Sprężone powietrze wykorzystywane jest obecnie w większości warsztatów samochodowych przy obsłudze i naprawie pojazdów samochodowych. Jest to efekt zdecydowanych zalet tego czynnika roboczego. Sprężone powietrze w warsztacie samochodowym stanowi również źródło zasilania różnych narzędzi.
Mają one następujące zalety:
- sporą sprawność,
- stosunkowo proste sterowanie,
- prostą i niezawodną konstrukcję,
- małą masę w stosunku do uzyskiwanej mocy,
- dość dużą trwałość,
- możliwość pracy w trudnych warunkach.
Narzędzia napędzane sprężonym powietrzem są ponadto bezpieczne w użytku. Narzędzia pneumatyczne znacznie usprawniają wiele czynności, które dawniej w warsztacie wykonywane były ręcznie. Dzięki ich zastosowaniu znacznie skraca się czas trwania poszczególnych czynności serwisowych.
Mechanizmy napędowe stosowane w pneumatycznych narzędziach warsztatowych podzielić można na:
- pracujące ruchem posuwisto-zwrotnym (wyrzynarka, narzędzia udarowe: młotek, punktak),
- rotacyjne (wiertarka, wkrętarka, szlifierka, gładziarka, polerka),
- mieszane – rotacyjne z ruchem posuwisto-zwrotnym (klucze udarowe).
Najczęściej spotykanymi w warsztacie samochodowym narzędziami pneumatycznymi są zdecydowanie udarowe klucze pneumatyczne i wkrętarki, czyli ogólnie narzędzia do montażu i demontażu połączeń gwintowanych. Zastosowanie do tych czynności zmechanizowanego sprzętu pneumatycznego pozwoliło na istotne skrócenie czasu wykonywania tych powtarzających się nieustannie czynności. Zdecydowanie prostszymi w budowie urządzeniami są wkrętarki. Służą one do montażu i demontażu wkrętów, blachowkrętów i śrub o średnicach do 4, czasami 8, sporadycznie 10 mm. Różnią się one między sobą przede wszystkim parametrami technicznymi, budową, funkcjonalnością i oczywiście wyglądem zewnętrznym. Mogą być wyposażone w magnetyczne uchwyty końcowe, które zapewniają łatwe i szybkie osadzanie końcówek roboczych. Podłużna budowa większości tych urządzeń umożliwia wykonywanie czynności roboczych w trudno dostępnych miejscach. W większości wprowadzanych obecnie na rynek wkrętarek możliwa jest już zmiana kierunku obrotów bez konieczności wyłączania dopływu powietrza. Standardem staje się również umieszczanie włącznika dopływu powietrza w uchwycie dłoniowym urządzenia. Wkrętarki dostosowane są do mocowania wszelkich uniwersalnych końcówek roboczych (krzyżowych, prostych, sześciokątnych oraz Torx). Wkrętarki o budowie tzw. “paluchowej” umożliwiają pracę z wkrętami, blachowkrętami i śrubami o średnicach do 4 mm przy zapewnieniu maksymalnego momentu dokręcającego w wysokości 6 Nm, a przy średnicy 8 mm w wysokości 10 Nm. Znacznie “mocniejsze” są wkrętarki o budowie pistoletowej. W tej konstrukcji w zespole przeniesienia napędu stosuje się już mechanizm udarowy. Dzięki temu możliwa jest praca z elementami złącznymi o średnicy nawet do 10 mm oraz uzyskanie momentu wynoszącego około 90 Nm.
Przy montażu i demontażu gwintowanych elementów złącznych znajdujących się w miejscach trudno dostępnych zastosowanie znajdują pneumatyczne klucze grzechotkowe (z mechanizmem zapadkowym). Dzięki budowie paluchowej, a w związku z tym niewielkim gabarytom i stosunkowo małej masie własnej operowanie nimi nie stwarza problemu. Mechanizm grzechotkowy zapewnia odpowiednią moc narzędzia przy stosunkowo niskich wibracjach. Ponadto klucze te mają możliwość płynnej regulacji obrotów i ich kierunku (prawo-lewo).
W przypadku konieczności montażu lub demontażu połączeń gwintowanych o średnicach powyżej 10 mm stosuje się pneumatyczne klucze udarowe. Wyglądem przypominają one tradycyjną wiertarkę elektryczną, mają więc budowę pistoletową. Mają niewielkie gabaryty w stosunku do uzyskiwanej mocy tj. od 60 do 550 Nm. Stosowane w tego rodzaju kluczach mechanizmy udarowe zapewniają wyjątkowo niskie wibracje, a tym samym wysoki komfort pracy. Konstrukcja zapewnia możliwość niezależnej regulacji mocy i kierunku obrotów. Klucz udarowy składa się z następujących podzespołów:
- doprowadzenia sprężonego powietrza,
- turbiny pneumatycznej (silnika),
- układu sprzęgło-młotek do mocowania końcówek roboczych.
Końcówkę przewodu zasilającego klucz w sprężone powietrze mocuje się do rękojeści klucza w której znajduje się również zawór z regulacją natężenia przepływu powietrza i zmiany kierunku obrotów. Turbina składa się z korpusu oraz wirnika z suwliwie ruchomymi łopatkami. Dalej moment obrotowy przenoszony jest poprzez połączenie wielowypustowe na tuleję układu sprzęgło-młotek. Poza pneumatycznym kluczem udarowym w warsztacie samochodowym muszą znajdować się również odpowiednie końcówki robocze niezbędne do jego wykorzystania (różnego rodzaju reduktory, przeguby, nasadki, przedłużacze). Stosowane w narzędziach pneumatycznych końcówki robocze muszą odpowiadać dodatkowym wymaganiom w stosunku do powszechnie stosowanych końcówek uniwersalnych. Chodzi tu przede wszystkim o zapewnienie bezpieczeństwa użytkownikom i najbliższemu otoczeniu. Ponadto stosowane w kluczach udarowych końcówki muszą zagwarantować niezniszczalność obsługiwanego elementu połączenia gwintowanego. Nasadki stosowane do narzędzi z napędem pneumatycznym charakteryzują się czarnym kolorem. W części chwytowej posiadają ponadto specjalny rowek z prostopadłym otworem przelotowym do osadzenia spinek, pierścieni lub kołków. Służą one do zabezpieczenia nasadek przed przypadkowym zsunięciem się z czopa klucza. Pneumatyczne narzędzia warsztatowe stosowane są coraz częściej ze względu na swoje niewątpliwe zalety. Pierwsza z nich to z pewnością oszczędność czasu przy wykonywaniu powtarzających się ciągle w warsztacie czynności demontażowo-montażowych. Znacznie ważniejsza jest jednak chyba możliwość uzyskania znacznie większych momentów przy odkręcaniu i dokręcaniu elementów połączenia gwintowanego niż w przypadku narzędzi ręcznych. Ta cecha pneumatycznych narzędzi nabiera szczególnego znaczenia przy obsłudze ogumienia, a zwłaszcza przy prowadzeniu serwisu samochodów ciężarowych, autobusów i innych pojazdów użytkowych. Wynika to ze znacznych różnic w rozmiarach, masach poszczególnych części, elementów i podzespołów pojazdów ciężarowych oraz momentów ich dokręcania w stosunku do samochodów osobowych. Dlatego ze względu na znaczne momenty dokręcania połączeń śrubowych przy mocowaniu kół w pojazdach ciężarowych, przekraczające zdecydowanie możliwości odkręcania i dokręcania ręcznego, stosuje się wyłącznie klucze z napędem pneumatycznym.
mgr Andrzej Kowalewski
Komentarze (0)