Wybierając daną powłokę lakierniczą, bierzemy pod uwagę wiele aspektów, gdyż lakier odpowiada nie tylko za dobry wygląd auta. Musi również stanowić ochronę dla elementów karoserii przed nieustannie działającymi czynnikami zewnętrznymi, zarówno mechanicznymi, jak i chemicznymi. Z pewnością przy wyborze produktu ważne są także łatwość nakładania, skład i czas schnięcia.

Co odróżnia lakiery samochodowe? Na co zwracać uwagę przy ich wyborze?
Oto najważniejsze i najbardziej przydatne informacje w pigułce. Najistotniejszym czynnikiem wpływającym na właściwości lakierów jest ich skład, czyli żywice, rozcieńczalniki, stabilizatory UV, oraz inne dodatki poprawiające wygląd i trwałość powłoki.
Głównym składnikiem lakierów bezbarwnych są żywice, a ich zawartość definiuje to, do której grupy je zaliczymy: MS (medium solid – ok. 40%), HS (high solid – ok. 50%) lub VHS (very high solid – ok. 60%). Ilość żywicy w lakierze bezbarwnym jest tak dobrana, aby uzyskać jak najlepsze parametry mechaniczne i izolacyjne. Kolejnym ważnym składnikiem jest mieszanina rozcieńczalników, odpowiadająca za lepkość natryskową, szybkość odparowania i rozlewność. W produktach MS i HS do mieszaniny lakieru i utwardzacza preferowane jest dodanie od 2,5 do 20% rozcieńczalnika. Lakiery VHS często stosuje się w mieszaninie bezrozcieńczalnikowej.
Obecnie obowiązujące przepisy nakazują stosowanie produktów o niskiej zawartości lotnych związków organicznych. Zgodnie z polskim rozporządzeniem w litrze mieszaniny natryskowej lakieru bezbarwnego może znajdować się maksymalnie 420 g rozcieńczalników. Do takich produktów zaliczają się lakiery VHS i większość HS, MS zaliczają się natomiast do tzw. lakierów specjalnych z limitem 840 g/l.
Znajdujące się w lakierach stabilizatory UV odpowiadają z kolei za zabezpieczenie powłoki przed promieniowaniem słonecznym (szczególnie falami ultrafioletowymi), a ich działanie możemy porównać do kremu z filtrem UV. W skład lakieru wchodzą również dodatki poprawiające rozlewność, regulujące skłonność do tworzenia zacieków, chroniące przed tzw. zgazowaniem oraz poprawiające odporność na zarysowania.
Warto też zauważyć, że lakiery typu HS i VHS przy aplikacji tworzą strukturę tzw. skórki pomarańczy, bardzo zbliżoną do fabrycznej, która pozwala na ścieranie się jedynie na wierzchołkach. Dzięki temu powstające na pojeździe rysy są mniej widoczne, a powierzchnia dłużej zachowuje połysk. Lakiery typu MS tworzą po aplikacji bardziej gładkie powłoki, a to ze względu na większą zawartość rozcieńczalników wpływających na ich rozlewność.

Czego unikać, by karoseria samochodu pozostała nieskazitelna?
Duży wpływ na wygląd karoserii mają takie czynniki, jak temperatura czy lądujące na niej owady i ptasie odchody. Z tego względu najlepiej od razu się ich pozbyć. Powłoka lakiernicza może także zostać uszkodzona przez środki i substancje, których używamy na co dzień, m.in.: fatalnej jakości płyn do spryskiwaczy, kredki do ukrywania zarysowań, olej hydrauliczny czy biopaliwo. Warto więc zadbać o odpowiednie zabezpieczenie karoserii.
Kontakt powłoki lakierniczej z wymienionymi substancjami oraz działanie promieni słonecznych często powodują powstawanie matowych plam. Głównym „winowajcą” jest wysoka temperatura (około 50-60°C), która wzmaga oddziaływanie środków żrących na lakier samochodowy. Karoseria pojazdu zaparkowanego w pełnym słońcu bez trudu nagrzewa się do takich właśnie temperatur. Wskutek tego mogą powstać nie tylko matowe plamy. Powłoka lakiernicza może również spęcznieć i pofałdować się. W takim przypadku pozostaje nam jedynie zeszlifowanie miejsca, gdzie występuje uszkodzenie, i ponowne polakierowanie. Jednak najlepszym wyjściem jest unikanie tego rodzaju działań, wystarczy usuwać groźne zanieczyszczenia za pomocą ściereczki lub chusteczki higienicznej. Zajmie nam to kilka sekund, a może uchronić karoserię przed poważnymi uszkodzeniami.
Nie tylko wysokie temperatury niszczą powłokę lakierniczą. Podczas mrozów lakier kurczy się, natomiast w trakcie upałów rozszerza. Z tego względu powłoka się odkształca, a jej struktura zostaje osłabiona.
Kolejnymi zagrożeniami meteorologicznymi dla lakieru samochodowego są opady deszczu, śniegu, gradu, a nawet – z czego niewiele osób zdaje sobie sprawę – silny wiatr, podczas którego na pojazd przenoszone są rozmaite drobne zanieczyszczenia, pył i piasek. Przyczyniają się one do powstawania mikropęknięć, a czasem nawet do poważniejszego uszkodzenia karoserii.

Usuwanie uszkodzeń i renowacja aut – na co zwracać uwagę, by efekt był idealny?
Przy naprawach renowacyjnych, ze względu na trwałość i wysoką jakość powłoki, jaką tworzą, najczęściej stosowane są produkty dwukomponentowe, czyli połączenie głównego produktu (podkład, lakier bezbarwny itp.) z utwardzaczem.
Przygotowanie powierzchni i czas nałożenia warstwy lakieru to ważne elementy wpływające na ostateczną jakość powłoki. Dlatego zanim skupimy się na procesie lakierowania, dobrze się przygotujmy. Spodnią warstwę lakieru bazowego konwencjonalnego lub wodorozcieńczalnego aplikujemy zgodnie z zaleceniami zamieszczonymi w kartach technicznych. Po ściśle określonym czasie niezbędnym do odparowania rozcieńczalników możemy nakładać lakier bezbarwny. Miejsce lakierowania musi być czyste, wolne od kurzu i zanieczyszczeń.
W przypadku lakieru bazowego konwencjonalnego możemy nakładać na niego wszystkie typy lakierów bezbarwnych: MS, HS i VHS. Wybór zależy od nas. Natomiast gdy mamy do czynienia z lakierami bazowymi wodorozcieńczalnymi, zaleca się stosowanie lakierów bezbarwnych HS i VHS, ponieważ zawierają więcej cząstek stałych, a mniej rozcieńczalników, które mogą penetrować lakier i rozpuścić warstwę bazy. Od zawartości cząstek stałych w lakierze zależy również liczba warstw, jaką należy nanieść na powierzchnię. Lakier typu MS z rozcieńczalnikiem w ilości 20% wymaga naniesienia 3 warstw. Podczas stosowania lakieru typu HS taką samą grubość warstwy otrzymuje się przy 2 warstwach, a przy zastosowaniu lakierów VHS należy pamiętać o tym, aby aplikować 1,5 warstwy z zastosowaniem odpowiedniego ciśnienia i średnicy dyszy pistoletu.
Ważną kwestią przy lakierowaniu powierzchni jest także odległość, w jakiej prowadzimy pistolet od powierzchni, najczęściej powinno to być 15-25 cm. Nie bez znaczenia jest również prowadzenie pistoletu – prostopadle do lakierowanej powierzchni, gdyż ma to wpływ na trwałość lakieru (siła uderzenia i przyczepność) oraz na większą efektywność wykorzystania materiału.

Od czego zależy czas schnięcia lakieru? Czy można go skrócić?
Przygotowując się do prac przy aucie, musimy pamiętać, że na każdą czynność będziemy musieli poświęcić określony czas, dlatego warto wszystko sobie zaplanować i nie spieszyć się. Oczywiście istnieją metody, by przyspieszyć wysychanie lakieru, jednak najlepszy efekt uzyskamy, gdy unikniemy kładzenia kolejnych warstw bazy czy klaru zbyt szybko lub za późno.
Oczywiste jest, że grubość nakładanej powłoki ma ogromne znaczenie przy wysychaniu. Cienka warstwa nałożona na wcześniej dobrze wysuszoną pozwoli na szybsze przystąpienie do dalszych działań. Z kolei stosowanie grubych warstw lakieru nie tylko wydłuży wysychanie, może też przyczynić się do uzyskania mniej atrakcyjnego efektu końcowego.
Stosując lakiery samochodowe dwukomponentowe, możemy precyzyjniej określić, ile godzin trzeba zarezerwować na nakładanie kolejnych warstw. Wystarczy wówczas przeczytać informacje umieszczone przez producenta na opakowaniu. Należy jednak pamiętać, że czas suszenia pojazdu zależy również od temperatury i wilgotności powietrza w danym pomieszczeniu.
Czy istnieją sposoby na skrócenie czasu schnięcia lakierów? Mamy dobrą wiadomość – można to zrobić za pomocą specjalistycznych urządzeń. Specjalne autokabiny, podnoszące temperaturę, sprawiają, że karoseria schnie szybciej. Są one jednak wyposażeniem profesjonalnych warsztatów mechaniki pojazdowej, więc raczej nie kupisz ich do własnego garażu. Drugą metodą jest natomiast zastosowanie promienników podczerwieni. Zasada takiego suszenia powłoki jest właściwie taka sama, chodzi bowiem także o podwyższenie temperatury. Promienniki IR są bardziej dostępne dla amatora chcącego samodzielnie wykonywać prace przy swoim aucie.

Krzysztof Trawczyński
Multichem