Aspekty prawne
Poświęciliśmy dużo miejsca we wcześniejszych wydaniach “Nowoczesnego Warsztatu”, na objaśnienie aspektów prawnych problemu części zamiennych. Przypomnę, że po wprowadzeniu przepisów Rozporządzenia Komisji Europejskiej 1400/2002 (tzw. GVO), odpowiadającego im polskiego Rozporządzenia Rady Ministrów z 28.01.2003 r. oraz po dokonaniu przez polską branżę motoryzacyjną i ubezpieczeniową pewnych uzgodnień co do systemu oznaczeń, możemy następująco przedstawić prawny podział części zamiennych na kategorie (tabela 1a), ewentualnie uzupełniając go o następujące oznaczenie części występujących powszechnie na naszym rynku, a niesklasyfikowanych przez GVO (tabela 1b).
Wtedy prawne zasady stosowania części zamiennych można przedstawić w następującej postaci (tab. 2).

Występowanie
Przy zapoznawaniu się jedynie z wiedzą teoretyczną nt. zasad prawnych i n. kategorii części zamiennych może powstać mylne przekonanie, że wszystkie części są dostępne na rynku we wszystkich wymienionych w GVO kategoriach. Tymczasem producenci alternatywni dostarczają tylko część asortymentu na rynek i tę kwestię ilustrują kolejne tabele 3-5.
Najpierw dokonajmy podziału samochodowych części na 4 umowne “koszyki” oraz podajmy, jaki jest orientacyjny udział procentowy każdego koszyka w przypadku, gdy rozpatrywać liczbę obejmowanych referencji (pozycji) bez mechaniki – patrz tabela 3.
W kolejnej tabeli 4 dokonano takiego samego podziału, ale parametry procentowe “koszyków” obejmują teraz faktyczny ich udział w puli części wymienianych podczas napraw powypadkowych (znowu bez mechaniki) – oczywiste jest, że “przody” są znacznie częściej uszkadzane niż “boki” i tyły”, a części “zewnętrzne” częściej niż “wewnętrzne”.
Zależności z tabel 3 i 4 zobrazowano w inny sposób na rysunku 1.
Teraz pojawia się zasadnicze pytanie – w jakich wersjach wykonania (kategoriach jakości) dostępne są poszczególne pozycje? Podział na “koszyki” pozwala nam przedstawić rezultaty w postaci tabeli 5.
<1xx.jpg>
Tabela 1a. Rodzaje części zamiennych według GVO.
<2xx.jpg>
Tabela 1b cd. Rodzaje części zamiennych.

Aspekty techniczne (O)
Części (O) reprezentują możliwie najwyższą jakość techniczną, są dostępne łatwo (gęsta sieć dealerska), pokrywają 100 proc. zapotrzebowania dla aut, których produkcję zakończono do 10 lat wstecz, wyposażone są w dobre i relatywnie łatwo egzekwowalne w całej Europie gwarancje, tylko… cena. Części (O) są z reguły najdroższym rozwiązaniem.
<7xx.jpg>
Tabela 2. Zasady stosowania części zamiennych.

Aspekty techniczne (Q)
Jakość i technologia wytworzenia części (Q) jest praktycznie taka sama, inne cechy podobne (czasem nieco inna kompletacja, brak na szkle logo koncernu samochodowego itp.) i gwarancja przy zakupie w sieciach “niezależnych” może potem nie być tak “szeroko” geograficznie egzekwowalna. Tym niemniej, generalnie części (Q) to technicznie i ekonomicznie doskonałe, by nie powiedzieć najlepsze, rozwiązanie, ale problemem jest ich dostępność – a ściśle biorąc relatywnie niewielkie pokrycie asortymentowe. Typowe części (Q) dostarczane są dla tego asortymentu, który wymaga szczególnie wysokiej i specjalistycznej technologii (szkło, oświetlenie, szyby, chłodnice) i jest dostarczany przez dość wąską grupę markowych dostawców – najbardziej znani to alfabetycznie: Bosch, Hella, Magneti-Marelli, Pilkington, Saint Gobain, Valeo.
<3xx.jpg>
Tabela 3. Podział na koszyki – udział koszyków wg liczby pozycji części nadwozia.
<4xx.jpg>
Tabela 4. Podział na koszyki – udział koszyków wg częstotliwości uszkodzeń.

Tak więc, w wersji (Q) występuje np. reflektor, ale w zasadzie nie występuje np. błotnik. Ponadto, z różnych względów brak jest części (Q) do najnowszych modeli (w praktyce np. przez 2-3 lata od rozpoczęcia produkcji auta dany reflektor występuje wyłącznie w opakowaniu koncernu samochodowego, zanim nie pojawi się na rynku w opakowaniu np. Valeo).

Aspekty techniczne (P,Z)
Części z tej grupy reprezentują bardzo różne parametry jakościowe, a posiadaniu “oświadczenia GVO” i zakwalifikowaniu danej części przez dystrybutora do (P) nie zawsze towarzyszy jakość faktycznie bliska jakości (O). Ponadto niektóre z tych części nie odpowiadają ściśle (O) co do zakresu, np. tylne błotniki (P, Z) z reguły sięgają tylko do dolnej linii szyby tylnej, podczas gdy (O) zwykle do dachu.
Części (P, Z) dla modeli bardzo młodych albo w ogóle nie występują, albo są początkowo słabo konkurencyjne cenowo. Największy wybór i najlepsza proporcja cenowa w stosunku do kategorii (O) występuje dla popularnych na rynku modeli (np. Focus TAK, Puma NIE), których produkcja trwa przynajmniej od 3 lat, a ostatni egzemplarz samochodu został wyprodukowany nie dawniej niż 15 lat. Na przykład oferta dla Opla Kadeta D jest słaba, ale dla Kadeta E jeszcze bardzo dobra, dla Astry I (F) wyśmienita, dla Astry II (G) dobra, natomiast dla Astry III (H) jeszcze słaba (tzn. słaby wybór, słaba jakość, wysokie ceny).
<6xxx.jpg>
Rysunek 1. Udział procentowy koszyków części zamiennych.
<5xx.jpg>
Tabela 5. Pokrycie asortymentowe (O, Q, P, Z, U) przy naprawach powypadkowych.

Aspekty techniczne (U)
Z kolei części (U) są szczególnie atrakcyjne dla modeli nieco młodszych, tj. jeszcze produkowanych lub których produkcję zakończono najdalej przed kilku laty. Dla starszych samochodów części są już trudniej dostępne, a ich stan techniczny pozostawia tym więcej do życzenia, im starszy model. Ponieważ znaczny udział w tym rynku mają części sprowadzane z Europy Zachodniej, a tam proporcja udziałów rynkowych jest inna, stąd jako używane relatywnie łatwo można nabyć części do aut wyższych segmentów, zwłaszcza produkcji niemieckiej, a równocześnie odczuwa się poważny niedostatek na rynku części (U) do aut Daewoo, do niektórych modeli Fiata, itd.

Aspekty ekonomiczne (O,Q,P,Z,U)
Bardzo ogólne zilustrowanie proporcji cenowych zostało zasygnalizowane po prawej stronie tabeli 5. Problem jest bardzo złożony i ciekawy – rzutuje zasadniczo na problematykę ekonomiczności napraw powypadkowych. Zasługuje na odrębne potraktowanie i tak też zrobimy.

Zapraszamy więc do lektury dalszych publikacji.

Adrian R. Sklorz - AUTO-ELEMENTS
(www.element.com.pl)
Analityk Fundacji MULTI-EXPERT