Niedotrzymanie parametrów paliwa wpływa negatywnie na pracę silnika: może spowodować wzrost zużycia paliwa, pogorszenie stanu technicznego silnika, a w konsekwencji – jego awarię. Naraża to użytkowników na ponoszenie kosztów napraw i remontów silników, jak również dyskomfort jazdy. Dlatego inspektorzy Inspekcji Handlowej kontrolują niemal wszystkie rodzaje paliw dostępne na rynku: olej napędowy, benzynę, gaz LPG, biopaliwa oraz lekki olej opałowy. Obowiązująca od pięciu lat ustawa o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw pozwala na kontrolę na każdym etapie dystrybucji – od wytwórcy poprzez magazyny, hurtownie, transport, aż po stacje paliwowe. Wyniki kontroli pokazują, że od kilku lat następuje zdecydowany spadek zawartości siarki w próbkach paliw ciekłych. Zgodnie z ogólnymi wynikami kontroli w 2011 roku 5,4% próbek benzyny i oleju napędowego nie spełniało norm jakościowych. Przedsiębiorcy zostali wybrani losowo lub na podstawie skarg kierowców. Sprawdzano także stacje, na których wcześniej wykryto nieprawidłowości.

Stacje wybrane losowo
Jak pokazuje raport z kontroli przeprowadzonych losowo, poprawiła się jakość paliw ciekłych na stacjach benzynowych – norm nie spełniało 2,99% przebadanych próbek (rok wcześniej było to 3,46%). Poprawiła się jakość benzyny wlewanej do baków (2,64% przebadanych – rok wcześniej 3,44%), a nieznacznie oleju napędowego – wymaganiom nie odpowiadało 3,45% (w roku 2010 – 3,49%).
Przeprowadzona w 2011 roku losowa kontrola jakości gazu LPG wykazała nieprawidłowości w przypadku 2,35% sprawdzonych próbek (rok wcześniej było to 3,72%), z czego największe odstępstwa od norm jakościowych stwierdzono w województwach: świętokrzyskim – 10,53, warmińsko-mazurskim – 6,25% i łódzkim – 4,35% skontrolowanych stacji. Inspekcja Handlowa sprawdzała też jakość oferowanych na rynku biopaliw ciekłych. Kontrola przeprowadzona na terenie całego kraju wykazała nieprawidłowości w przypadku sześciu próbek paliw – 5,83% skontrolowanych. Kontrolą objęto łącznie 96 stacji i siedem hurtowni. Przebadano również pobrane od trzech przedsiębiorców próbki lekkiego oleju opałowego (w zakresie zawartości siarki) – wszystkie spełniały wymagania jakościowe. Kontrolą objęto trzy województwa.

Stacje, na które napłynęły skargi
Inspekcja Handlowa przeprowadziła również kontrole stacji, na które napłynęły skargi kierowców, wytypowane przez organy ścigania, jak również te, na których w poprzednich latach stwierdzono nieprawidłowości. Z pobranych 479 próbek oleju napędowego i benzyny na 418 stacjach 39 zostało zakwestionowanych: 32 oleju napędowego (10,53%) i 7 próbek benzyn (4%). Najwięcej odstępstw od wymagań jakościowych zanotowano w województwach: warmińsko-mazurskim (22,22%), kujawsko-pomorskim (21,74%), opolskim (16,67%) i śląskim (12,85%). Nieprawidłowości nie stwierdzono w Lubelskiem, Podkarpackiem, Podlaskiem i Świętokrzyskiem.

Kwestionowane parametry
W przypadku oleju napędowego najczęściej kwestionowano za niską temperaturę zapłonu oraz niedotrzymanie limitu zawartości siarki – wahał się on od 12 mg/kg do 316 mg/kg przy normie maks. 10 mg/kg. Norma dla temperatury zapłonu wynosi powyżej 55ºC, a tymczasem na niektórych stacjach wynosiła ona mniej niż 40ºC. Zbyt niska temperatura zapłonu stwarza niebezpieczeństwo wybuchu oparów oleju podczas nalewania paliwa z dystrybutora do baku. Z kolei duża ilość siarki przyczynia się do korozji silnika i zużycia niektórych jego elementów. W przypadku benzyny najczęściej kwestionowano nieprawidłową prężność par, co prowadzi do kłopotów z uruchomieniem silnika, a nawet jego unieruchomienia w efekcie tworzenia się korków parowych. Zastrzeżenia wzbudziło także niedotrzymanie wymagań RON – badawczej liczby oktanowej. Zbyt niska liczba oktanowa może być powodem występowania w silniku spalania stukowego, co oznacza nieprawidłowy przebieg spalania, który powoduje głośną i nierównomierną pracę silnika oraz większe zużycie paliwa. W przypadku gazu LPG najczęstsze naruszenia dotyczyły parametru badanie działania korodującego gazu LPG na miedź. Korozja powoduje m.in. uszkodzenie elementów silnika i szybsze zużywanie jego elementów.

Działania IH
W wyniku przeprowadzonych kontroli w roku 2011 IH skierowała do prokuratur 62 zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Dotychczas wszczęto postępowania w 38 przypadkach: do sądów skierowano jeden akt oskarżenia, 17 spraw umorzono (m.in. z powodu braku znamion przestępstwa, niewykrycia sprawcy i znikomej szkodliwości czynu), a 8 jest w toku. Obowiązujące przepisy przewidują surowe sankcje za obrót paliwem złej jakości – grzywnę w wysokości do 1 mln złotych lub karę pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. IH wydała ponadto 13 decyzji o wycofaniu z obrotu paliw ciekłych niespełniających norm oraz przekazała do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki informacje dotyczące 49 stacji paliw i hurtowni, gdzie stwierdzono naruszenie warunków udzielonych koncesji na obrót paliwami ciekłymi oraz przepisów ustawy prawo energetyczne. Tym przedsiębiorcom, którzy naruszają warunki koncesji, prezes URE ma kompetencje do zakazania sprzedaży paliwa.

Paliwo w 2012 roku
W pierwszych dwóch miesiącach 2012 roku IH skontrolowała 197 stacji oraz 10 hurtowni. Z pobranych 222 próbek paliw zakwestionowano 20 (9,01%), a na 49 pobranych próbek gazu LPG zakwestionowano 4 (8,16%).

Mapka ze stacjami paliw
Ponad 2100 stacji i hurtowni paliw skontrolowanych w latach 2010-2011 przez Inspekcję Handlową na zlecenie UOKiK znaleźć można na stronie internetowej UOKiK na specjalnie przygotowanych mapkach. Aplikacja umożliwia filtrację stacji i hurtowni po województwie, mieście, rodzaju obiektów (stacja lub hurtownia) i kategorii oferowanego paliwa (ON, Pb, LPG). Pod mapą znajduje się legenda, w której wyniki badań jakości paliwa opisane zostały za pomocą liter i symboli. Litera D oznacza, że próbka spełnia wymagania jakościowe (parametry) określone w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 9 grudnia 2008 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (Dz. U. Nr 221, poz. 1441). Pozostałe symbole oznaczają, że w badanej próbce paliwa parametr oznaczony tym symbolem nie spełnia normy określonej w ww. rozporządzeniu.

Gdzie po pomoc
Jeżeli paliwo uszkodziło silnik, narażając konsumenta na koszty naprawy, powinniśmy złożyć reklamację u właściciela stacji, okazując dowód zakupu. Gdy nie zgodzi się on z naszym żądaniem, możemy dochodzić swoich praw na drodze sądowej, korzystając z bezpłatnej pomocy rzeczników konsumentów. O stacji, która sprzedaje paliwo złej jakości, można poinformować urząd na specjalnym formularzu.
Jeżeli podczas tankowania do pełna dystrybutor na stacji paliw wskazał ilość paliwa o kilka litrów większą niż mieści się w baku pojazdu, zwróćmy się do Głównego Urzędu Miar, którego inspektorzy mogą skontrolować wskazaną stację i sprawdzić, czy rzeczywiście licznik w dystrybutorze wskazuje nieprawidłową ilość tankowanego paliwa.

Aktualne listy placówek skontrolowanych przez Inspekcję Handlową dostępne są na stronie internetowej UOKiK: www.uokik.gov.pl/kontrole_stacji_hurtowni_paliw.php