Zalecenia obsługowe

Obsługa gazowych układów zasilania wynika z ich specyficznej budowy, uwzględniającej również współpracę z innymi układami silnika. Dlatego dla prawidłowej pracy systemu gazowego niezbędne jest prawidłowe funkcjonowanie wielu części i układów silnika. Od strony silnika bardzo istotne jest kontrolowanie układu chłodzenia, który jest powiązany z zasadniczym elementem gazowego układu zasilania, reduktorem-parownikiem. Jest on ogrzewany przez ciecz z układu chłodzenia. Ułatwia ona przejście gazu ze stanu płynnego (w takim stanie występuje w zbiorniku) w stan gazowy (niezbędny do podania do układu dolotowego silnika). Dla prawidłowego przebiegu tego procesu następuje pobranie ciepła od cieczy z układu chłodzenia. W przypadku jej braku dochodzi do oszronienia reduktora i najczęściej ?zalania? świec zapłonowych ciekłym (nie odparowanym) gazem. Przedmuchanie komór spalania po takim ?zalaniu? jest dosyć trudne ? wymaga dłuższego pokręcenia rozrusznikiem przy całkowicie otwartej przepustnicy silnika (maksymalnie wciśnięty pedał gazu). Dotyczy to uruchamiania silnika zarówno na benzynie, jak i awaryjnego na gazie. Takie sytuacje są najczęściej właśnie wynikiem zaniedbań w układzie chłodzenia silnika, polegających na dopuszczeniu do ubytku cieczy chłodzącej grubo poniżej znaków w zbiorniku wyrównawczym. Aby zapobieć temu zjawisku reduktor ? parownik montuje się poniżej poziomu zbiornika wyrównawczego, lecz ubytki są czasem na tyle duże, że nawet taki reżim montażowy nie jest w stanie zapobiec szronieniu reduktora. Pewnym zabezpieczeniem przed występowaniem tego zjawiska jest montaż w układzie gazowym czujnika temperatury, który nie pozwala na przełączenie silnika na zasilanie gazem przed osiągnięciem żądanej temperatury. Oczywiście wszystkie nowoczesne układy gazowe (wtryskowe) mają takie czujniki, lecz w instalacjach wcześniejszych generacji z reguły one nie występują (ewentualnie jako opcja). Dlatego przełączanie silnika na zasilanie gazem wymaga od użytkownika pewnej rozwagi i dokonywania tego po osiągnięciu przez ciecz w układzie chłodzenia silnika temperatury kilkudziesięciu stopni C. Dotyczy to szczególnie uruchamiania silnika w porze zimowej przy bardzo niskich temperaturach otoczenia, kiedy zjawisko to się nasila.

Kolejnym elementem mającym niezwykle istotne znaczenie dla prawidłowej pracy silnika, a szczególnie przy jego zasilaniu gazem, jest czystość filtra powietrza w układzie dolotowym. Ma ona znaczenie w kontekście składu mieszanki dostarczanej do komór spalania silnika. Jest to szczególnie istotne w instalacjach pierwszych generacji wyposażonych w klasyczne mieszalniki umieszczane w układzie dolotowym bez elektronicznego sterowania przepływem gazu. Zanieczyszczony filtr w układzie dolotowym powoduje zwiększone podciśnienie. To z kolei przekłada się na zwiększone dawkowanie gazu do silnika, mieszanka staje się bogata, zwiększa się zużycie gazu. Ponadto silnik może mieć kłopoty z utrzymaniem obrotów biegu jałowego, a w trakcie eksploatacji z częściowym obciążeniem może występować ograniczenie mocy.
Kolejnym elementem silnika bardzo istotnym dla działania instalacji gazowej jest układ zapłonowy. Mieszanka gazowo-powietrzna jest dużo trudniejsza do zapalenia. Większa rezystancja powoduje zwiększenie napięcia generowanego w cewce zapłonowej. Stąd do sprawności układu zapłonowego trzeba przywiązywać szczególną uwagę. Dotyczy to jego wszystkich elementów. Szczególną troską trzeba jednak objąć świece zapłonowe i przewody wysokiego napięcia, które należy wymieniać w określonych przez producenta okresach. Zapewnia to prawidłowe funkcjonowanie silnika przy zasilaniu gazem. Zaniedbanie tych czynności powoduje nieprzyjemne strzały w układzie dolotowym. ?Wypadające? zapłony stwarzają możliwość gromadzenia się mieszanki gazowo-powietrznej w kolektorze i późniejszy niekontrolowany zapłon. Oprócz niemiłych doznań sytuacje takie mogą być przyczyną uszkodzeń elementów układu dolotowego. Szczególnie dotyczy to tworzywowych kolektorów dolotowych umieszczanych na wlocie powietrza przepływomierzy i obudów filtrów powietrza. Inne elementy wpływające zasadniczo na zachowanie się silnika przy zasilaniu gazem to części instalacji gazowych. Bardzo istotna jest wymiana w określonych przez producenta okresach wszelkich filtrów umieszczanych w układzie gazowym. Pierwszym z nich jest filtr fazy ciekłej znajdujący się w elektrozaworze gazowym. Objawami jego zanieczyszczenia są: brak mocy, niestabilna prędkość obrotowa biegu jałowego, szarpanie występujące przy przyspieszaniu. Stąd jego wymiana jest niezwykle istotna.
Układy wtryskowe gazu są uzupełniane dodatkowo o filtr fazy gazowej umieszczany przed listwą wtryskiwaczy. Jego zanieczyszczenie powoduje spadek ciśnienia zasilania wtryskiwaczy, co może doprowadzić do zubożenia mieszanki doprowadzanej do komór spalania (zapalenie się kontrolki awarii silnika). Wymiany filtrów powinny być przeprowadzane przez specjalistyczne warszaty. Nie są to czynności bardzo skomplikowane, lecz ocena stanu zużytego wkładu filtrującego przez doświadczonego pracownika może być dla użytkownika pojazdu bardzo cenna, ponieważ zależy od jakości tankowanego paliwa. W ten sposób użytkownik pojazdu może zmienić stację tankowania, zaopatrując się w lepsze paliwo, które pozwoli na bezawaryjne osiąganie większych przebiegów. Kolejnym zespołem podlegającym obsłudze eksploatacyjnej jest reduktor-parownik, który ? z uwagi na swoją budowę ? musi podlegać okresowej regulacji biegu jałowego i kontroli toksyczności spalin. Gumowe membrany w miarę upływu czasu ulegają twardnieniu i poprzez regulację to niekorzystne zjawisko się kompensuje. Przed regulacją powinno się spuścić z reduktora oleiste osady z dolnej jego części (specjalna śruba spustowa), ponieważ blokują one ruchy membran.
Bardziej skomplikowane naprawy reduktorów, wynikające np. z przebiegu samochodu, wykonuje się za pomocą specjalistycznych narzędzi (manometry z odpowiednimi króćcami) lub oprogramowania komputerowego w instalacjach wyższych generacji. Naprawy reduktorów należy wykonywać w specjalistycznych warsztatach, mających odpowiednie wyposażenie oraz doświadczenie i wykonujących je z wykorzystaniem oryginalnych części, zestawów naprawczych. Czasami zdarza się również, że naprawa jest nieopłacalna i reduktor wymienia się na nowy. Często również warsztaty tak kalkulują koszty naprawy i wymiany reduktorów, aby skłaniać użytkowników do zakupu nowych urządzeń. Wszystkie zespoły instalacji gazowej mające kontakt z gazem są wrażliwe na jego jakość, która przede wszystkim wynika ze składu tego paliwa. Jego parametry i właściwości są określone w normie PN-EN 589. Normuje ona skład tego paliwa i zaleca stosowanie czterech różnych mieszanin (różne proporcje propanu do butanu) w zależności od warunków atmosferycznych. Od tego jaka jest proporcja mieszaniny propanu i butanu zależy jego zachowanie się w określonej temperaturze. Mieszanina ta występuje w zbiorniku w stanie ciekłym pod ciśnieniem par własnych. W zbiorniku paliwa następuje samoistne parowanie ciekłego gazu i nad jego lustrem znajduje się faza gazowa. Do tego aby powstała faza gazowa niezbędne jest dostarczenie ciepła. Mieszanina LPG odparowuje w -4 stopniach C, więc ciepło dostarczają już ścianki zbiornika. Proces parowania ulega zatrzymaniu po osiągnięciu przez pary stanu nasycenia (ciśnienie par własnych). Stąd, im wyższa jest temperatura zewnętrzna, tym wyższe ciśnienie w zbiorniku, więcej ciekłej mieszaniny odparowuje. Dla zapewnienia odpowiedniego poziomu ciśnienia w zbiorniku również w okresie zimowym skład mieszaniny zmienia się. W okresie niższych temperatur zwiększa się zawartość propanu, który mając niższą temperaturę wrzenia (-42oC) zwiększa możliwości odparowania mieszaniny zimą. Natomiast temperatura wrzenia butanu (-0,5oC) ogranicza zdolności parowania mieszaniny. Dlatego duży udział butanu w mieszaninie zmniejsza ciśnienie w zbiorniku, mogąc doprowadzić do stanu, że ciśnienie to będzie miało wartość bliską ciśnieniu atmosferycznemu, co w ogóle uniemożliwi pobieranie gazu ze zbiornika. Jedynym wyjściem z sytuacji jest wtedy umieszczenie pojazdu w ciepłym pomieszczeniu (zwiększy się ciśnienie w zbiorniku), umożliwiając dojście gazu do komory silnikowej i poszczególnych elementów instalacji gazowej. Wszystkie wymienione czynności obsługowe są niezwykle istotne zwłaszcza zimą i w okresie jesiennym, kiedy to panująca powszechnie wilgoć i niskie temperatury otoczenia weryfikują poprawność działania wszelkich układów w silnikach. Zatem przed nadejściem jesieni warto zainteresować się instalacją gazową w swoim samochodzie, aby uniknąć niespodzianek w późniejszym okresie. Również jakość paliwa, którym zasilamy silnik ma niezwykle istotne znaczenie. Dlatego paliwo gazowe należy tankować na znanych stacjach, a w przypadku dalszej podróży korzystać z paliwa dostępnego w punktach tankowania markowych dystrybutorów.