Cieniowanie to metoda lakierowania, która umożliwia płynne i niezauważalne przejście ze starej powierzchni do nowej, świeżo nałożonej. Odtworzenia powłoki lub odnowienia elementu sąsiadującego z innym są jednymi z najczęściej wykonywanych procedur. Chociaż niektórzy lakiernicy nadal lakierują na ostro, aby sprawić, żeby kolor pasował, standardem jest cieniowanie.

Techniki malowania mają zdecydowany wpływ na uzyskany ostatecznie odcień lakieru. Używając identycznej mieszanki, dwóch lakierników stworzy różniące się odcienie, ponieważ znaczenie ma sposób nakładania bazy. Dzięki współczesnym bardzo złożonym kolorom z metalikami, perłami i kombinacjami pigmentów specjalnych praca technika polegająca na dopasowywaniu kolorów stała się bardzo trudna. Biorąc pod uwagę czynniki różnicujące ostateczny kolor powłoki, lakiernicy wielokrotnie przekonali się, że najlepszą metodą dopasowania koloru jest cieniowanie.

Kiedy stosować cieniowanie?
Najprościej mówiąc, cieniowanie stosujemy po to, aby uniknąć widocznych różnic pomiędzy naprawianymi elementami karoserii a pozostałymi, które nie będą pokrywane nową warstwą lakieru. Cieniowanie jest niezbędne, fabryki mają bowiem różnych dostawców lakierów, a lakiernie tych samych producentów znajdują się w różnych krajach.
Obecne metody lakierowania fabrycznego mogą powodować różnice odcienia w ramach całego nadwozia – można to stwierdzić, robiąc pomiary spektrofotometrem. Wyniki takiego badania wskażą zróżnicowane odcienie dla różnych partii karoserii. Wielu producentów zapewnia dodatkowe warianty, aby pomóc w dopasowaniu bardziej powszechnych odmian kolorów, co stało się pomocne. Porównując zmienne formuły z kolorem pojazdów, często można znaleźć „pasujące dopasowanie”.

Jak zacząć?
Kluczową rolę odgrywa poprawne przygotowanie powierzchni. Należy zacząć od oczyszczenia silikonów zmywaczem, a następnie zmatowić je szarą włókniną – najlepiej z dodatkiem pasty matującej. Gdy powierzchnia jest gotowa, a pozostałe elementy zabezpieczone przez maskowanie, można przystąpić do pracy. Bardzo ważny jest zastosowany sprzęt – najlepiej sprawdzi się pistolet HVLP z manometrem, który umożliwia kontrolę ciśnienia natrysku. Sprzęt musi być oczywiście sprawny, z prawidłowym kształtem natryskiwanego strumienia lakieru.
Następnym krokiem jest natrysk żywicy, dzięki której cząsteczki lakieru, a szczególnie ziarna metaliczne, ułożą się na powierzchni lakierowanej tak, aby przejście było niezauważalne.

Na co zwrócić szczególną uwagę?
Natryskiwana na powierzchnię żywica nie może być przesuszona, co wymusza wykonanie prac lakierniczych bez zbędnych przerw. Czas jest wrogiem perfekcyjnego cieniowania. Należy pamiętać także o stopniowym zmniejszaniu ciśnienia, zbyt wysokie może „postawić” ziarno metaliczne i wpłynąć niekorzystnie na ostateczny wygląd powłoki.
W przypadku wykonywania operacji na dużej powierzchni musimy pamiętać, aby po zakończeniu pracy usunąć odkurz lakieru za pomocą szmatki antystatycznej. Chociaż w kabinie powinny znajdować się światła z korektą kolorów, wielu lakierników lubi wyłączać je i używać osobnego światła z korektą koloru, aby sprawdzić kolor pod kątem dopasowania i pełnego pokrycia. Często przy włączonym świetle kabiny rzucane są cienie, co może ukryć cienką warstwę lakieru. Wada może nie być widoczna, dopóki pojazd nie znajdzie się na słońcu.
Lakiernik powinien również wziąć pod uwagę obszary, w których „mieszanka cieniująca” się kończy, zwłaszcza na ostatniej warstwie (dotyczy to wszystkich technik rozpylania). Jeśli mieszanka zostanie nagle zakończona prostą linią w górę i w dół, jest bardziej prawdopodobne, że będzie widoczna; więc jeśli zamiast tego mieszanka jest przesunięta lub wykonana pod kątem, punkt końcowy mieszania jest mniej widoczny. Konstrukcja samochodu lub tam, gdzie cienie naturalnie spadają, jest świetną okazją do ukrycia i zagubienia koloru.

Jakie błędy lakiernicze najczęściej pojawiają się przy cieniowaniu?
Częstym błędem jest lakierowanie przy użyciu zbyt wysokiego ciśnienia, co skutkuje „postawieniem” ziarna i zaznaczeniem miejsca przejścia. Cieniowanie będzie widoczne, jeśli nie zastosujemy żywicy. Szczególnie w przypadku lakierowania jasnych kolorów, np. srebrnego czy złotego. Ogromnym błędem jest także pominięcie testu rozcieńczalnikowego. Bezwzględnie należy bowiem skontrolować powierzchnię cieniowaną, sprawdzić, czy jest stabilna i utwardzona. Wykonując przejście, powinno się unikać lakierowania „do kreski”, tak aby granica nowego lakieru nie była w jednym miejscu, tylko została rozprowadzona z wykorzystaniem kształtu elementów karoserii.
Przez lata 50-procentowe pokrycie przy cieniowaniu było wystarczające, aby pokryć stary lakier bez widocznych defektów; ale ponieważ kolory metaliczne stały się bardzo popularne, lakiernicy stwierdzili, że potrzebne jest pełniejsze pokrycie, a większość producentów farb i pistoletów do lakierowania sugeruje 75% pokrycia.

Metoda odwrotnego cieniowania
Ponieważ kolory, takie jak srebro, złoto i brąz, stały się trudniejsze do rozpylania, opracowano cieniowanie odwrotne. Chociaż proces ten zachodzi na każdą kolejną warstwę o około 20 cm, tak samo jak standardowe cieniowanie, różnica polega na tym, że pierwsza warstwa jest tą, która rozciąga się najdalej. Druga jest cieniowana o 10-15 cm mniej, a trzecia kolejne 10- -15 cm mniej niż poprzednia. W tej technice należy stosować te same metody jak podczas nakładania przesuniętej linii cieniowania, 75% pokrycia i stabilizacji ruchu przy ruchach powrotnych ręki z pistoletem.
Aby pokonać problemy, takie jak halo, widoczną linię cieniowania i słabą orientację metaliczną, producenci lakierów opracowali produkty często określane jako warstwa orientacyjna. Jednym z problemów, jakie wystąpiły w przypadku bardzo metalicznych kolorów, takich jak srebro, jest to, że metaliczny płatek gromadził się nawet w małych zadrapaniach pozostałych podczas przygotowywania panelu do mieszania. Te metalowe smugi nie mogły zostać skorygowane podczas poprawek i wymagałyby ponownego natryskiwania.
Opracowano przezroczystą powłokę orientacyjną, którą można natryskiwać na mieszany panel, aby zapobiec gromadzeniu się metalików. Dzięki temu zabiegowi defekty są znacznie rzadsze, produkt pozwala lepiej wkomponować się kolorystycznie w starą warstwę lakieru. W ten sposób opracowano technikę mieszania na mokro.

Dobór techniki
Podsumowując, w przypadku prostych lakierów niemetalicznych, które mają historię mieszania/lakierowania z małymi lub żadnymi trudnościami, standardowa technika cieniowania może być najlepsza i najszybsza. W przypadku innych, bardziej wyrafinowanych kolorów problemy z nimi związane może wyeliminować technika odwrotna.

Jakub Tomaszewski
konsultant ds. produktów i systemów kolorystycznych