Cała branża motoryzacyjna związana jest bezpośrednio z wieloma gałęziami przemysłu. Niektóre z nich dzięki ogromnemu postępowi technologicznemu przeszły bardzo istotne zmiany. Poza postępem w dziedzinie elektroniki drugą gałęzią przemysłu, która również bardzo się zmieniła pod względem stosowanych technologii wytwarzania, jest przemysł chemiczny.

Zastosowanie najnowszych osiągnięć w dziedzinie chemii umożliwiło wprowadzenie w przemyśle motoryzacyjnym wielu nowoczesnych rozwiązań technologicznych i to zarówno w zakresie konstrukcji współcześnie wykonywanych pojazdów samochodowych, jak również i stosowanych do nich paliw, wszelkich płynów eksploatacyjnych, a także technologii serwisowania samochodów i ich napraw.
W konstrukcjach pojazdów samochodowych wykorzystanie produktów otrzymywanych w wyniku procesów chemicznych sprowadza się przede wszystkim do stosowania elementów wykonywanych z tworzyw sztucznych i gumy. Produktami końcowymi prowadzonych procesów chemicznych są paliwa oraz oleje silnikowe i przekładniowe. Produktami otrzymywanymi w procesach chemicznych są również wszystkie płyny eksploatacyjne (chłodzące, hamulcowe, do przekładni kierowniczych), a także czynnik chłodniczy do układu klimatyzacji. W wyniku procesów chemicznych otrzymywane są również niezbędne przy produkcji pojazdów lakiery do nadwozi, różnego rodzaju środki do konserwacji antykorozyjnej nadwozi oraz powłoki galwaniczne elementów konstrukcyjnych.

Zaawansowane procesy chemiczne są stosowane praktycznie na każdym etapie produkcji pojazdów samochodowych. Produkty pochodzenia chemicznego są niezbędne w trakcie eksploatacji pojazdu oraz przy jego serwisowaniu i ewentualnych naprawach.
Najszerszą grupę produktów chemicznych stosowanych przy serwisowaniu i naprawach pojazdów samochodowych stanowią różnego rodzaju kleje. Wykorzystywane w warsztatach samochodowych kleje można podzielić na kilka podstawowych grup:
- epoksydowe – czyli dwuskładnikowe, zawierające żywicę i utwardzacz,
- anaerobowe – beztlenowe, w których proces utwardzania zachodzi w atmosferze beztlenowej w miejscach połączenia metalowych powierzchni,
- silikonowe – w których utwardzanie jest wynikiem reakcji z wilgocią z otoczenia,
- akrylowe – czyli modyfikowane, utwardzane w atmosferze beztlenowej i przy kontakcie z aktywatorami,
- cyjanowo-akrylanowe – utwardzające się w momencie przechodzenia pary wodnej zalegającej na elementach łączonych do kleju znajdującego się między nimi.
Coraz częściej stosowaną przy serwisowaniu i naprawach pojazdów samochodowych grupą preparatów chemicznych są substancje odrdzewiające i penetrujące połączenia gwintowane, bez których w wielu przypadkach nie byłoby możliwości zdemontowania połączenia tego typu bez uszkodzenia połączonych elementów. Zasada ich działania sprowadza się do procesu rozpuszczania tlenków metali, dzięki czemu możliwa jest penetracja w głąb skorodowanego lub zapieczonego połączenia.
Kolejną grupą produktów chemicznych niezbędną przy obsłudze serwisowej pojazdów są różnego rodzaju preparaty do płukania i czyszczenia układów i niektórych podzespołów. Poprzez ich dodanie w odpowiednich proporcjach do paliwa i oleju czy innych płynów eksploatacyjnych w konkretnych układach możliwe jest skuteczne ich oczyszczenie z osadów i zanieczyszczeń powstałych w trakcie użytkowania pojazdu. Znajdują one zastosowanie przy czyszczeniu układów: zasilania paliwem, wtryskiwaczy, układu smarowania, chłodzenia, hamulcowego oraz automatycznej skrzyni biegów. Różnego rodzaju środki chemiczne (detergenty) wykorzystywane są powszechnie w procesie mycia zdemontowanych podczas przeprowadzania napraw części i podzespołów.
Zadaniem jeszcze innej grupy stosowanych w warsztatach samochodowych środków chemicznych jest uszczelnianie stosowanych w samochodach układów hydraulicznych. Ich dodanie do płynów eksploatacyjnych (płynu chłodniczego, hamulcowego, płynu roboczego układu wspomagania kierownicy) czy oleju powstrzymuje powstałe w obrębie uszczelnień wycieki.
Produkty chemiczne przy obsłudze pojazdów samochodowych wykorzystywane są dość często przy pracach blacharsko-lakierniczych w trakcie napraw nadwozi. Znajdują one zastosowanie przede wszystkim przy zabezpieczaniu antykorozyjnym naprawianych lub wymienianych elementów, uszczelnianiu miejsc ich łączenia, klejeniu elementów oraz zabezpieczaniu antykorozyjnym profili zamkniętych po wykonanym procesie naniesienia lakieru na nadwozie pojazdu. Produkty będące produktem finalnym procesów chemicznych znajdują zastosowanie również przy pracach związanych z wygłuszaniem nadwozi pojazdów.

Współcześnie stosowane technologie wykonywania prac blacharskich wymuszają na etapie łączenia elementów poszycia nadwozia, czyli podczas zgrzewania lub spawania, stosowania odpowiednich preparatów chemicznych. Ich zadaniem jest zabezpieczanie powierzchni metalowych przed korozją, bowiem w trakcie wykonywania prac blacharskich naruszone zostają nanoszone fabrycznie zabezpieczenia antykorozyjne. Dlatego też konieczne jest ponowne zabezpieczenie uszkodzonych pokryć powierzchni z użyciem preparatów chemicznych zawierających cynk lub mieszaninę cynku i aluminium. Zawarty w preparacie cynk wytwarza wokół zgrzeiny ochronę zabezpieczającą ją przed powstawaniem ognisk korozji.
W trakcie spawania i zgrzewania elementów nadwozia wykorzystuje się również specjalne pasty spawalnicze posiadające właściwości antykorozyjne oraz uszczelniające. Technologia łączenia elementów nadwozi pojazdów z wykorzystaniem zgrzewania i spawania niestety nie zapewnia dokładnego przylegania łączonych ze sobą części. W związku z tym ich powierzchnie po wykonaniu połączenia muszą być dokładnie uszczelnione w celu wyeliminowania miejsc szczególnie narażonych na powstawanie ognisk korozji poprzez zastosowanie odpowiednich, poliuretanowych i silikonowych mas uszczelniających.
Przy zabezpieczaniu antykorozyjnym nadwozi wykorzystywane są obecnie preparaty chemiczne:
- do zabezpieczania profili zamkniętych oraz złącz elementów – będące substancjami półpłynnymi lub płynnymi (po uprzednim podgrzaniu) nakładanymi metodami natryskowymi,
- do zabezpieczania płyt podłogowych, ram i innych elementów podwozia – będące półpłynnymi roztworami do nanoszenia ręcznego i natryskowego.

Przy obsłudze serwisowej pojazdów samochodowych stosowane są również specjalne preparaty do czyszczenia podzespołów układów klimatyzacji. Coraz większego znaczenia nabierają także odpowiednie preparaty chemiczne do czyszczenia osprzętu układów elektrycznych. Ich zastosowanie zapewnia poprawę właściwości przewodności elektrycznej na złączach oraz różnego rodzaju stykach. Pozwalają usunąć powstające na nich osady i poprawiają skuteczność działania zaśniedziałych złączy.
Jeszcze inną grupę preparatów chemicznych wykorzystywanych przy obsłudze pojazdów samochodowych stanowią środki do konserwacji zawiasów oraz zamków drzwi i pokryw, substancje do konserwacji i regeneracji pasków klinowych, zabezpieczające przed nadmiernym zużyciem i ograniczające piski pasków klinowych, związane z efektem ślizgania się oraz preparaty zwiększające współczynnik tarcia współpracujących elementów (okładzin ciernych i sprzęgieł).

mgr Andrzej Kowalewski