Firma Fine Instruments Corporation wprowadziła do produkcji multimetr warsztatowy Finest 816 o wielu unikatowych funkcjach diagnostycznych.

Multimetr Finest 816 (fot.) ma tak wiele rozbudowanych funkcji, że trudno byłoby przedstawić je w jednym artykule. Już parametry samego wyświetlacza tego przyrządu świadczą, że jest to wyrób z tzw. górnej półki. Dystrybucję przyrządu prowadzi firma Labimed Electronics.
Poszczególne funkcje wybiera się przełącznikiem obrotowym i przyciskami, przy czym cztery z nich umieszczone w jednym rzędzie pod wyświetlaczem mają zmienne przyporządkowanie, zależne od aktualnie wyświetlanego menu ekranowego. Podzakresy pomiarowe wybiera automatycznie sam przyrząd, lecz w razie potrzeby można wybierać je ręcznie.

Wyświetlacz
Ekran ciekłokrystaliczny multimetru ma dwa pola cyfrowe. Pierwsze z nich o maksymalnym wskazaniu 50000 (4 i 4/5 cyfry) jest tzw. wyświetlaczem głównym. Nad nim, po prawej stronie ekranu jest umieszczony wyświetlacz pomocniczy o maksymalnym wskazaniu 5000 (3 i 4/5 cyfry). Przy wskazywaniu częstotliwości maksymalne wskazanie tego wyświetlacza wynosi 99999. W dolnej części ekranu jest też umieszczony bardzo szybki analogowy bargraf (odświeżany 40 razy na sekundę), zbudowany z 26 segmentów, przydatny przy obserwowaniu szczytów mierzonego sygnału i zerowaniu. Wskazanie wyświetlacza jest automatycznie “zamrażane” (funkcja Auto Hold), w celu późniejszego wykorzystania.

Funkcje samochodowe
Producent wyposażył nowy multimetr nie tylko w komplet typowych, uniwersalnych funkcji pomiarowych, lecz przede wszystkim w wiele samochodowych funkcji diagnostycznych, z których niektóre pojawiły się w multimetrze tego typu po raz pierwszy.



Multimetr warsztatowy Finest 816.

Pomiar prędkości obrotowej
Współczesne multimetry warsztatowe mierzą prędkość obrotową silnika za pośrednictwem sondy indukcyjnej, którą zakłada się na przewód prowadzący do świecy zapłonowej. Przed pomiarem wybiera się liczbę suwów badanego silnika 4 lub 2, a w razie potrzeby jeszcze poziom wyzwalania. W pozycji silnika dwusuwowego sprawdza się też prędkość obrotową silnika DIS (z zapłonem bezrozdzielaczowym). Na rynku samochodowych przyrządów diagnostycznych spotyka się jeszcze ekonomiczne wersje multimetrów warsztatowych, które mierzą prędkość obrotową metodą bezpośrednią, czyli po dołączeniu sond pomiarowych do nieizolowanych punktów instalacji elektrycznej, np. wyprowadzeń konwencjonalnej cewki zapłonowej. Przed pomiarem użytkownik wybiera liczbę cylindrów badanego silnika. Użytkownik multimetru Finest 816 ma do dyspozycji obie te metody pomiarowe. Korzystając z metody bezpośredniej, wybiera on najpierw liczbę suwów (2 lub 4), a następnie liczbę cylindrów badanego silnika.

Pomiar czasu włączenia wtryskiwacza paliwa
Elektryczne wtryskiwacze paliwa są sterowane przez jednostkę sterującą (ECU). Czas włączenia wtryskiwacza odpowiada szerokości impulsu dostarczanego do wtryskiwacza przez ECU i jest wyrażany w milisekundach. Czas włączenia jest też związany z ilością paliwa dostarczanego do cylindra. Zakładając, że ciśnienie paliwa nie zmienia się, to im większa jest szerokość impulsu, tym więcej paliwa dopływa do cylindra. ECU steruje wtryskiwaczem za pośrednictwem tranzystora pracującego jako przełącznik. Gdy tranzystor ten jest w stanie nasycenia, prąd płynie przez uzwojenie wtryskiwacza i tranzystor do ziemi, otwierając zawór wtryskiwacza. Spotyka się trzy podstawowe systemy wtryskiwaczy, wykorzystujące różne metody sterowania wtryskiem paliwa. Wszystkie z nich korzystają też z innej metody ograniczania prądu płynącego przez wtryskiwacz, gdyż zbyt duży prąd mógłby spalić wtryskiwacz. Najczęściej spotykane wtryskiwacze to: wtryskiwacze ze sterowaniem prądowym (Peak Hold)(z dwoma obwodami elektrycznymi zasilającymi wtryskiwacz), TBI - z wtryskiem jednopunktowym, konwencjonalne – z nasyconym przełącznikiem (do tego typu należą wtryskiwacze z wtryskiem wielopunktowym PFI, SFI i MPI) oraz wtryskiwacze z modulacją szerokości impulsu. Funkcję pomiaru szerokości impulsu na wtryskiwaczu multimetru Finest 816 można stosować do wtryskiwaczy PFI (wtrysk jednopunktowy) i TBI (wtrysk jednopunktowy). Dany typ wtryskiwacza wybiera się przełącznikiem. Na ekranie multimetru oprócz wyniku pomiaru (czasu wtrysku) pojawia się też symbol wtryskiwacza.

Pomiar współczynnika wypełnienia
Funkcję tę wykorzystuje się do testowania elektronicznych wtryskiwaczy paliwa, gaźników ze sprzężeniem zwrotnym oraz systemów zapłonowych. Wartość współczynnika wypełnienia w procentach jest wskazywana w multimetrze Finest 816 na wyświetlaczu pomocniczym, podczas gdy na wyświetlaczu głównym jest wskazywana częstotliwość. Przed pomiarem użytkownik powinien wybrać poziom oraz zbocze sygnału wyzwalającego opadające lub narastające. W większości wtryskiwaczy wybiera się zbocze opadające, aby wyświetlać procent czasu, w którym tłoczek wtryskiwacza jest w pozycji zamykającej dyszę w trakcie jednego cyklu sygnału wyzwalającego. Zdarzają się jednak układy wtryskowe do testowania, których wybiera się zbocze narastające, aby w ten sposób mierzyć współczynnik wypełnienia odpowiadający pozycji dyszy w stanie otwartym.

Obwód wtórny układu zapłonowego
Do tego pomiaru jest niezbędna sonda pojemnościowa, którą producent dostarcza wraz z multimetrem. Przy sprawdzaniu konwencjonalnego systemu zapłonowego sondę zakłada się kolejno na poszczególne przewody wysokiego napięcia między cewką zapłonową a rozdzielaczem lub na przewody świecy zapłonowej. W ramach tej funkcji można odczytać na ekranie kolejno napięcie szczytowe, napięcie spalania i czas spalania; przy czym, gdy na wyświetlaczu głównym jest wyświetlane napięcie spalania, to na wyświetlaczu pomocniczym – czas spalania. Ponadto, w razie potrzeby można skorzystać z funkcji MAX/MIN. Gdy wskazania ww. trzech parametrów są dla wszystkich cylindrów w przybliżeniu równe, tj. nie różnią się między sobą więcej niż o 25 proc., a wysokie napięcie mieści w zakresie od 5 do 15 kV, to układ zapłonowy pracuje poprawnie. W przeciwnym wypadku mieszanka może być zbyt uboga lub zbyt bogata, świeca zapłonowa wadliwa lub zużyta, cewka zapłonowa lub przewody wysokiego napięcia uszkodzone itd.

Test układu ładowania
Problemy z ładowaniem uwidaczniają się zwykle przy rozruchu. Akumulator rozładowuje się i rozrusznik “nie kręci” silnikiem. Aby móc poprawnie sprawdzić układ ładowania, trzeba wcześniej naładować akumulator do pełna. Multimetr Finest 816 wyposażono w funkcję sprawdzania układu ładowania “Elec”. Test ten jest przeprowadzany w dwóch etapach. W pierwszym jest sprawdzany akumulator, a w drugim – alternator. Po dołączeniu przyrządu między wyjście alternatora a masę, do oceny akumulatora wykorzystuje się wskazania obu wyświetlaczy, głównego i pomocniczego, przy czym silnik jest wyłączony, a włączone są tylko światła (z wyjątkiem długich). Na wyświetlaczu głównym jest wyświetlane napięcie na wyjściu alternatora, a na wyświetlaczu pomocniczym – symbol stanu akumulatora: niskie napięcie akumulatora, brak ładowania, akumulator dobry. Przed wykonaniem drugiego testu, nie zmieniając miejsca dołączenia przyrządu, uruchamia się silnik, utrzymując jego prędkość obrotową na poziomie od 1000 do 2000 obrotów na na minutę. Wynik testu obserwuje się na wyświetlaczu pomocniczym, na którym jest wyświetlany symbol usterki. Gdy np. jest wyświetlany symbol “ALT”, można podejrzewać uszkodzenie mostka prostowniczego lub rozwarcie uzwojenia stojana alternatora.

Test obwodu masy
Przeznaczeniem tej funkcji jest lokalizowanie braków masy, spadków napięcia, krótkotrwałych braków w połączeniu lub innych źródeł wysokiej rezystancji w samochodowych instalacjach elektrycznych. Test polega na pomiarze napięcia na badanym kablu, do którego końców przyrząd jest dołączony. Na wyświetlaczu głównym jest wyświetlane napięcie, a na pomocniczym, zależnie od wartości tego napięcia, jeden z czterech symboli umożliwiających ocenę stanu połączenia jako dobre, podejrzane, złe i rozwarte.

Inne funkcje samochodowe
Jako uzupełnienie zestawu diagnostycznych funkcji samochodowych można traktować funkcję dwell, czyli pomiar kąta zwarcia styków przerywacza. Użytkownik może wybrać liczbę cylindrów testowanego silnika: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10 i 12, przy czym wartość domyślna, na którą ustawia się multimetr automatycznie po włączeniu zasilania wynosi 4 cylindry. Przy pomiarze czasu włączenia wtryskiwacza typu PFI lub TBI, prędkości obrotowej, współczynnika wypełnienia, szerokości impulsu i kąta zwarcia styków przerywacza korzysta się z funkcji konfiguracji wyzwalania, tj. wyboru zbocza wyzwalania i poziomu wyzwalania. Użytkownik ma do dyspozycji cztery poziomy wyzwalania. Pozwala to dostosować przyrząd do zmiennych warunków pomiaru objawiających się różnym mierzonym sygnałem wynikającym ze starzenia się podzespołów, różnej konstrukcji i innych warunków pomiaru odbiegających od normy. Wysoki poziom wyzwalania (niską czułość) wybiera się np. przy sygnale niestabilnym, a poziom niski przy wskazaniach bliskich zera. Oprócz funkcji typowo samochodowych, multimetr Finest 816 wyróżnia się rozbudowanymi funkcjami uniwersalnymi i pomocniczymi (pamięci danych pomiarowych, interfejs komputerowy, współpraca z cęgowymi przystawkami prądowymi) oraz bogatym wyposażeniem standardowym. Te własności multimetru zostaną przedstawione w drugiej części artykułu.

Leszek Halicki