porusza temat

GVO a gwarancje w Polsce - temat dla UOKiK? (1)

Temat wykonywania przeglądów i napraw w okresie gwarancji w świetle GVO nabrał ogromnego znaczenia dla warsztatów niezależnych i był już na tych łamach wyjaśniany zaraz po wejściu w życie GVO w Polsce. Wydawało się, że ponad 2-letnia praktyka GVO przyniesie nam pełną jasność co do obowiązujących interpretacji i stosowanych zasad.Tymczasem przeciwnie, sytuacja się pogarsza - wobec różnic zachodzących pomiędzy “gwarancyjnymi” rozwiązaniami wprowadzonymi przez poszczególne koncerny, warsztaty zgłaszają coraz większe wątpliwości co do swojej sytuacji. Sprawdziliśmy kilka warunków gwarancyjnych i potwierdzamy istnienie problemu. Wyraźnie pomiędzy poszczególnymi koncernami - a na przeciwległych biegunach wydają się plasować po jednej stronie Fiat, Renault czy Honda, a po przeciwnej Ford i Skoda – występują drastyczne różnice w interpretacji GVO i ktoś musi pozostawać w błędzie. Wydaje się, że w tej sytuacji bardzo wskazana byłaby interwencja UOKiK, który w ramach swoich ustawowych uprawnień może dokonać pełnego przeglądu uprawnień gwarancyjnych stosowanych przez poszczególne koncerny samochodowe i ewentualnie wydać decyzję w sprawie tzw. klauzul niedozwolonych. Bowiem różnice, a właściwie ograniczenia, jakie występują w niektórych uprawnieniach gwarancyjnych uderzają nie tylko w niezależny sektor warsztatowy, ale także w konsumentów.

Zakres tematu
Prowadząc analizę musimy ograniczyć się do określonego kręgu zagadnień. Materiał jest bowiem tak bogaty, że w przeciwnym wypadku musielibyśmy poświęcić mu nie dwa lub trzy, jak planujemy, ale kilka kolejnych odcinków “Nowoczesnego Warsztatu”:

Po pierwsze, zajmiemy się wyłącznie tematem podstawowej, najczęściej 2-3 letniej, tzw. gwarancji mechanicznej, natomiast nie będziemy omawiać gwarancji na powłokę lakierniczą, na nadwozie, ani usług o charakterze assistance świadczonych ze strony producenta auta;

Po drugie, zajmiemy się przede wszystkim zbadaniem czy gwarancja pozwala na wykonywanie przeglądu okresowego przez warsztat nieautoryzowany, dopiero w dalszej kolejności analizując także ewentualne, dodatkowe warunki, rodzaje części jakich można wtedy użyć oraz zasady jakie towarzyszą wykonywaniu usług odpłatnych w okresie gwarancji.

GVO a gwarancje
Od 1 listopada 2004 r. obowiązują w Polsce dwa rozporządzenia tzw. GVO dotyczące motoryzacji: · “europejskie” GVO - Rozporządzenie Komisji Europejskiej nr 1400/2002 z 31 lipca 2002 r. oraz · “polskie” GVO - Rozporządzenie Rady Ministrów z 28 stycznia 2003 r. Zainteresowani znajdą pełne ich teksty na stronie internetowej

www.expert.org.pl

Rozporządzenia GVO w niewielkim stopniu poruszają kwestię gwarancji. Explicite odniesienie do gwarancji znajdziemy tylko w przepisie zezwalającym, aby koncerny wymagały stosowania do napraw gwarancyjnych wyłącznie części zamiennych przez siebie dostarczonych (art. 4 ust. 1 pkt. k GVO europejskiego oraz § 11 pkt. 5 GVO polskiego).

Memo 1
- Przepisy GVO explicite poruszają temat gwarancji tylko w zakresie stosowania części zamiennych do napraw gwarancyjnych.
- Zgodnie z art. 4 ust.1 pkt k) GVO europejskiego oraz zgodnie z § 11 pkt 5 GVO polskiego, producent samochodu może wymagać od ASO zastosowania do naprawy gwarancyjnej wyłącznie części przez siebie dostarczonych.
- Przepisy zawierające ww. zapisy można w oficjalnej polskiej wersji językowej ściągnąć ze strony:
www.expert.org.pl

Jednakże zapotrzebowanie na informacje z zakresu interpretacji zagadnień “gwarancyjnych” w motoryzacji okazało się znacznie szersze i w rezultacie Komisja Europejska zajęła jednak bardziej szczegółowe stanowisko w tej sprawie. Mianowicie, zagadnieniom tym poświęcono znaczne fragmenty w dwóch uzupełniających, oficjalnych dokumentach Komisji Europejskiej dostępnych na jej stronach internetowych:
- Explanatory Brochure (Broszura Wyjaśniająca)
- FAQ (Często Zadawane Pytania)

Memo 2
- Jeżeli pojawiają się spory z klientami lub z producentami samochodów na temat czynności podjętych podczas okresu gwarancyjnego (typu uzgodnienie “kto i co może?”) i wykorzystanych przy tym części zamiennych, to rozszerzone stanowisko Komisji Europejskiej można znaleźć w opracowanym przez nią dokumencie dodatkowym “Broszura Wyjaśniająca” – punkty 37, 98 i 99.
- Oficjalne polskie tłumaczenie dokumentu Komisji Europejskiej “Explanatory Brochure – Broszura Wyjaśniająca” można ściągnąć ze strony:
www.expert.org.pl

Z punktu widzenia uprawnień warsztatów i serwisów najważniejsza jest “Broszura Wyjaśniająca” i jej punkty 37, 98 i 99). Sprawa jest na tyle poważna, że warto odpowiednie przepisy tu przytoczyć, poszerzając o zapis pyt. 38 wskazujący na właściwość UOKiK:

(..) Pytanie 37: Jeżeli konsument w ciągu okresu gwarancyjnego wykonał naprawę lub przegląd swojego pojazdu w niezależnym warsztacie, to czy producent może odmówić honorowania gwarancji?
Jeżeli konsument wykonał naprawę lub przegląd w niezależnym warsztacie okresie gwarancji producenta, to gwarancja może być utracona, jeżeli prace te zostały wykonane wadliwie. Jednakże, ogólny obowiązek wykonywania przeglądów lub napraw w ciągu takiego okresu tylko w ramach autoryzowanej sieci mógłby pozbawić konsumentów ich prawa do wyboru czy przegląd lub naprawa ich pojazdu ma być wykonana przez niezależny warsztat i uniemożliwiłby takim warsztatom, zwłaszcza przypadku “przedłużonych gwarancji”, skuteczne konkurować z autoryzowaną siecią.

Pytanie 38: Co konsument może zrobić, jeśli uważa, że jest ofiarą zachowania restrykcyjnego?
Może wnieść skargę do Komisji Europejskiej lub do krajowego urzędu ds. konkurencji. Ma on również możliwość wniesienia roszczenia odszkodowawczego do krajowego sądu. Możliwość wszczęcia takiego postępowania może jednak zależeć od krajowych zasad proceduralnych i dlatego przed wniesieniem roszczenia konsument powinien zasięgnąć porady prawnej.

(..) Pytanie 98: Czy dostawca może wymagać od swoich autoryzowanych warsztatów, aby do zwyczajnego przeglądu lub naprawy pojazdów silnikowych używali wyłącznie oryginalnych części zapasowych dostarczanych przez niego?
Nie. Zobowiązanie autoryzowanego warsztatu, aby do zwyczajnego przeglądu (na przykład rutynowy przegląd) lub naprawy (na przykład po wypadku) pojazdu silnikowego używał tylko oryginalnych części zapasowych dostarczanych mu przez producenta pojazdów byłoby równoznaczne z ograniczeniem swobody tej osoby zajmującej się naprawami w używaniu oryginalnych części zapasowych lub części zapasowych o porównywalnej jakości nabywanych od innych dostawców według jego wyboru.

Pytanie 99: Czy użycie oryginalnych części zapasowych pochodzących z innych źródeł niż dostawca albo części zapasowych o porównywalnej jakości może mieć wpływ na gwarancję producenta pojazdów?
Gdyby gwarancja producenta pojazdów wymagała, aby autoryzowane lub niezależne warsztaty używały dostarczanych przez niego oryginalnych części zapasowych do zwyczajnej naprawy lub przeglądu wykonywanych podczas okresu gwarancyjnego (lecz nie objętej gwarancją), to byłoby to ograniczenie podstawowe w art. 4 ust. 1 lit. k) i system dystrybucyjny producenta nie byłby już objęty rozporządzeniem 1400/2002. (..)

Usługi na gwarancji
Z “Broszury Wyjaśniającej można wywnioskować, że Komisja Europejska rozróżnia następujące sytuacje w zakresie usług wykonywanych w okresie gwarancji (pomijając kampanie serwisowe, czyli masowe usuwanie wykrytej usterki):
- naprawa gwarancyjna: jest to bezpłatna dla nabywcy naprawa lub usunięcie wady z tytułu obowiązującej gwarancji lub rękojmi, dokonywane na koszt producenta samochodu (przykład: ASO wymienia na gwarancji wadliwą skrzynię biegów);
- naprawa zwyczajna w okresie gwarancji: jest to naprawa lub usunięcie wady, która nie jest objęta ochroną prawną (gwarancją lub rękojmią) i której koszt (robocizna i części) pokrywa nabywca auta (przykład: wymiana zużytych klocków hamulcowych);
- przegląd okresowy w czasie gwarancji: jest to wykonywany z reguły na koszt nabywcy auta (robocizna, filtry, materiały eksploatacyjne, oleje, płyny itp.) zestaw czynności kontrolnych połączony z wymianą niektórych elementów, jakich przeprowadzenie producent samochodu zaleca i od których przeprowadzenia uzależnia honorowanie gwarancji. Odbywa się z reguły na koszt użytkownika auta (m.in. wymiana oleju silnikowego, filtrów, rzadziej też pasków, świec, itp. plus liczne kontrole sprawności podzespołów, poziomu płynów itp.).

Z materiałów Komisji Europejskiej wydaje się wynika, że widzi ona zasady jakie może wprowadzać do gwarancji (książeczek gwarancyjnych) producent samochodu tak jak podano w Tabeli 1.
Patrząc tekst w “Broszurze Wyjaśniającej” łatwo chyba wychwycić intencję Komisji Europejskiej:
- jeżeli za usługę płaci producent auta, to ma on prawo do swobodnego ustalania zasad jej wykonania;
- natomiast, gdy za usługę płaci z własnej kieszeni konsument, to ewentualne ograniczenia nakładane przez producenta auta pozostają w kolizji ze swobodą wyboru płacącego i dlatego powinny podlegać określonym regułom wolnorynkowym.

A jakie to reguły wolnorynkowe? Proszę uważnie przeczytać odpowiedź na pytanie 37:
zdanie 1 z pkt. 37: można odebrać gwarancję (częściowo?), ale tylko w przypadku, gdy usługa wykonana poza ASO została wykonana wadliwie zdanie 2 z pkt. 37: natomiast sprzeczny z zasadami wolnego rynku byłby nakaz wykonywania usług odpłatnych (napraw zwyczajnych lub przeglądów) wyłącznie w ASO.

A co na to koncerny samochodowe?
Docierają do nas informacje, że uregulowania wprowadzone przez Fiat Auto Poland wydają się pozostawać w zasadniczej sprzeczności, jeśli nie z literą, to z duchem (intencją) ww. uregulowań GVO. Dokonaliśmy analizy wielu książeczek gwarancyjnych stosowanych w Polsce i wydaje się, że musimy podzielić te obawy. Ale przeanalizujemy to po kolei w kolejnych artykułach.

Adrian R. Sklorz (www.expert.org.pl) Analityk Fundacji MULTI-EXPERT