stosowane w warsztacie samochodowym. Naprawy pojazdów samochodowych są obecnie w większości przypadków realizowane poprzez demontaż zużytych lub uszkodzonych elementów różnych podzespołów oraz mechanizmów i zastąpienie ich pełnosprawnymi i najczęściej nowymi odpowiednikami. Pomimo wszechobecnej automatyzacji, coraz większej liczby procesów naprawczych i ciągłego wprowadzania narzędzi zmechanizowanych, ciągle jeszcze główną grupę narzędzi warsztatowych przy obsłudze pojazdów samochodowych stanowią narzędzia ręczne. Zdecydowanie najczęściej wykorzystywane są narzędzia uniwersalne, do obsługi połączeń śrubowych, zaciskowych, nitowych, wciskowych lub kołkowych.

Coraz częściej jednak znajdują zastosowanie przy obsłudze i naprawie pojazdów samochodowych narzędzia specjalne, dedykowane konkretnym markom, a w niektórych przypadkach nawet modelom pojazdów. Zastosowanie odpowiednich wszelkiego rodzaju narzędzi w warsztacie samochodowym przy bieżącej obsłudze i naprawie pojazdów przekłada się bezpośrednio (oczywiście poza umiejętnościami pracowników oraz ich wiedzą) na wydajność pracy, a więc i rentowność warsztatu oraz bezpośrednio na bezpieczeństwo pracy.

Wszystkie narzędzia ręczne używane obecnie przy obsłudze pojazdów samochodowych dzielą się na:
- podstawowe – do bezpośredniego wykonywania montażu i demontażu połączeń;
- pomocnicze – pozwalające na wzajemne ustalanie łączonych części w trakcie prowadzonych prac montażowych i demontażowych.

Wszystkie narzędzia powinny charakteryzować się:
- wysoką skutecznością działania;
- niskim kosztem eksploatacji;
- poręcznością i wygodą użytkowania.

W przypadku obsługi najczęściej obsługiwanych w technice motoryzacyjnej połączeń śrubowych skuteczność działania narzędzi sprowadza się do:
- zagwarantowania wykonania pełnego obrotu śruby, nakrętki, wkrętu z zastosowaniem maksymalnego momentu obrotowego;
- właściwego, tzn. najlepszego dopasowania się części roboczej z zachowaniem maksymalnego momentu obrotowego zapewniającego brak odkształceń części roboczej narzędzia i uszkodzeń powierzchni roboczej elementów obsługiwanych połączeń;
- osiągania maksymalnych wartości momentów obrotowych, niezbędnych do wykonywania czynności montażowych i demontażowych połączeń bez konieczności nadmiernego wysiłku i stosowania narzędzi dodatkowych i przedłużania rękojeści.

Na poręczność z kolei użycia narzędzi ręcznych, zwłaszcza kluczy, wkrętaków wpływa:
- efektywność kąta ruchu roboczego;
- łatwość osadzania i przekładania ich części roboczych na łbie śruby, nakrętki lub wkrętu.

Wszelkiego rodzaju narzędzia ręczne oferowane obecnie na rynku dostępne są jako pojedyncze egzemplarze lub w przeróżnej konfiguracji zestawach. Najczęściej wybierane są zestawy walizkowe zawierające narzędzia dobierane według indywidualnych potrzeb lub większe zestawy umieszczane od razu w szafkach narzędziowych.

Coraz częściej w przypadku połączeń śrubowych stosowane są nietypowe kształty nakrętek i łbów śrub, do obsługi których trzeba zastosować odpowiednie narzędzia. Te wymagające specjalnych narzędzi łby mogą przybierać postać:
- sześciokąta lub czworokąta wewnętrznego przystosowanego do współpracy z kluczami wewnętrznymi tzw. imbusami;
- wielokarbowanego zazębienia typu Torx (wewnętrznego lub zewnętrznego);
- zazębienia otworkowego lub mimośrodowego, dającego się obracać wyłącznie specjalnymi kluczami imbusowymi, pazurkowymi lub mimośrodowymi.

Wszelkiego rodzaju klucze oraz wkrętaki stosowane w warsztacie samochodowym mogą być wykonane jako narzędzia:
- pojedyncze;
- wielofunkcyjne (dwa lub więcej kluczy tworzących integralną całość z rękojeścią);
- złożone z kompletu wymiennych elementów roboczych, współpracujących ze wspólną rękojeścią.

To właśnie ta ostatnia grupa jest obecnie najczęściej wybieraną przez pracowników warsztatów. Umożliwia ona, dzięki zastosowaniu odpowiednich ”grzechotek”, znaczne przyspieszenie czynności montażowych i demontażowych poprzez wyeliminowanie konieczności przekładania narzędzia, czyli czynności najbardziej czasochłonnej.

W branży narzędzi ręcznych, podobnie jak i na całym rynku wyposażenia warsztatowego, obserwuje się okresowe tendencje i zmieniające się trendy przy ich tworzeniu. Obecnie rozwój oferty firm narzędziowych sprowadza się zarówno do wprowadzania zupełnie nowych produktów, jak również i do ulepszania oraz modyfikacji obecnych już na rynku modeli. Wszelkie zmiany w konstrukcji i wyglądzie tworzonych narzędzi wynikają obecnie z własnych koncepcji ich konstruktorów, obserwacji rynku i opinii użytkowników narzędzi, podglądania w warsztatach modyfikacji wytwarzanych już narzędzi wprowadzanych przez samych pracowników warsztatów samochodowych i ich zupełnie nowych tworów, tworzonych bezpośrednio w warsztatach. Bardzo istotną informacją przy modyfikacji oferowanych już narzędzi jest analiza ich wyeksploatowania, które są oceniane zarówno pod kątem stopnia zużycia poszczególnych części, jak i samego wyglądu. Tego typu badania prowadzone przez producentów narzędzi pozwalają na optymalizacją poszczególnych modeli oraz wprowadzanie nowych.

W przypadku narzędzi, podobnie zresztą jak i  wszystkich innych produktów na rynku, bardzo istotny jest ich wygląd. Wszystkie nowe produkty i ich modele są coraz bardziej atrakcyjne wizualnie. Oczywiście, zdecydowanie ważniejsza od wyglądu jest ich funkcjonalność oraz trwałość. Jedną z najistotniejszych zmian widocznych obecnie w konstruowaniu nowych modeli narzędzi jest przede wszystkim zwiększona ich wytrzymałość przy jednoczesnym zmniejszeniu ich masy własnej. Coraz więcej uwagi przykłada się również w ostatnim czasie do wygodnych i bezpiecznych rękojeści narzędzi. Główne trendy zmian w konstruowaniu nowych narzędzi to obecnie bezpieczeństwo ich użytkowania.

mgr Andrzej Kowalewski