Powstające w warsztatach samochodowych wszelkiego rodzaju odpady przemysłowe bez odpowiedniego postępowania z nimi mogą spowodować w ich bezpośrednim sąsiedztwie bardzo poważne, długotrwałe zagrożenia dla środowiska naturalnego. Ilości wytwarzanych w poszczególnych warsztatach odpadów przemysłowych nie są zbyt wielkie, lecz ogromna ilość funkcjonujących tego typu obiektów wymusza odpowiednie podejście do tego problemu.

Każdy warsztat samochodowy jest źródłem powstawania w trakcie normalnego funkcjonowania szkodliwych substancji i miejscem wytwarzania różnego rodzaju odpadów przemysłowych, które bez odpowiedniego programu segregacji i przechowywania oraz przekazywania do utylizacji są ogromnym zagrożeniem dla otoczenia. Dotyczy to zarówno substancji gazowych (emisji spalin, środków chemicznych używanych w procesie obsługowo-naprawczym, pyłów będących efektem końcowym prowadzonych zabiegów technologiczno- -naprawczych), ciekłych (ścieków powstających w procesach naprawczych oraz przy myciu pojazdów i ich podzespołów) oraz odpadów (zarówno stałych, jak i ciekłych), które w warsztacie samochodowym są największym zagrożeniem dla środowiska naturalnego.

Do odpadów ciekłych zaliczyć trzeba wszystkie zużyte i wymienione w trakcie obsługi i napraw pojazdów płyny eksploatacyjne (płyn chłodniczy, hamulcowy, oleje silnikowe, przekładniowe itp.) oraz stosowane substancje chemiczne (np. zużyte rozcieńczalniki, lakiery itp.). Odpady stałe natomiast stanowią zużyte części metalowe i wykonane z tworzyw sztucznych, różnego rodzaju opakowania po płynach eksploatacyjnych i środkach chemicznych, filtry, zużyte opony i akumulatory.
Obowiązujące od 2001 roku przepisy prawne w naszym kraju jednoznacznie określają postępowanie w zakresie ochrony środowiska przy prowadzeniu działalności usługowej, związanej z obsługą i naprawą pojazdów samochodowych. Zgodnie z nimi każdy właściciel warsztatu samochodowego zobowiązany jest do:
- zapobiegania powstawaniu odpadów i ograniczania ich ilości,
- zapewnienia odzysku odpadów w przypadku braku możliwości zapobiegania ich powstawaniu,
- zapewnienia unieszkodliwienia odpadów, jeśli nie uda się zapobiec ich powstawaniu ani poddać odzyskowi.

Obecnie każdy warsztat samochodowy wytwarzający odpady przemysłowe zmuszony jest do opracowania własnego programu ich utylizacji lub unieszkodliwiania i uzyskania jego urzędowego zatwierdzenia w stosownym urzędzie administracyjnym wraz z pozwoleniem na wytwarzanie określonych rodzajów i ilości odpadów. Zgodnie z obowiązującymi przepisami warsztat samochodowy zobowiązany jest do wnoszenia opłat za korzystanie ze środowiska. Obowiązek ten dotyczy warsztatu, który korzysta ze środowiska przynajmniej w jeden z następujących sposobów:
- wprowadza gazy lub pyły do powietrza,
- wprowadza ścieki do wód lub gruntu,
- wytwarza odpady, na które wymagane jest pozwolenie.

Pozwolenie zawarte w ostatnim punkcie wymagane jest w przypadku, gdy warsztat wytwarza w ciągu roku nie mniej niż 100 kg materiałów niebezpiecznych, w związku z czym dotyczy to praktycznie każdego funkcjonującego warsztatu samochodowego. Ustalenie należnej za korzystanie ze środowiska opłaty jest obowiązkiem właściciela warsztatu. Musi on ją wnieść, wpłacając należną kwotę na rachunek właściwego terytorialnie urzędu marszałkowskiego. Opłaty są regulowane co pół roku (do końca stycznia i lipca).
Poza obowiązkowymi opłatami ciążącymi na nich właściciele warsztatów powinni uzyskać stosowne pozwolenie na wytwarzanie odpadów, prowadzić ich ewidencję oraz przekazywać ją uprawnionym do ich odbioru podmiotom. Pozwolenie tego typu wydawane jest na 10 lat, ale w tym okresie może zajść potrzeba jego uaktualnienia.
Ewidencja wytwarzanych w warsztacie odpadów powinna być prowadzona na bieżąco. Dokumentacja tego typu musi zawierać:
- karty przekazania odpadów,
- karty ewidencji odpadów,
- roczne sprawozdanie o wytworzonych odpadach.

Bardzo istotnym dokumentem z punktu widzenia warsztatu jest karta przekazania odpadów, która musi być podpisana przez wytwórcę odpadów, czyli warsztat oraz odbiorcę odpadów. Istotną kwestią jest posiadanie w warsztacie, poza umową zawartą z firmą odbierającą odpady, również kserokopii posiadanego przez nią zezwolenia na zbieranie i transport danego rodzaju odpadów. Zgodnie bowiem z obowiązującymi przepisami w przypadku, gdy odbiorca stosownymi zezwoleniami nie dysponuje, całkowita odpowiedzialność za niewłaściwe zagospodarowywanie odpadów spada na warsztat, co wiązać się może z konsekwencjami ze strony organów państwowych.
Karty ewidencji odpadów oraz roczne sprawozdania o wytworzonych odpadach warsztat sporządza samodzielnie. Karty ewidencji odpadów prowadzone są oddzielnie dla każdego rodzaju odpadu w danym miesiącu, w którym został on wytworzony.
Roczne sprawozdanie o wytworzonych odpadach musi być sporządzane i przesyłane do właściwego terytorialnie urzędu administracji (urzędu marszałkowskiego) oraz wojewódzkiego inspektoratu ochrony środowiska najpóźniej do końca marca każdego roku (za rok poprzedni).

mgr Andrzej Kowalewski