Wewnętrzne zanieczyszczenia są jedną z głównych przyczyn powstawania usterek w układzie klimatyzacji. Czynnik chłodniczy i olej są niezbędne, aby zapewniać długotrwałe działanie układu, a zanieczyścić go mogą różne substancje. Do najczęstszych należą wilgoć i cząsteczki powstające w wyniku niekontrolowanych reakcji chemicznych lub nierozważnego stosowania dodatków, takich jak barwnik UV czy środki uszczelniające (zatrzymujące wycieki).

Zanieczyszczenia pojawiające się w układzie klimatyzacji mogą spowodować zatkanie jego wąskich kanałów, co może prowadzić do poważnych awarii.

Czystość – klucz do długotrwałej pracy układu
Aby klimatyzacja działała optymalnie, czynnik chłodniczy, olej i precyzyjne mechanizmy wewnętrzne układu muszą być czyste, a wręcz sterylne. Tylko wówczas może on utrzymywać odpowiednie parametry ciśnienia i temperatury.
W nowoczesnych konstrukcjach układów klimatyzacji stosuje się liczne komponenty o małych przekrojach. Większość współczesnych samochodów wykorzystuje skraplacze „mikrokanałowe”, tj. takie, w których kanały mają bardzo mały przekrój. Kolejnym przykładem są sprężarki układu klimatyzacji sterowane zewnętrznie, zawierające precyzyjny i bardzo czuły na zanieczyszczenia zawór ECV, sterujący wydajnością tłoczenia. Elementy rozprężne układu, a zwłaszcza zawór rozprężny, to inny rodzaj komponentów, które mogą łatwo ulec zanieczyszczeniu, ograniczającemu ich prawidłowe działanie. Mogą zostać zablokowane przez opiłki, drobiny zanieczyszczeń, a nawet przez niezgodny ze specyfikacją pojazdu olej sprężarkowy o zbyt dużej lepkości.
Każde ograniczenie lub zatrzymanie przepływu w układzie może mieć katastrofalne skutki. Ograniczony przepływ czynnika chłodniczego doprowadzi do zmniejszenia wydajności układu, spowoduje natychmiastowy wzrost ciśnienia, zaburzy smarowanie i chłodzenie sprężarki, a w konsekwencji doprowadzi do niezwykle niebezpiecznego dla sprężarki układu klimatyzacji nadmiernego obciążenia temperaturą.
Należy również pamiętać, że potencjalne zanieczyszczenia w układzie i wilgoć mają wpływ na olej – pogarszają jego właściwości. Mogą natychmiast negatywnie wpłynąć na mechaniczne części sprężarki, narażając ją na zatarcie. Podobnie, jeżeli olej zostanie rozcieńczony przez stosowane w nadmiarze dodatki (np. zbyt dużą ilość barwnika UV), taki niewłaściwy stan również może doprowadzić do nieodwracalnych awarii sprężarki.

Obowiązek czy niepotrzebny wydatek?
Oczywiście procedura płukania i czas poświęcony na wykonanie tej usługi zwiększają całkowity koszt, a ten ktoś pokryć musi. Jest to jeden z powodów, dla których mechanicy ją omijają, często na wyraźne życzenie klienta, który nie jest skłonny do wydawania dodatkowych pieniędzy. Należałoby jednak spojrzeć na to z zupełnie innej perspektywy. Płukanie nie jest opcją, stanowi podstawową i niezbędną część procesu obsługi układu, od wykonania której zależy niezawodność jego działania.
Układ klimatyzacji należy przepłukać po stwierdzeniu, że jest zablokowany, przestał działać lub jeśli awarii uległ osuszacz. Choć może to być niedopatrzenie poprzedniego serwisu, po stwierdzeniu nieprawidłowości w użyciu dodatków, takich jak barwnik UV czy środki zatrzymujące wycieki, układ należy przepłukać. Proces diagnostyczny z pewnością ułatwi kontrola wzrokowa za pomocą wziernika. Obwód należy obowiązkowo przepłukać przed zamontowaniem nowej sprężarki. Cząsteczki zwęglonego oleju, opiłki oraz inne zanieczyszczenia, które spowodowały awarię poprzedniej sprężarki, mogą szybko zniszczyć nową, jeżeli przed jego wymianą układ nie zostanie prawidłowo przepłukany.
Warto podkreślić także, jakie znaczenie ma płukanie dla „serca” układu w ramach wymiany sprężarki. Oprócz usunięcia zanieczyszczeń jest to jedyny sposób na pozbycie się zalegającego w układzie klimatyzacji starego oleju.

ABC płukania
Aby prawidłowo wykonać płukanie, należy przestrzegać kilku podstawowych zasad. Sprężarka klimatyzacji musi być odłączona. Prawdopodobnie trzeba będzie wymienić ją, ale nawet jeśli nie, to odłączenie lub obejście przed płukaniem jest ważne. Elementy rozprężne układu, takie jak dysza lub zawór rozprężny, również powinny zostać odłączone lub ominięte. Po płukaniu warto także wymontować i wymienić osuszacz lub wkład osuszający. Skraplacze o przepływie równoległym, zbudowane z rurek z mikrokanałami, oraz parowniki trudno skutecznie przepłukać, dlatego – jeśli duże zanieczyszczenia doprowadziły do uszkodzenia układu lub jeśli doszło do zatarcia sprężarki – powinny zostać wymienione lub przepłukane wstecznym strumieniem.
Jeśli chodzi o metody płukania, kilka z nich warto rozważyć i są one stosunkowo łatwe. Wszystko zależy od wyposażenia serwisu i dostępu do dodatkowych narzędzi. Ogólnie rzecz biorąc, płukanie musi być skuteczne i nie powinno szkodzić układowi, co może się stać w przypadku wybrania niewłaściwych metod.
Pamiętaj! W przypadku każdej metody pozostałości środka czyszczącego należy dokładnie usunąć po płukaniu, a układ klimatyzacji musi zostać dokładnie osuszony, najlepiej przy użyciu azotu i długotrwałego działania próżni. Po prawidłowym przepłukaniu klimatyzacji i wymianie wszystkich niezbędnych komponentów można przystąpić do napełnienia układu zgodnie z zaleceniami: odpowiednim rodzajem i ilością czynnika chłodniczego oraz oleju. Trzeba też pamiętać, że płukanie nie jest niepotrzebnym wydatkiem, może ono bowiem uchronić przed powtórną awarią układu po zainstalowaniu nowej sprężarki.

Zalecane metody płukania

• Z wykorzystaniem specjalnego detergentu do płukania: metoda ta polega na wprowadzeniu do układu klimatyzacji detergentu bezpośrednio ze zbiornika ciśnieniowego lub płukaniu z wykorzystaniem specjalnej maszyny. Rozpuszczone zostają wszelkiego rodzaju cząsteczki, osad, uporczywe zabrudzenia oraz pozostałości w układzie.
• Z wykorzystaniem czynnika chłodniczego i stacji do napełniania układu: metoda polega na „przepuszczaniu” czynnika chłodniczego R134a/R1234yf przez układ za pomocą stacji AC. Stacja ta musi dysponować funkcją płukania, specjalnie opracowanymi filtrami oraz pojemnikiem na zanieczyszczenia. Skutecznie usuwa luźne cząsteczki, lecz nie jest zbyt skuteczna przy płukaniu osadu i zabrudzeń.
• Z wykorzystaniem czynnika chłodniczego bezpośrednio z butli: jako środek płuczący wykorzystuje się R134a/R1234yf. Czynnik chłodniczy krąży w układzie dzięki ciśnieniu wytworzonemu w podgrzanej butli. Należy przygotować dodatkową butlę na zanieczyszczony gaz, zestaw adapterów i węże, co pozwoli zapewnić prawidłowe i szczelne podłączenie układu w ramach tej procedury. Metoda ta nie wymaga żadnych dodatkowych środków ani maszyny. Usuwa luźne cząsteczki, ale nie jest zbyt skuteczna przy płukaniu osadów i zabrudzeń.

Płukanie układu w pojazdach hybrydowych i elektrycznych
Wiele układów HVAC w nowych pojazdach elektrycznych jest opartych na pompach ciepła wyposażonych w zawory i przełączniki przepływu wstecznego. Aby zwolnić zawory sterujące przepływem w celu ich przepłukania, wymagana jest specjalna komenda OBD, co umożliwia swobodny przepływ środka płuczącego. Zaleca się jednak odłączenie poszczególnych podzespołów i ich oddzielne przepłukiwanie, w przeciwnym razie płukanie nie będzie możliwe. Niektórych zaworów nie można przepłukać. Należy je wymienić.

Aby dowiedzieć się, jak serwisować samochodowe pompy ciepła, znaleźć więcej pomocnych materiałów technicznych, a także inne atrakcyjne moduły szkoleniowe i materiały edukacyjne Nissens, odwiedź stronę https://support.nissens.com/pl.