Słowo „ergonomia” pochodzi od dwóch greckich słów: „ergo”, czyli czyn, praca i „nomos” – wiedza, nauka, zwyczaj. W dosłownym znaczeniu tłumaczenie może oznaczać wiedzę o ludzkiej pracy.

Szeroki zakres zastosowań narzędzi wpływa na różnorodność oferowanych produktów w przemyśle, budownictwie i motoryzacji, a nawet profesjonalnym ogrodnictwie. Profesjonalne podejście do klienta, wspólna wymiana poglądów, opinii oraz doświadczenie w produkcji narzędzi składają się bowiem na rynkowy sukces marki. Bardzo szybko zmieniający się rynek i wymagania użytkowników wymuszają rozszerzenie oferty zarówno pod względem wzbogacania asortymentu dotychczas obsługiwanych branż, jak i dalsze poszukiwania nowych możliwości. W tym wszystkim od jakiegoś czasu pomocna jest też ergonomia. Słowo „ergonomia” pochodzi od dwóch greckich słów: „ergo”, czyli czyn, praca i „nomos” – wiedza, nauka, zwyczaj. W dosłownym znaczeniu tłumaczenie może oznaczać wiedzę o ludzkiej pracy. Współcześnie oficjalna definicja według Polskiego Towarzystwa Ergonomicznego mówi, że ergonomia to nauka zmierzająca do optymalnego dostosowania narzędzi, maszyn, urządzeń, technologii, organizacji i materialnego środowiska pracy oraz przedmiotów powszechnego użytku do wymagań i potrzeb fizjologicznych, psychicznych i społecznych człowieka. A jak to się ma do samych narzędzi wykorzystywanych na przykład w warsztacie? Okazuje się, że ponad połowa problemów zdrowotnych związanych jest z układem mięśniowo-szkieletowym. Zaburzenia tego układu (z ang. MSD – musculoskeletal disorders) to dolegliwości związane z urazami mięśni, kończyn i tkanek łącznych. MSD może objawiać się z różnym nasileniem i poziomem bólu, powodując dyskomfort i zakłócenia w wykonaniu codziennych czynności.
Jedno z pierwszych narzędzi stworzone w koncepcji ERGO, czyli narzędzi typowo ergonomicznych, zostało zaprezentowane już w roku 1982. Od tego czasu nieprzerwanie dąży się, aby narzędzia dostosowywać do możliwości i ograniczeń ludzkiej anatomii, a nie odwrotnie, czyli aby ludzie musieli dostosowywać się do narzędzi. Dostarczenie odpowiednich narzędzi w ręce profesjonalnych użytkowników przyczynia się do zwiększenia skuteczności i efektywności ich pracy, owocuje zmniejszeniem zmęczenia, ilości kontuzji, a także przyczynia się do osiągania większego zadowolenia z pracy. Dzisiaj nie wystarczy, aby narzędzie było dobre. Musi być absolutnie najlepsze w swojej klasie, właśnie w sensie wydajności, łatwości użytkowania, jakości i ergonomii, aby użytkownik otrzymał narzędzie warte więcej niż wydane pieniądze.
Trzy dekady później można obserwować setki narzędzi ergonomicznych. Pasują one doskonale do ręki człowieka, minimalizują siły potrzebne do ich trzymania oraz pozwalają na okresowy odpoczynek mięśni, tym samym redukując ich statyczne zmęczenie. Podchodząc do procesu projektowania narzędzi ERGO, zwraca się szczególną uwagę na ich wydajność, niezawodność i trwałość. Szacuje się też poziom bezpieczeństwa i ochrony przed ryzykiem zranienia i bólu. Mechanizmy blokujące i nastawcze muszą być bezpieczne i łatwe w użyciu, zmniejszać ryzyko niewygodnej pozycji ręki. Naprężenie stykowe oraz uślizg eliminuje się natomiast przez właściwy dobór materiału i konstrukcji uchwytu. Uchwyt jest najważniejszy, ponieważ zapewnia niezbędne sprzężenie czuciowe umożliwiające dokładną, precyzyjną kontrolę narzędzia, jednocześnie redukuje drgania przenoszone na rękę i ramię. Praca takim narzędziem to przyjemność, dzięki temu, że jest ono atrakcyjnie zaprojektowane, a jednocześnie daje pełną kontrolę, komfort i precyzję wykonywanej pracy.
Jeśli zapytać dobrego mechanika, jak powinno wyglądać idealne narzędzie, nie zawsze będzie znał odpowiedź. Najczęściej jednak od razu jest w stanie powiedzieć, co w danym narzędziu nie jest dobre. Dlatego profesjonalni użytkownicy są najostrzejszymi krytykami nowo projektowanych narzędzi. Odpowiedni dobór materiałów oraz projekt ma zasadnicze znaczenie dla skonstruowania dobrego narzędzia. Wiele z produktów na rynku wydaje się być ergonomicznymi, ale prawdziwe to takie, które przeszły odpowiedni proces tworzenia. Często jest to wielopunktowy, naukowo opracowany program. Aby zaprojektować takie narzędzie, przeprowadza się wiele testów z ich prototypami. Program ten uwzględnia doświadczenia użytkowników, wiedzę specjalistów od ergonomii, od wzornictwa przemysłowego, wiedzę zespołów badawczych, wiedzę lekarzy. Za każdym razem, gdy chwytamy narzędzie, wykorzystujemy do tego szereg mięśni. Jeżeli używamy nieodpowiednio zaprojektowanego narzędzia, narażamy się na urazy, naciągnięcia czy bóle. Systematycznie powtarzające się ruchy mogą powodować urazy, które nie są odczuwalne od razu, a których skutki ujawnią się nawet po wielu latach. Dlatego ostatni test i opinia o użyteczności narzędzi należy już do samych użytkowników narzędzi.
Dzisiaj ergonomię znajdziemy w szczypcach, wkrętakach, skrobakach i kluczach nastawnych, a nawet nożach technicznych. Kiedy dąży się do osiągnięcia świetnego wyniku, skupia się nie tylko na potężnej mocy, ale także i na sprawności. Aerodynamika – ruch powietrza i jego oddziaływanie z poruszającymi się obiektami daje właśnie inspirację do tworzenia nowości. Chodzi o narzędzia, które wykraczają poza obszar pracy, których wygląd jest tak samo ważny jak funkcjonalność w codziennym użyciu. Wyobraźmy sobie powietrze równo opływające zadany kształt. W ten sam sposób przedstawmy sobie rękę mocno trzymającą narzędzie i nadajmy mu opływowy kształt zapewniający komfortowy chwyt i pracę. I tak powstaje idealne narzędzie. Pamiętajmy – proces ulepszania narzędzi trwa nieprzerwanie, a zmiany zachodzą szybciej niż kiedykolwiek wcześniej!

Remigiusz Sylwestrzak
SNA EUROPE-POLAND