta. Autoryzowane serwisy naprawcze posiadają najnowocześniejszą aparaturę pomiarową, która wyposażona jest w szereg przepływomierzy oraz czujników zapewniających stały monitoring badanych komponentów, odbywają okresowy audyt i muszą zostać odwzorowane w celu neutralizacji rozbieżności pomiarowych. Świadectwem potwierdzającym zgodność pomiarową jest przyznawany Certyfikat Jakości – uczula Dariusz Jachymek.
Naprawa wtryskiwaczy Common Rail wymaga wprowadzenia przez warsztat nowego kodu C2i, który później musi być zaprogramowany w ECU. Kod C2i składa się z 16 cyfr, które odnoszą się do dokładnego pomiaru każdego wtryskiwacza według określonych kryteriów. Jakie to kryteria?
- 16-cyfrowy dla C2i oraz 20-cyfrowy dla C3i kod charakterystyki jest algorytmem określającym wartości dawki w zależności od sygnału sterującego, określającego ilość i długość wtrysków oraz wartości ciśnienia zasilającego, pozwalającym na perfekcyjne dostosowanie objętości wtryskiwanego paliwa do cylindra w zależności od zapotrzebowania i aktualnego obciążenia silnika  – wyjaśnia Dariusz Jachymek. - Zaprogramowanie aktualnej charakterystyki w sterowniku pojazdu pozwala również na prawidłowe działanie szeregu funkcji wykorzystywanych podczas eksploatacji układu paliwowego, co wpływa bezpośrednio na osiągi pojazdu.
Skoro tak, to jak przestrzec przed nieuprawnionymi naprawami? Na pewno warto wspomnieć, z czym wiąże się serwisowanie wtryskiwaczy z pominięciem procedur. Zaprogramowanie niezgodnych charakterystyk wtryskiwaczy przyczynia się do pogorszenia osiągów silnika, zwiększenia konsumpcji paliwa i wpływa na kulturę pracy jednostki. Pełne badanie charakterystyki pracy wtryskiwaczy na autoryzowanym urządzeniu producenta Hartridge wyposażonego w wyspecjalizowane serwisy sieci naprawczej Delphi umożliwia pełny proces diagnostyki oraz wygenerowanie aktualnych i prawidłowych charakterystyk dla wtryskiwaczy Delphi. Regeneracja fabryczna takich polega w tym wypadku na całkowitym odtworzeniu pierwotnych właściwość danego podzespołu według technologii opracowanych przez Delphi wraz z odtworzeniem kodów C2i wtryskiwaczy na urządzeniach AVM2 i CRI-PC firmy Hartridge. Niewykonanie tych czynności sprawi, że układ sterowania pracą silnika będzie działał w oparciu o poprzednią charakterystykę wtryskiwaczy. Urządzenia do generowania kodów C2i C3i mają jedynie członkowie autoryzowanej sieci warsztatów naprawczych Delphi Common Rail. W związku z tym regenerację wtryskiwaczy Common Rail firmy Delphi należy przeprowadzać tylko i wyłącznie w autoryzowanych serwisach, a regenerowane wtryskiwacze kupować za pośrednictwem autoryzowanych dystrybutorów.
Procedur związanych z kalibracją wtryskiwaczy przybywa, a bardzo duży wpływ na uwieńczoną sukcesem ingerencję i naprawę komponentów układu paliwowego ma środowisko, w jakim są one wykonywane. Zapewnienie wymaganych procedur naprawy oraz utrzymanie wysokiego poziomu czystości są elementami, które wymiernie wpływają na jakość i sprawność naprawianych jednostek.
Regeneracja wtryskiwaczy to rzecz kosztowna, gdy i tak jej finałem jest żal kierowcy. Przykry to scenariusz, gdy klient warsztatu wydał niemałą kwotę pieniędzy, a usterka nadal trapi silnik. Gorzej, gdy przyjdzie mu zostawić w jednym warsztacie dwukrotność tego, co wydałby w innym – oczywiście ciesząc się odtąd bezawaryjną jazdą.
- Ja wiem, że nie należy się diesla bać. Osobiście najbardziej obawiam się rozmów kierowców na stacjach paliw, skoro doradzają sobie zimą dolanie do baku… etyliny lub denaturatu – wyjawia Dariusz Jachymek. - Uszkodzenia wtryskiwaczy, pomp, EGR, DPF… – to wszystko może kosztować majątek! Wniosek? Idę o zakład, że nadal ciągną się za nami przyzwyczajenia z minionej epoki permanentnych niedoborów. Świadomość kierowców jest niska, na poziomie lat 70. XX wieku. Bo jak inaczej wytłumaczyć przyzwolenie na tzw. dolewki paliwa z kanistrów, które stoją w garażach. Lubimy chomikować, robić zapasy, nieważne, że taki zapas ON może skrywać… wodę. My oczywiście nie możemy sobie pozwolić na ignorowanie sygnałów z rynku. Tak samo jak nie możemy zostać w tyle. Osobnym tematem jest rosnąca przepaść między warsztatami, które były świetne jeszcze dekadę temu. Nadrobić 10 lat, to nie tylko wysiłek finansowy. Tym bardziej, że segment samochodów osobowych, dostawczych czy ciężarowych jest nieporównywalnie inny niż wtedy. To też sygnał dla specjalistów od diesla, że pracy nam nie zabraknie. Jestem też pewien, że jest nadal miejsce na rynku dla nowych firm.
Prawidłowe serwisowanie auta zapobiega nieoczekiwanym usterkom i awariom różnych systemów pojazdu, w tym układu paliwowego. Zanieczyszczenia powietrza w komorze spalania powodujące efekt „piaskowania” powierzchni końcówek wtryskiwaczy lub ich zablokowania, gdzie dokładność wykonania wynosi do 1 µm, wymaga użytkowania i wymiany filtrów oraz płynów eksploatacyjnych, umożliwiając utrzymanie wysokiej sprawności oraz dobrych osiągów pojazdu.
Warto odnotować jeszcze jeden trend, a raczej nowy popyt. Otóż, coraz częściej kierowca oczekuje od nas przeprowadzenia wstępnej diagnostyki. Usługa od ręki? Tak!
Podczas diagnostyki wtryskiwaczy istnieje również taka możliwość, a to dzięki nowemu produktowi Delphi. Dzięki zestawowi do czyszczenia można dokonać rozpuszczenia zanieczyszczeń wewnętrznych galerii paliwowych oraz przywrócenia prawidłowego funkcjonowania wtryskiwaczy. Główną zaletą jest tu użycie zestawu bezpośrednio „na silniku”, bez potrzeby całkowitego demontażu wtryskiwaczy, z dodatkową możliwością sprawdzenia rezystancji, induktancji oraz izolacji cewek elektromagnetycznych. Warunkiem użycia zestawu jest brak uszkodzeń mechanicznych. W przypadku ponadmiarowej objętości przelewu konieczna jest naprawa wtryskiwacza lub jego wymiana. Obecnie wysoki standard naprawy w autoryzowanych serwisach Delphi zapewnia wysoką jakość naprawianych produktów układów paliwowych dla silników wysokoprężnych.

Rafał Dobrowolski
Fot. R. Dobrowolski, materiały prasowe Delphi i J.R. Motor Services