Ciekawe pytania

- Jak kodeks pracy reguluje sprawę zakazu konkurencji?
Zgodnie z art. 101 § 1 kodeksu pracy w zakresie określonym w odrębnej umowie, pracownik nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy ani też świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność (zakaz konkurencji). Pracodawca, który poniósł szkodę wskutek naruszenia przez pracownika zakazu konkurencji przewidzianego w umowie, może dochodzić od pracownika wyrównania tej szkody. W praktyce, najczęściej w sytuacji, gdy pracodawca chce wymóc na pracowniku zakaz konkurencji w zakresie wyżej opisanym, dochodzi do zawarcia dodatkowej umowy, oprócz oczywiście umowy o pracę. Szczegółowe uregulowania zasad konkurencji przepisy kodeksu pracy pozostawiają stronom stosunku pracy. Warto zaznaczyć, że przepis art. 101 § 1 kodeksu pracy stosuje się odpowiednio, gdy pracodawca i pracownik mający dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, zawierają umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. W umowie określa się także okres obowiązywania zakazu konkurencji oraz wysokość odszkodowania należnego pracownikowi od pracodawcy. Zakaz konkurencji, o którym mowa wyżej, przestaje obowiązywać przed upływem terminu, na jaki została zawarta umowa przewidziana w tym przepisie, w razie ustania przyczyn uzasadniających taki zakaz lub nie wywiązywania się pracodawcy z obowiązku wypłaty odszkodowania. Odszkodowanie, o którym mowa, nie może być niższe od 25 proc. wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji; odszkodowanie może być wypłacane w miesięcznych ratach. W razie sporu o odszkodowaniu orzeka sąd pracy. W praktyce umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy zawierane są z pracownikami o wysokich kwalifikacjach i na kierowniczych stanowiskach w dużych zakładach pracy. Szczególnie dotyczy to firm z udziałem kapitału zagranicznego albo całkowicie zagranicznych. Umowy te wymagają pod rygorem nieważności formy pisemnej. Należy podkreślić, że przepisy kodeksu pracy nie naruszają zakazu konkurencji przewidzianego w odrębnych przepisach.

- Jak bezpiecznie wykonywać pracę przy komputerze?
Obecnie komputer stał się tak powszechnym narzędziem pracy, że praktycznie nie ma zakładu pracy, który by go nie wykorzystywał. Pracownicy na co dzień mają kontakt z komputerami i to przez wiele godzin. Od warunków stworzonych za biurkiem zależy ich komfort pracy, a tym samym ich wydajność na stanowisku pracy. Wszystkie badania jakie były prowadzone przez naukowców dowodzą, że obecnie praca przy komputerze nie należy do prac szkodliwych dla zdrowia, lecz należy do prac uciążliwych, co jest zasadniczą różnicą. Kluczem do bezpieczeństwa wielogodzinnego spędzania czasu przed komputerem jest zapoznanie się z zagrożeniami, które taki rodzaj pracy za sobą pociąga. Nie jest tajemnicą, że długotrwała praca przed komputerem nie jest obojętna dla naszych oczu. Do najczęstszych schorzeń należą:
- przemijająca krótkowzroczność,
- rozmywanie się obrazu,
- podwójne widzenie,
- uczucie pieczenia i tępy ból oka,
- łzawienie i zaczerwienienie spojówek.

Dolegliwości oczu, choć bardzo nieprzyjemne, najczęściej są przemijające. Niestety, te dotyczące układu mięśniowo--szkieletowego już nie. Choć wydają się błahe, mogą prowadzić do trwałych zwyrodnień w rejonie szyjno-barkowym,
w palcach, nadgarstkach, a także okolicach ud i krzyża. Wynika to z długotrwałego przebywania w tej samej pozycji ciała i wykonywania tych samych, powtarzalnych ruchów. Fachowcy obliczyli, że ośmiogodzinne operowanie myszką jest dla palca wskazującego takim samym obciążeniem, jak dla nóg kilkukilometrowy spacer. Tak więc, aby pomóc organizmowi, należy - według specjalistów od ergonomii - przestrzegać kilku podstawowych zasad, np.
- pozycja, jaką przybieramy podczas pracy przy komputerze powinna być możliwie swobodna i naturalna;
- stopy płasko położone na podłodze, plecy proste pewnie oparte na oparciu krzesła, przedramiona wsparte na podłokietnikach, nadgarstki oparte na pulpicie, głowa trzymana prosto;
- blat pod klawiaturą powinien znajdować się na wysokości około 60-75 cm, a blat pod monitor powinien być umieszczony na wysokości 70-90 cm, przy czym różnica między blatem klawiatury a monitorem nie powinna być mniejsza niż 10 cm; siedzisko krzesła powinno się znajdować się na wysokości około 45 cm, stały kąt oparcia krzesła powinien wynosić około 10 stopni odchylenia w tył od pionu, a jego zakres regulacji 5 stopni do przodu i 30 do tyłu;
- każdy monitor powinien być ustawiony w odległości 40-75 cm poniżej linii wzroku,
- między klawiaturą a krawędzią biurka powinno być przynajmniej 10 cm wolnego miejsca na swobodne ułożenie rąk.

PODSTAWA PRAWNA: Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. nr 148, poz. 973).

Robert Gorczyca prawnik, państwowy starszy inspektor pracy