Prezentujemy ciąg dalszy zaleceń Państwowej Inspekcji Pracy opracowanych wspólnie z Centralnym Instytutem Ochrony Pracy w sprawie bezpiecznego powrotu do pracy oraz w związku ze stopniowym powrotem do normalnego funkcjonowania gospodarki i zakładów pracy.

1. Ograniczenie kontaktów bezpośrednich z osobami spoza zakładu pracy
Zalecane jest wykorzystywanie komunikacji elektronicznej, jeżeli tylko jest to możliwe. Zaleca się ograniczyć do niezbędnego minimum podróże służbowe i spotkania wymagające bezpośrednich kontaktów pracowników z osobami spoza zakładu pracy. W przypadku konieczności bezpośredniego kontaktu z osobami z zewnątrz na terenie zakładu pracy zalecane jest:

• rejestrowanie danych osób przychodzących z zewnątrz (imię i nazwisko, numer telefonu) oraz czasu ich wejścia i wyjścia;
• informowanie osób z zewnątrz o zasadach obowiązujących w zakładzie pracy w celu ograniczania ryzyka związanego z narażeniem na SARS-CoV-2. Zalecany jest, za zgodą osób wizytujących, pomiar ich temperatury (na obszarze czoła lub dolnej części szyi). Zalecane jest ułatwianie pracownikom korzystania z transportu indywidualnego, a ograniczenie korzystania ze zbiorowego. Celowe jest udostępnienie im parkingu samochodowego lub miejsca do bezpiecznego przechowywania rowerów oraz zachęcanie mieszkających w pobliżu do przychodzenia pieszo do pracy.

2. Przestrzeganie zasad higieny w miejscu pracy
Aby osiągnąć skuteczne ograniczenie prawdopodobieństwa zarażenia pracowników SARS-CoV-2, konieczne jest wdrożenie i ścisłe przestrzeganie zasad higieny w miejscu pracy, w tym:

• zapewnienie codziennej dezynfekcji miejsc przebywania, w tym często dotykanych powierzchni (klamki, blaty robocze, biurka, klawiatury, umywalki, toalety, dozowniki mydła i inne);
• zapewnienie dostępu do miejsc, w których pracownicy, klienci i kontrahenci mogą myć ręce mydłem i wodą, a następnie dezynfekować je odpowiednimi środkami, oraz czytelnej informacji o tym, jak skutecznie myć i dezynfekować ręce;
• zapewnienie codziennego sprzątania „na mokro” z użyciem detergentów podłóg, stołów, krzeseł i szafek w pomieszczeniach socjalnych;
• zapobieganie wspólnemu korzystaniu z naczyń stołowych w pomieszczeniach socjalnych oraz zapewnienie dezynfekcji przyborów kuchennych po ich użyciu przez pracownika;
• usunięcie gazet, czasopism i broszur informacyjnych z pomieszczeń socjalnych, poczekalni i recepcji; 
• zapewnienie regularnego czyszczenia i dezynfekcji pojazdów firmowych, wyposażenie ich w środki do dezynfekcji rąk oraz papierowe ręczniki i worki na śmieci.

Zaleca się stosowanie przed wejściem do budynku mat dezynfekcyjnych. Zaleca się ograniczenie liczby pracowników korzystających wspólnie z tego samego wyposażenia i narzędzi pracy. W przypadku konieczności ich wykorzystywania przez kilka osób zalecana jest częsta dezynfekcja, a także obowiązkowe używanie przez te osoby całotworzywowych rękawic jednorazowych. Korespondencja, przesyłki pocztowe lub dostarczone przez kurierów powinny być w miarę możliwości pozostawione na 2-3 godziny w pojemnikach przeznaczonych wyłącznie do tego celu, umieszczonych w wydzielonym do tego miejscu. Przesyłki przed włączeniem do dalszego obiegu powinny być zdezynfekowane.
Biorąc pod uwagę, że SARS-CoV-2 szczególnie łatwo rozprzestrzenia się w pomieszczeniach zamkniętych i przy dłuższej ekspozycji zbiorowej, w celu zapewnienia odpowiedniej wymiany powietrza w pomieszczeniach pracy zaleca się:

• w budynkach bez mechanicznej instalacji wentylacyjnej zapewnić regularne wietrzenie pomieszczeń: okresowo w ciągu dnia pracy (10 min co 1 godz.) oraz w sposób możliwie ciągły w godzinach nocnych, minimum 2 godz. przed rozpoczęciem i 2 godz. po zakończeniu użytkowania pomieszczenia;
• w budynkach z mechaniczną instalacją wentylacyjną wprowadzić dłuższe czasy jej pracy; najlepszym rozwiązaniem jest utrzymanie działania instalacji w trybie roboczym 24 h/7 dni z zapewnieniem odpowiedniej konserwacji;
• unikać centralnej i miejscowej recyrkulacji powietrza (z wyjątkiem centrali wentylacyjnych i sekcji recyrkulacyjnych wyposażonych w wysoko skuteczne filtry powietrza powrotnego).

3. Środki ochrony indywidualnej i odzież robocza
Jeżeli charakter wykonywanej pracy uniemożliwia zachowanie odpowiedniego dystansu fizycznego (minimum 1,5 m) i czas kontaktu jest dłuższy niż 15 min, a prawdopodobieństwo kontaktu z SARS-CoV-2 lub osobą chorą na Covid-19 jest duże, pracownicy powinni być zaopatrzeni w odpowiednie środki ochrony indywidualnej, takie jak: filtrujący sprzęt ochrony układu oddechowego, środki ochrony oczu i twarzy (gogle, osłony), całotworzywowe rękawice jednorazowe, kombinezony ochronne. Należy zadbać o to, by środki ochrony indywidualnej były używane i dezynfekowane we właściwy sposób, zgodnie z zaleceniami producentów. Nie należy kierować do pracy wymagającej wysiłku fizycznego przy jednoczesnym stosowaniu filtrującego sprzętu ochrony układu oddechowego (np. półmasek filtrujących) osób z chorobami układu krążenia i oddechowego oraz starszych (w wieku 65+). Pracodawca powinien zapewnić także regularne czyszczenie i pranie odzieży roboczej oraz jej prawidłowe przechowywanie, zapewniając brak kontaktu z prywatnymi ubraniami pracownika oraz innych współpracowników lub klientów. Pracodawca powinien również zapewnić przeszkolenie pracowników w zakresie sposobu zakładania i zdejmowania środków ochrony indywidualnej, ponieważ ich nieprawidłowe stosowanie, a zwłaszcza zdejmowanie, jest częstym powodem zarażeń.

4. Ograniczanie obciążeń psychicznych spowodowanych epidemią Covid-19
Kryzys spowodowany epidemią Covid-19 budzi niepokój nie tylko wśród przedsiębiorców, ale też wśród pracowników. Aspekty zwiększające obciążenie psychiczne pracowników, które należy uwzględnić w okresie pandemii, to m.in.:

• możliwe sytuacje konfliktowe z innymi pracownikami lub klientami wynikające z lęku przed bezpośrednimi kontaktami z innymi ludźmi;
• długotrwale utrzymująca się zwiększona intensywność pracy w sektorach, których funkcjonowanie ma zasadnicze znaczenie w czasach epidemii, np. w ochronie zdrowia;
• wymogi utrzymywania dystansu społecznego.

Te dodatkowe obciążenia psychiczne spowodowane epidemią Covid-19 powinny być uwzględnione przy podejmowaniu odpowiednich środków zapobiegawczych. Do szczególnie istotnych działań należą:

• zapewnienie pracownikom pomocy przy realizacji zadań w warunkach epidemii, w tym umożliwienie pracownikom indywidualnego podejścia do godzin pracy;
• rozważenie możliwości, w ramach wsparcia informacyjnego, zorganizowania dodatkowych szkoleń dla pracowników pracujących w zakładzie pracy na temat realizacji zakresu zadań osób, które z różnych powodów są nieobecne (np. z powodu opieki nad dziećmi, kwarantanny);
• zorganizowanie regularnego forum internetowego, na którym pracownicy mogą wyrażać obawy, zadawać pytania, a także zachęcanie pracowników do udzielania sobie wzajemnego wsparcia, np. poprzez kontakty telefoniczne lub w mediach społecznościowych;
• zapewnienie wsparcia kierownikom średniego szczebla zarządzania, np. przez organizowanie szkoleń z zakresu metod kierowania zespołem online;
• zapewnienie pracownikom możliwości otrzymania indywidualnej pomocy psychologicznej czy udziału w warsztatach dotyczących metod radzenia sobie ze stresem związanym z lękiem przed zarażeniem się SARS-CoV-2. Jeśli nie jest to skuteczne lub możliwe, konieczne jest rozważenie możliwości powierzenia okresowo pracy niewymagającej kontaktu z innymi pracownikami lub osobami postronnymi;
• zapobieganie narażeniu na stygmatyzowanie, izolowanie od zespołu i pomijanie w życiu społeczności pracowników.

mgr Robert Gorczyca
prawnik, ekspert prawa pracy
specjalista ds. BHP
inspektor ochrony przeciwpożarowej