dotyczące stacji kontroli pojazdów (1)
W marcu bieżącego roku opublikowano nowe Rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa w sprawie szczegółowych wymagań w stosunku do stacji przeprowadzających badania techniczne pojazdów (Dz.U. Nr 40 z 2006 r.).
Zmiany dotyczą przede wszystkim spraw budowlanych. Pewne zmiany wprowadzono również w zakresie wymagań ogólnych, stanowiska kontrolnego (inny podział stanowiska kontrolnego), wyposażenia kontrolno-pomiarowego (okręgowe SKP należy wyposażyć w elektroniczny detektor gazów do kontroli nieszczelności instalacji gazowej), wyposażenia technologicznego oraz stanowiska zewnętrznego. W części pierwszej artykułu przedstawiono zasady dotyczące działalności gospodarczej w zakresie prowadzenia stacji kontroli pojazdów, rodzaje i uprawnienia stacji, wymagania obowiązujące pracowników stacji oraz wymagania ogólne i związane ze stanowiskiem kontrolnym (podział i wymiary stanowiska, wymagania dotyczące ław pomiarowych, powierzchni roboczej i pomocniczej oraz kanału przeglądowego).
Rys. 2. Widok stanowiska kontrolnego podstawowej SKP z podnośnikiem czterokolumnowym (źródło: Unimetal).
Badania techniczne pojazdów przeprowadza się na koszt ich właścicieli w uprawnionych stacjach kontroli pojazdów, posiadających wydane przez starostę zaświadczenie potwierdzające wpis przedsiębiorcy do rejestru przedsiębiorców prowadzących stacje kontroli pojazdów. Stacje przeprowadzające badania techniczne pojazdów należą do grupy obiektów zaplecza motoryzacji o najwyższych kosztach realizacji inwestycji. Specyfika przeprowadzanych badań technicznych pojazdów wymaga szczególnej staranności w doborze urządzeń, umieszczeniu ich na stanowisku kontrol-nym oraz wyposażeniu technologicznym obiektu. Działalność gospodarcza w zakresie prowadzenia stacji kontroli pojazdów jest działalnością regulowaną w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 173 z 2004 r.) i wymaga uzyskania wpisu do rejestru przedsiębiorców prowadzących stację kontroli pojazdów. Rejestr przedsiębiorców prowadzi starosta właściwy ze względu na miejsce wykonywania działalności objętej wpisem. Starosta dokonuje wpisu do rejestru przedsiębiorców prowadzących stacje kontroli pojazdów na wniosek przedsiębiorcy i po złożeniu przez niego oświadczenia o prawdziwości danych złożonych we wniosku i o spełnieniu wymaganych warunków określonych w ustawie z dnia 20.06.1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity Dz.U. Nr 108 z 2005 r., z późn. zm.). Starosta potwierdza dokonanie wpisu do rejestru przez wydanie zaświadczenia.
Stację kontroli pojazdów może prowadzić przedsiębiorca, który:
- posiada siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium Polski,
- nie jest przedsiębiorcą w stanie likwidacji lub upadłości,
- nie był prawomocnie skazany za przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub przeciwko dokumentom,
- zatrudnia uprawnionych diagnostów,
- posiada wyposażenie kontrolno-pomiarowe oraz warunki lokalowe gwarantujące wykonywanie odpowiedniego zakresu badań technicznych pojazdów zgodnie ze szczegółowymi warunkami przeprowadzania tych badań,
- posiada poświadczenie zgodności wyposażenia i warunków lokalowych z wymaganiami, odpowiednio do zakresu przeprowadzanych badań wpisanego do rejestru przedsiębiorców prowadzących stację kontroli pojazdów.
Wymagania jakie powinny spełniać stacje zostały określone w Rozporządzeniu Ministra Transportu i Budownictwa w sprawie szczegółowych wymagań w stosunku do stacji przeprowadzających badania techniczne pojazdów (Dz.U. Nr 40 z 2006 r.). Wymagania te obejmują m.in. następujące grupy zagadnień:
- wymagania ogólne dla stacji kontroli pojazdów,
- lokalizacja, wielkość, podział oraz jakość wykonania stanowiska kontrolnego,
- wyposażenie kontrolno-pomiarowe,
- wyposażenie technologiczne,
- wymagania dotyczące stanowiska zewnętrznego,
- wykaz obowiązujących przepisów prawnych,
- dodatkowe wymagania dla niektórych przyrządów i urządzeń.
Zagadnienia dotyczące wyposażenia kontrolno-pomiarowego wynikają z obecnie obowiązującej metodyki badań. Natomiast problematyka związana z warunkami budowlanymi i wyposażeniem technologicznym jest zawarta także w innych obowiązujących aktach prawnych.
Projekt wstępny stacji powinien przede wszystkim zawierać:
- wytyczne zagospodarowania terenu,
- określenie rodzaju i liczby wykonywanych w stacji usług,
- określenie powierzchni: stanowiska kontrolnego, biurowych i socjalnych,
- wyszczególnienie wyposażenia kontrolno-pomiarowego,
- wyszczególnienie wyposażenia technologicznego (instalacje: elektryczna, wodna, kanalizacyjna, wentylacyjna, sprężonego powietrza, centralnego ogrzewania),
- wytyczne dotyczące zabezpieczeń przeciwpożarowych, bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska,
- wytyczne dotyczące stanowiska zewnętrznego do pomiarów akustycznych,
- wymagania budowlane i inne.
Projekt technologiczny stacji kontroli pojazdów wymaga uzyskanie różnych opinii, z których najważniejsze to:
- opinia o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu,
- opinia sanitarna,
- opinia o uciążliwości stacji dla środowiska naturalnego i inne.
Ustawa – Prawo o ruchu drogowym określa w art. 83 ust. 3, że przedsiębiorca prowadzący badania techniczne pojazdów powinien posiadać poświadczenie zgodności wyposażenia i warunków lokalowych z wymaganiami, odpowiednio do zakresu przeprowadzanych badań wpisanego do rejestru przedsiębiorców prowadzących stację kontroli pojazdów. Poświadczenie wydaje, za opłatą, w drodze decyzji Dyrektor Transportowego Dozoru Technicznego, po dokonaniu sprawdzenia stacji kontroli pojazdów. Poświadczenie zachowuje ważność do czasu zmiany stanu faktycznego, dla którego zostało wydane, nie dłużej niż przez 5 lat od daty jego wydania.
Rodzaje i uprawnienia stacji kontroli pojazdów
W ustawie – Prawo o ruchu drogowym w art.83 ust.1 wyróżniono następujące rodzaje stacji:
1. Podstawowe stacje kontroli pojazdów – w zakresie:
a) sprawdzenia oraz oceny prawidłowości działania poszczególnych zespołów i układów pojazdu, w szczególności pod względem bezpieczeństwa jazdy i ochrony środowiska,
b) badań technicznych określonych wyżej oraz niektórych badań technicznych, o których mowa w pkt. 2, jeśli stacja posiada zezwolenie starosty na wykonywanie tych badań wydane przed dniem wejścia w życie ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej;
2. Okręgowe stacje kontroli pojazdów – w zakresie badań technicznych określonych dla podstawowych stacji kontroli pojazdów (pkt.1, lit. a) oraz w zakresie badań:
- co do zgodności z warunkami technicznymi autobusu, którego dopuszczalna prędkość na autostradzie i drodze ekspresowej wynosi 100 km/h,
- pojazdu przeznaczonego do przewozu towarów niebezpiecznych,
- pojazdu przystosowanego do zasilania gazem,
- pojazdu zarejestrowanego po raz pierwszy za granicą (przed rejestracją w kraju),
- pojazdu zabytkowego,
- pojazdu marki “SAM”,
- pojazdu, w którym dokonano zmian konstrukcyjnych lub wymiany elementów powodujących zmianę danych w dowodzie rejestracyjnym,
- pojazdu skierowanego na badania techniczne przez organ kontroli ruchu drogowego lub starostę,
- pojazdu sprowadzonego z zagranicy i noszącego ślady uszkodzeń lub którego stan techniczny wskazuje na naruszenie elementów nośnych konstrukcji pojazdu, mogących stwarzać zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego.
Starosta może wyrazić zgodę na umieszczanie nadanych cech identyfikacyjnych pojazdu przez stację kontroli pojazdów.
Badania techniczne pojazdów powinny być wykonywane zgodnie z przepisami w sprawie zakresu i sposobu przeprowadzania badań technicznych pojazdów oraz wzorów dokumentów stosowanych przy tych badaniach (Dz. U. Nr 227 z 2003 r., z późn. zm.).
Starosta sprawuje nadzór nad stacjami kontroli pojazdów. Co najmniej raz w roku starosta przeprowadza kontrolę stacji w zakresie: zgodności z obowiązującymi wymaganiami, prawidłowości wykonywania badań technicznych pojazdów oraz prawidłowości prowadzenia wymaganej dokumentacji. Starosta może powierzyć, w drodze porozumienia, czynności kontrolne Dyrektorowi Transportowego Dozoru Technicznego.
Rys. 1. Widok stanowiska kontrolnego podstawowej SKP z kanałem przeglądowym (źródło: Unimetal).
Wymagania dotyczące pracowników stacji kontroli pojazdów
Badania techniczne pojazdów wykonują uprawnieni diagności zatrudnieni w stacjach kontroli pojazdów. Starosta wydaje uprawnienie do wykonywania badań technicznych, jeżeli osoba ubiegająca się o jego wydanie posiada wymagane wykształcenie techniczne i praktykę oraz odbyła wymagane szkolenie i zdała z wynikiem pozytywnym egzamin kwalifikacyjny. Egzamin kwalifikacyjny przeprowadza komisja powołana przez Dyrektora Transportowego Dozoru Technicznego, po złożeniu wniosku o przeprowadzenie egzaminu i uiszczeniu opłaty.
W Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie szczegółowych wymagań w stosunku do diagnostów (Dz. U. Nr 246 z 2004 r.) określono:
- szczegółowe wymagania w stosunku do diagnostów,
- program szkolenia,
- zasady prowadzenia egzaminu,
- wzory obowiązujących dokumentów.
Wprowadzono jednakowe wymagania dotyczące wykształcenia oraz udokumentowanej praktyki zawodowej w stosunku do diagnostów pracujących w podstawowych i okręgowych stacjach kontroli pojazdów.
Uprawnieni diagności wykonujący w stacjach badania techniczne pojazdów powinni spełnić następujące wymagania:
- wyższe wykształcenie techniczne o specjalności samochodowej i 2 lata praktyki w stacji obsługi pojazdów lub w zakładzie/warsztacie naprawy pojazdów na stanowisku naprawy lub obsługi pojazdów albo
- średnie wykształcenie techniczne o specjalności samochodowej i 4 lata praktyki w stacji obsługi pojazdów lub w zakładzie/warsztacie naprawy pojazdów na stanowisku naprawy lub obsługi pojazdów,
- ukończone szkolenie zgodne z obowiązującym programem szkolenia,
- zdany z wynikiem pozytywnym egzamin kwalifikacyjny.
Uwaga: W przypadku wykształcenia technicznego o specjalności innej niż samochodowa praktyka powinna być dwukrotnie dłuższa.
Rys. 3. Widok stanowiska kontrolnego podstawowej SKP z rampą najazdową
Kandydaci na diagnostów wykonujących badania techniczne pojazdów muszą ukończyć przewidziane rozporządzeniem wszystkie części szkolenia: część I-V (załącznik nr 1 do rozporządzenia).
Diagności, którzy nabyli uprawnienia do przeprowadzania badań technicznych pojazdów na podstawie wcześniejszych przepisów:
- zachowują te uprawnienia w zakresie, na jaki zostały wydane oraz uznaje się ich za spełniających wymagania określone w rozporządzeniu,
- mogą uzyskać uprawnienia do przeprowadzenia nowych rodzajów badań pojazdów (w przypadku, gdy nie posiadali dotychczas wszystkich uprawnień).
Wymagania w stosunku do stacji kontroli pojazdów
W Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie wzorów dokumentów wymaganych do wykonywania działalności gospodarczej w zakresie prowadzenia stacji kontroli pojazdów (Dz.U. Nr 223 z 2004 r.) zamieszczono:
- wzór wniosku o wpis do rejestru przedsiębiorców prowadzących stacje kontroli pojazdów,
- wzór zaświadczenia potwierdzającego wpis przedsiębiorcy do rejestru przedsiębiorców prowadzących stacje kontroli pojazdów.
W Rozporządzeniu Ministra Transportu i Budownictwa w sprawie szczegółowych wymagań w stosunku do stacji przeprowadzających badania techniczne pojazdów (Dz. U. Nr 40 z 2006 r.) zawarto:
- wymagania ogólne,
- wymagania dotyczące stanowisk kontrolnych,
- wymagania dotyczące budowy ław pomiarowych, powierzchni roboczych i pomocniczych oraz kanału przeglądowego,
- wymagania dotyczące wyposażenia kontrolnego-pomiarowego,
- wyposażenie technologiczne stanowiska kontrolnego,
- wytyczne dla zewnętrznego stanowiska do pomiarów akustycznych.
Rys. 4. Widok stanowiska kontrolnego podstawowej SKP z podnośnikiem nożycowym (źródło: Unimetal).
1. Wymagania ogólne
W wymaganiach ogólnych określono, że stacja powinna posiadać co najmniej jedno stanowisko kontrolne do wykonywania badań technicznych pojazdów oraz stanowisko zewnętrzne do pomiarów akustycznych. Wjazd na stanowisko kontrolne powinien mieć nawierzchnię utwardzoną. Ściśle określono rodzaj nawierzchni i jej długość (3 m lub 6 m – w zależności od rodzaju stacji). Jeżeli stacja jest częścią podmiotu prowadzącego także inną działalność i nie znajduje się w odrębnym pomieszczeniu, to powinna być na całej długości stanowiska kontrolnego oddzielona do sufitu (na wysokość co najmniej 2,5 m) stałą przegrodą budowlaną lub trwałą ścianą działową.
Dla pojazdów oczekujących na badania muszą być przewidziane miejsca parkingowe. Liczba miejsc do parkowania powinna wynosić najmniej:
- 4 – dla pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 t,
- 2 – dla pozostałych pojazdów.
Stacja przeprowadzająca badania techniczne pojazdów oznaczana jest na zewnątrz szyldem barwy niebieskiej z białymi napisami, zawierającym co najmniej: kod rozpoznawczy, określenie rodzaju stacji i godziny jej otwarcia. Na stacji kontroli pojazdów jest umieszczana tablica informacyjna zawierająca przynajmniej: kopię zaświadczenia starosty potwierdzającego wpis do rejestru przedsiębiorców, tabelę opłat za badania techniczne pojazdów, wykaz czynności kontrolnych, metod i kryteriów oceny stanu pojazdu oraz wykaz diagnostów przeprowadzających badania techniczne.
Na stacji kontroli pojazdów powinny znajdować się:
- instrukcje obsługi urządzeń i przyrządów stanowiących wyposażenie stacji (w języku polskim);
- informacje dotyczące kryteriów oceny badanych pojazdów;
- obowiązujące przepisy prawne określające wymagania dotyczące warunków technicznych i badań technicznych pojazdów (wymienione w załączniku nr 1 do rozporządzenia);
- kopia decyzji w sprawie pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego (dotyczy stacji nowo oddawanych do użytku).
Dokumenty oraz pieczątki związane z przeprowadzeniem badań technicznych pojazdów powinny być zabezpieczone przed dostępem osób nieuprawnionych. Diagnosta wykonujący badania techniczne pojazdów powinien posiadać identyfikator osobisty zawierający co najmniej: imię i nazwisko, zdjęcie, kod rozpoznawczy stacji oraz numer uprawnienia diagnosty. Oprócz budynku stacji i parkingów powinno być wydzielone stanowisko zewnętrzne do pomiarów akustycznych.
2. Stanowisko kontrolne
Stanowisko kontrolne stacji kontroli pojazdów powinno znajdować się w pomieszczeniu przelotowym, zapewniającym jeden kierunek ruchu. Dopuszcza się pomieszczenie nieprzelotowe wyłącznie dla stacji przewidzianych do badania pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 t. W stacjach upoważnionych do badania przyczep przeznaczonych do łączenia z tymi pojazdami długość stanowiska (kanału) nie powinna być mniejsza niż 12 m.
Stanowisko kontrolne powinno znajdować się w pomieszczeniu stacji, którego wymiary i bramy (wjazdowa oraz wyjazdowa) powinny być dostosowane do wielkości badanych pojazdów oraz przyczep przeznaczonych do łączenia z tymi pojazdami.
Na rys.1–5 przykładowo przedstawiono różne rozwiązania stanowisk kontro-lnych występujących w podstawowych stacjach kontroli pojazdów (z kanałem przeglądowym, z podnośnikiem nożycowym i podnośnikiem czterokolumnowym oraz z rampą najazdową).
Rys. 5. Widok stanowiska kontrolnego podstawowej SKP z podnośnikiem nożycowym (źródło: Bosch).
Stanowisko kontrolne obejmuje:
- ławę pomiarową – pozioma powierzchnia przeznaczona bezpośrednio do przeprowadzania badań technicznych pojazdów,
- powierzchnię roboczą – powierzchnia znajdująca się po obu stronach ławy pomiarowej lub podnośnika o szerokości co najmniej 0,7 m na stronę, bez elementów konstrukcji budowlanych i zamontowanych na stałe urządzeń i przyrządów,
- powierzchnię pomocniczą mieszczącą urządzenia i przyrządy – stanowi pozostałą część stanowiska kontrolnego o łącznej szerokości co najmniej 1 m (może być rozmieszczona niesymetrycznie i mogą na niej występować elementy budowlane),
- kanał przeglądowy lub urządzenie do podnoszenia całego pojazdu (z podnośnikiem osi pojazdu),
- wyposażenie kontrolno-pomiarowe,
- wyposażenie technologiczne.
Długość stanowiska kontrolnego
Długość stanowiska kontrolnego powinna być większa niż długość:
- kanału przeglądowego o co najmniej 2 m albo,
- podnośnika całopojazdowego o co najmniej 1,5 m.
W przypadku, gdyby sposób wykonania badania, wynikający z rozmieszczenia urządzeń i przyrządów, wymagał większej długości, to stanowisko kontrolne powinno być odpowiednio przedłużone.
Z przepisów ogólnych dotyczących stanowisk obsługowo-naprawczych samochodów wynika, że w celu zapewnienia wystarczającej wielkości pola roboczego wokół pojazdu na stanowisku kontrolnym konieczne jest zachowanie odległości 1,5 m między pojazdem a bramą i między pojazdami stojącymi jeden za drugim.
Szerokość stanowiska kontrolnego
Szerokość stanowiska kontrolnego (bez powierzchni pomocniczej) nie powinna być mniejsza niż wymagana szerokość ławy pomiarowej powiększona o szerokość powierzchni roboczych. Wynika z tego, że rozstaw krawędzi zewnętrznych powierzchni roboczych powinien być nie mniejszy niż:
- 3,8 m – dla stacji badających pojazdy o dmc do 3,5 t (i przyczepy),
- 4,2 m – dla stacji badających pojazdy o dmc powyżej 3,5 t (i przyczepy).
Po uwzględnieniu powierzchni pomocniczej łączna szerokość stanowiska kontrolnego nie może być mniejsza niż:
- 4,8 m – dla stacji badających pojazdy o dmc do 3,5 t (i przyczepy),
- 5,2 m – dla stacji badających pojazdy o dmc powyżej 3,5 t (i przyczepy).
Wysokość stanowiska kontrolnego
Wysokość pomieszczenia stanowiska kontrolnego w obszarze wyznaczonym wzdłuż osi tego stanowiska na szerokości co najmniej 3 m dla stacji wyposażonych w kanał przeglądowy powinna być nie mniejsza niż:
- 3,3 m – dla stacji badających pojazdy o dmc do 3,5 t (i przyczepy),
- 4,2 m – dla stacji badających pojazdy o dmc powyżej 3,5 t (i przyczepy).
W przypadku wyposażenia stacji w podnośnik wysokość pomieszczenia w miejscu przewidzianym do podnoszenia całego pojazdu powinna wynosić co najmniej:
- 4,6 m – dla stacji badających pojazdy o dmc do 3,5 t (i przyczepy),
- 5,7 m – dla stacji badających pojazdy o dmc powyżej 3,5 t (i przyczepy).
W myśl ogólnych przepisów bezpieczeństwa pracy wysokość pomieszczenia – poza miejscem podnoszenia pojazdu – nie powinna być mniejsza niż 3,3 m (pomieszczenia pracy stałej, w których mogą występować szkodliwe dla zdrowia substancje, np. gazy spalinowe).
Inne wymagania
Wymiary bram wjazdowej i wyjazdowej stanowiska kontrolnego nie powinny być mniejsze niż:
- wysokość – 4,1 m (dopuszcza się 3,1 m dla stacji badających wyłącznie pojazdy o dmc do 3,5 t i przyczepy);
- szerokość – 3,4 m.
Podłoga i ściany stanowiska kontrolnego do wysokości co najmniej 1,8 m, nawierzchnia i ściany kanału przeglądowego oraz nawierzchnia ław pomiarowych powinny być łatwo zmywalne.
3. Ławy pomiarowe
Ława pomiarowa to pozioma powierzchnia przeznaczona bezpośrednio do przeprowadzania badań technicznych pojazdów. Ustalono wymagania dotyczące wymiarów ławy pomiarowej i dopuszczalnego odchylenia od poziomu.
Określono minimalną długość ław w zależności od rodzaju badanych pojazdów i przyczep. Długość ław nie powinna być mniejsza niż:
- 5 m – w przypadku badania pojazdów o dmc do 3,5 t,
- 8 m – gdy badane są pojazdy o dmc powyżej 3,5 t.
Szerokość ław mierzona między krawędziami zewnętrznymi nie powinna być mniejsza niż 2,4 m w przypadku badania pojazdów o dmc do 3,5 t oraz 2,8 m dla pozostałych pojazdów. Rozstaw krawędzi wewnętrznych powinien odpowiadać szerokości kanału przeglądowego.
Ze względu na dokładność pomiarów ława powinna być pozioma, a dopuszczalne odchylenie od poziomu nie powinno przekraczać 3 mm/m przy badaniach pojazdów o dmc do 3,5 t oraz 4 mm/m – dla pozostałych pojazdów.
Urządzenie do podnoszenia całego pojazdu może stanowić część składową ławy pomiarowej, a jego rampy najazdowe muszą wówczas odpowiadać określonym wyżej warunkom.
4. Kanał przeglądowy
Ważnym elementem stanowisk kontrolnych jest kanał przeglądowy. Długość kanału mierzona na poziomie ławy pomiarowej, pomniejszona o długość schodów, nie może być mniejsza niż:
- 6 m – dla stacji badających pojazdy o dmc do 3,5 t i przyczepy,
- 12 m – dla stacji badających pojazdy o dmc powyżej 3,5 t,
- 18 m – dla stacji badających pojazdy o dmc powyżej 3,5 t i przyczepy.
Szerokość kanału mierzona na poziomie ławy pomiarowej powinna się mieścić w granicach 0,6-0,9 m w przypadku badania pojazdów o dmc do 3,5 t (i przyczep) oraz 0,7-1,0 m dla pozostałych pojazdów (i przyczep). Wymagania bezpieczeństwa pracy dotyczące przejść określają szerokość przejścia w świetle na 0,75 m. Dopuszczalne jest zawężenie światła przejścia do 0,50 m (np. między segmentami urządzenia rolkowego zabudowanego w kanale). Głębokość kanału przeglądowego powinna zapewniać dogodne warunki pracy i wynosić 1,3-1,8 m. Nie zróżnicowano wymiarów dla stanowisk do badania pojazdów o dmc do i powyżej 3,5 t. Wymagania dotyczące bezpieczeństwa pracy określają, że minimalna wysokość przejścia powinna wynosić 2 m (w uzasadnionych przypadkach dopuszcza się 1,8 m). Biorąc pod uwagę pojazdy o dmc powyżej 3,5 t ustalono, że minimalny ich prześwit wynosi 0,17-0,5 m. Wobec tego optymalna głębokość kanału przeglądowego dla pojazdów o dmc powyżej 3,5 t powinna wynosić 1,63 m. Dla pojazdów o dmc do 3,5 t kanał przeglądowy spełniający powyższe warunki powinien mieć praktycznie głębokość 1,7 m. Kanał przeglądowy ma zapewnić wygodną kontrolę pojazdu oraz łatwość wejścia i wyjścia. Kanał powinien spełniać wiele dodatkowych warunków, m.in. musi mieć:
- odprowadzenie ścieków oraz co najmniej nawiewną wentylację,
- oświetlenie rozproszone oświetlające miejsce pracy oraz oświetlenie skupione (lampa przenośna lub na elastycznym wysięgniku) o bezpiecznym napięciu zasilania,
- półki wewnętrzne na narzędzia i klucze,
- powierzchnie pokryte łatwo zmywalnym materiałem,
- urządzenie do podnoszenia osi pojazdu o udźwigu co najmniej 20 kN dla stacji badających pojazdy o dmc do 3,5 t (i przyczepy) lub 115 kN dla pojazdów o dmc powyżej 3,5 t (i przyczep); zainstalowanie podnośników osi wymaga uzbrojenia ścian kanału (należy uwzględnić możliwość 25 proc. przeciążenia); powinno być możliwe ustawienie podnośnika osi pojazdu również między obrotnicami,
- zintegrowany system wentylacji i oświetlenia.
Kanał przeglądowy może być zastąpiony urządzeniem do podnoszenia całego pojazdu. Wybór pomiędzy kanałem przeglądowym a podnośnikiem diagnostycznym ma wpływ na wielkość powierzchni, kubaturę pomieszczenia, a także koszty inwestycyjne. Z przeprowadzonych analiz wynika, że koszt wykonania stacji kontroli pojazdów z zastosowaniem kanału jest większy o około 10 do 20 proc. w porównaniu z wykorzystaniem podnośnika diagnostycznego, który zapewnia przy tym szybszą, bezpieczniejszą oraz wygodniejszą kontrolę pojazdu. Obecnie podnośniki diagnostyczne stosuje się najczęściej do badania samochodów o dmc do 3,5 (4,2) t, natomiast kanały przeglądowe do badania pozostałych pojazdów.
dr inż. Kazimierz SITEK
W marcu bieżącego roku opublikowano nowe Rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa w sprawie szczegółowych wymagań w stosunku do stacji przeprowadzających badania techniczne pojazdów (Dz.U. Nr 40 z 2006 r.).
Zmiany dotyczą przede wszystkim spraw budowlanych. Pewne zmiany wprowadzono również w zakresie wymagań ogólnych, stanowiska kontrolnego (inny podział stanowiska kontrolnego), wyposażenia kontrolno-pomiarowego (okręgowe SKP należy wyposażyć w elektroniczny detektor gazów do kontroli nieszczelności instalacji gazowej), wyposażenia technologicznego oraz stanowiska zewnętrznego. W części pierwszej artykułu przedstawiono zasady dotyczące działalności gospodarczej w zakresie prowadzenia stacji kontroli pojazdów, rodzaje i uprawnienia stacji, wymagania obowiązujące pracowników stacji oraz wymagania ogólne i związane ze stanowiskiem kontrolnym (podział i wymiary stanowiska, wymagania dotyczące ław pomiarowych, powierzchni roboczej i pomocniczej oraz kanału przeglądowego).
Rys. 2. Widok stanowiska kontrolnego podstawowej SKP z podnośnikiem czterokolumnowym (źródło: Unimetal).
Badania techniczne pojazdów przeprowadza się na koszt ich właścicieli w uprawnionych stacjach kontroli pojazdów, posiadających wydane przez starostę zaświadczenie potwierdzające wpis przedsiębiorcy do rejestru przedsiębiorców prowadzących stacje kontroli pojazdów. Stacje przeprowadzające badania techniczne pojazdów należą do grupy obiektów zaplecza motoryzacji o najwyższych kosztach realizacji inwestycji. Specyfika przeprowadzanych badań technicznych pojazdów wymaga szczególnej staranności w doborze urządzeń, umieszczeniu ich na stanowisku kontrol-nym oraz wyposażeniu technologicznym obiektu. Działalność gospodarcza w zakresie prowadzenia stacji kontroli pojazdów jest działalnością regulowaną w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 173 z 2004 r.) i wymaga uzyskania wpisu do rejestru przedsiębiorców prowadzących stację kontroli pojazdów. Rejestr przedsiębiorców prowadzi starosta właściwy ze względu na miejsce wykonywania działalności objętej wpisem. Starosta dokonuje wpisu do rejestru przedsiębiorców prowadzących stacje kontroli pojazdów na wniosek przedsiębiorcy i po złożeniu przez niego oświadczenia o prawdziwości danych złożonych we wniosku i o spełnieniu wymaganych warunków określonych w ustawie z dnia 20.06.1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity Dz.U. Nr 108 z 2005 r., z późn. zm.). Starosta potwierdza dokonanie wpisu do rejestru przez wydanie zaświadczenia.
Stację kontroli pojazdów może prowadzić przedsiębiorca, który:
- posiada siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium Polski,
- nie jest przedsiębiorcą w stanie likwidacji lub upadłości,
- nie był prawomocnie skazany za przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub przeciwko dokumentom,
- zatrudnia uprawnionych diagnostów,
- posiada wyposażenie kontrolno-pomiarowe oraz warunki lokalowe gwarantujące wykonywanie odpowiedniego zakresu badań technicznych pojazdów zgodnie ze szczegółowymi warunkami przeprowadzania tych badań,
- posiada poświadczenie zgodności wyposażenia i warunków lokalowych z wymaganiami, odpowiednio do zakresu przeprowadzanych badań wpisanego do rejestru przedsiębiorców prowadzących stację kontroli pojazdów.
Wymagania jakie powinny spełniać stacje zostały określone w Rozporządzeniu Ministra Transportu i Budownictwa w sprawie szczegółowych wymagań w stosunku do stacji przeprowadzających badania techniczne pojazdów (Dz.U. Nr 40 z 2006 r.). Wymagania te obejmują m.in. następujące grupy zagadnień:
- wymagania ogólne dla stacji kontroli pojazdów,
- lokalizacja, wielkość, podział oraz jakość wykonania stanowiska kontrolnego,
- wyposażenie kontrolno-pomiarowe,
- wyposażenie technologiczne,
- wymagania dotyczące stanowiska zewnętrznego,
- wykaz obowiązujących przepisów prawnych,
- dodatkowe wymagania dla niektórych przyrządów i urządzeń.
Zagadnienia dotyczące wyposażenia kontrolno-pomiarowego wynikają z obecnie obowiązującej metodyki badań. Natomiast problematyka związana z warunkami budowlanymi i wyposażeniem technologicznym jest zawarta także w innych obowiązujących aktach prawnych.
Projekt wstępny stacji powinien przede wszystkim zawierać:
- wytyczne zagospodarowania terenu,
- określenie rodzaju i liczby wykonywanych w stacji usług,
- określenie powierzchni: stanowiska kontrolnego, biurowych i socjalnych,
- wyszczególnienie wyposażenia kontrolno-pomiarowego,
- wyszczególnienie wyposażenia technologicznego (instalacje: elektryczna, wodna, kanalizacyjna, wentylacyjna, sprężonego powietrza, centralnego ogrzewania),
- wytyczne dotyczące zabezpieczeń przeciwpożarowych, bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska,
- wytyczne dotyczące stanowiska zewnętrznego do pomiarów akustycznych,
- wymagania budowlane i inne.
Projekt technologiczny stacji kontroli pojazdów wymaga uzyskanie różnych opinii, z których najważniejsze to:
- opinia o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu,
- opinia sanitarna,
- opinia o uciążliwości stacji dla środowiska naturalnego i inne.
Ustawa – Prawo o ruchu drogowym określa w art. 83 ust. 3, że przedsiębiorca prowadzący badania techniczne pojazdów powinien posiadać poświadczenie zgodności wyposażenia i warunków lokalowych z wymaganiami, odpowiednio do zakresu przeprowadzanych badań wpisanego do rejestru przedsiębiorców prowadzących stację kontroli pojazdów. Poświadczenie wydaje, za opłatą, w drodze decyzji Dyrektor Transportowego Dozoru Technicznego, po dokonaniu sprawdzenia stacji kontroli pojazdów. Poświadczenie zachowuje ważność do czasu zmiany stanu faktycznego, dla którego zostało wydane, nie dłużej niż przez 5 lat od daty jego wydania.
Rodzaje i uprawnienia stacji kontroli pojazdów
W ustawie – Prawo o ruchu drogowym w art.83 ust.1 wyróżniono następujące rodzaje stacji:
1. Podstawowe stacje kontroli pojazdów – w zakresie:
a) sprawdzenia oraz oceny prawidłowości działania poszczególnych zespołów i układów pojazdu, w szczególności pod względem bezpieczeństwa jazdy i ochrony środowiska,
b) badań technicznych określonych wyżej oraz niektórych badań technicznych, o których mowa w pkt. 2, jeśli stacja posiada zezwolenie starosty na wykonywanie tych badań wydane przed dniem wejścia w życie ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej;
2. Okręgowe stacje kontroli pojazdów – w zakresie badań technicznych określonych dla podstawowych stacji kontroli pojazdów (pkt.1, lit. a) oraz w zakresie badań:
- co do zgodności z warunkami technicznymi autobusu, którego dopuszczalna prędkość na autostradzie i drodze ekspresowej wynosi 100 km/h,
- pojazdu przeznaczonego do przewozu towarów niebezpiecznych,
- pojazdu przystosowanego do zasilania gazem,
- pojazdu zarejestrowanego po raz pierwszy za granicą (przed rejestracją w kraju),
- pojazdu zabytkowego,
- pojazdu marki “SAM”,
- pojazdu, w którym dokonano zmian konstrukcyjnych lub wymiany elementów powodujących zmianę danych w dowodzie rejestracyjnym,
- pojazdu skierowanego na badania techniczne przez organ kontroli ruchu drogowego lub starostę,
- pojazdu sprowadzonego z zagranicy i noszącego ślady uszkodzeń lub którego stan techniczny wskazuje na naruszenie elementów nośnych konstrukcji pojazdu, mogących stwarzać zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego.
Starosta może wyrazić zgodę na umieszczanie nadanych cech identyfikacyjnych pojazdu przez stację kontroli pojazdów.
Badania techniczne pojazdów powinny być wykonywane zgodnie z przepisami w sprawie zakresu i sposobu przeprowadzania badań technicznych pojazdów oraz wzorów dokumentów stosowanych przy tych badaniach (Dz. U. Nr 227 z 2003 r., z późn. zm.).
Starosta sprawuje nadzór nad stacjami kontroli pojazdów. Co najmniej raz w roku starosta przeprowadza kontrolę stacji w zakresie: zgodności z obowiązującymi wymaganiami, prawidłowości wykonywania badań technicznych pojazdów oraz prawidłowości prowadzenia wymaganej dokumentacji. Starosta może powierzyć, w drodze porozumienia, czynności kontrolne Dyrektorowi Transportowego Dozoru Technicznego.
Rys. 1. Widok stanowiska kontrolnego podstawowej SKP z kanałem przeglądowym (źródło: Unimetal).
Wymagania dotyczące pracowników stacji kontroli pojazdów
Badania techniczne pojazdów wykonują uprawnieni diagności zatrudnieni w stacjach kontroli pojazdów. Starosta wydaje uprawnienie do wykonywania badań technicznych, jeżeli osoba ubiegająca się o jego wydanie posiada wymagane wykształcenie techniczne i praktykę oraz odbyła wymagane szkolenie i zdała z wynikiem pozytywnym egzamin kwalifikacyjny. Egzamin kwalifikacyjny przeprowadza komisja powołana przez Dyrektora Transportowego Dozoru Technicznego, po złożeniu wniosku o przeprowadzenie egzaminu i uiszczeniu opłaty.
W Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie szczegółowych wymagań w stosunku do diagnostów (Dz. U. Nr 246 z 2004 r.) określono:
- szczegółowe wymagania w stosunku do diagnostów,
- program szkolenia,
- zasady prowadzenia egzaminu,
- wzory obowiązujących dokumentów.
Wprowadzono jednakowe wymagania dotyczące wykształcenia oraz udokumentowanej praktyki zawodowej w stosunku do diagnostów pracujących w podstawowych i okręgowych stacjach kontroli pojazdów.
Uprawnieni diagności wykonujący w stacjach badania techniczne pojazdów powinni spełnić następujące wymagania:
- wyższe wykształcenie techniczne o specjalności samochodowej i 2 lata praktyki w stacji obsługi pojazdów lub w zakładzie/warsztacie naprawy pojazdów na stanowisku naprawy lub obsługi pojazdów albo
- średnie wykształcenie techniczne o specjalności samochodowej i 4 lata praktyki w stacji obsługi pojazdów lub w zakładzie/warsztacie naprawy pojazdów na stanowisku naprawy lub obsługi pojazdów,
- ukończone szkolenie zgodne z obowiązującym programem szkolenia,
- zdany z wynikiem pozytywnym egzamin kwalifikacyjny.
Uwaga: W przypadku wykształcenia technicznego o specjalności innej niż samochodowa praktyka powinna być dwukrotnie dłuższa.
Rys. 3. Widok stanowiska kontrolnego podstawowej SKP z rampą najazdową
Kandydaci na diagnostów wykonujących badania techniczne pojazdów muszą ukończyć przewidziane rozporządzeniem wszystkie części szkolenia: część I-V (załącznik nr 1 do rozporządzenia).
Diagności, którzy nabyli uprawnienia do przeprowadzania badań technicznych pojazdów na podstawie wcześniejszych przepisów:
- zachowują te uprawnienia w zakresie, na jaki zostały wydane oraz uznaje się ich za spełniających wymagania określone w rozporządzeniu,
- mogą uzyskać uprawnienia do przeprowadzenia nowych rodzajów badań pojazdów (w przypadku, gdy nie posiadali dotychczas wszystkich uprawnień).
Wymagania w stosunku do stacji kontroli pojazdów
W Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie wzorów dokumentów wymaganych do wykonywania działalności gospodarczej w zakresie prowadzenia stacji kontroli pojazdów (Dz.U. Nr 223 z 2004 r.) zamieszczono:
- wzór wniosku o wpis do rejestru przedsiębiorców prowadzących stacje kontroli pojazdów,
- wzór zaświadczenia potwierdzającego wpis przedsiębiorcy do rejestru przedsiębiorców prowadzących stacje kontroli pojazdów.
W Rozporządzeniu Ministra Transportu i Budownictwa w sprawie szczegółowych wymagań w stosunku do stacji przeprowadzających badania techniczne pojazdów (Dz. U. Nr 40 z 2006 r.) zawarto:
- wymagania ogólne,
- wymagania dotyczące stanowisk kontrolnych,
- wymagania dotyczące budowy ław pomiarowych, powierzchni roboczych i pomocniczych oraz kanału przeglądowego,
- wymagania dotyczące wyposażenia kontrolnego-pomiarowego,
- wyposażenie technologiczne stanowiska kontrolnego,
- wytyczne dla zewnętrznego stanowiska do pomiarów akustycznych.
Rys. 4. Widok stanowiska kontrolnego podstawowej SKP z podnośnikiem nożycowym (źródło: Unimetal).
1. Wymagania ogólne
W wymaganiach ogólnych określono, że stacja powinna posiadać co najmniej jedno stanowisko kontrolne do wykonywania badań technicznych pojazdów oraz stanowisko zewnętrzne do pomiarów akustycznych. Wjazd na stanowisko kontrolne powinien mieć nawierzchnię utwardzoną. Ściśle określono rodzaj nawierzchni i jej długość (3 m lub 6 m – w zależności od rodzaju stacji). Jeżeli stacja jest częścią podmiotu prowadzącego także inną działalność i nie znajduje się w odrębnym pomieszczeniu, to powinna być na całej długości stanowiska kontrolnego oddzielona do sufitu (na wysokość co najmniej 2,5 m) stałą przegrodą budowlaną lub trwałą ścianą działową.
Dla pojazdów oczekujących na badania muszą być przewidziane miejsca parkingowe. Liczba miejsc do parkowania powinna wynosić najmniej:
- 4 – dla pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 t,
- 2 – dla pozostałych pojazdów.
Stacja przeprowadzająca badania techniczne pojazdów oznaczana jest na zewnątrz szyldem barwy niebieskiej z białymi napisami, zawierającym co najmniej: kod rozpoznawczy, określenie rodzaju stacji i godziny jej otwarcia. Na stacji kontroli pojazdów jest umieszczana tablica informacyjna zawierająca przynajmniej: kopię zaświadczenia starosty potwierdzającego wpis do rejestru przedsiębiorców, tabelę opłat za badania techniczne pojazdów, wykaz czynności kontrolnych, metod i kryteriów oceny stanu pojazdu oraz wykaz diagnostów przeprowadzających badania techniczne.
Na stacji kontroli pojazdów powinny znajdować się:
- instrukcje obsługi urządzeń i przyrządów stanowiących wyposażenie stacji (w języku polskim);
- informacje dotyczące kryteriów oceny badanych pojazdów;
- obowiązujące przepisy prawne określające wymagania dotyczące warunków technicznych i badań technicznych pojazdów (wymienione w załączniku nr 1 do rozporządzenia);
- kopia decyzji w sprawie pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego (dotyczy stacji nowo oddawanych do użytku).
Dokumenty oraz pieczątki związane z przeprowadzeniem badań technicznych pojazdów powinny być zabezpieczone przed dostępem osób nieuprawnionych. Diagnosta wykonujący badania techniczne pojazdów powinien posiadać identyfikator osobisty zawierający co najmniej: imię i nazwisko, zdjęcie, kod rozpoznawczy stacji oraz numer uprawnienia diagnosty. Oprócz budynku stacji i parkingów powinno być wydzielone stanowisko zewnętrzne do pomiarów akustycznych.
2. Stanowisko kontrolne
Stanowisko kontrolne stacji kontroli pojazdów powinno znajdować się w pomieszczeniu przelotowym, zapewniającym jeden kierunek ruchu. Dopuszcza się pomieszczenie nieprzelotowe wyłącznie dla stacji przewidzianych do badania pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 t. W stacjach upoważnionych do badania przyczep przeznaczonych do łączenia z tymi pojazdami długość stanowiska (kanału) nie powinna być mniejsza niż 12 m.
Stanowisko kontrolne powinno znajdować się w pomieszczeniu stacji, którego wymiary i bramy (wjazdowa oraz wyjazdowa) powinny być dostosowane do wielkości badanych pojazdów oraz przyczep przeznaczonych do łączenia z tymi pojazdami.
Na rys.1–5 przykładowo przedstawiono różne rozwiązania stanowisk kontro-lnych występujących w podstawowych stacjach kontroli pojazdów (z kanałem przeglądowym, z podnośnikiem nożycowym i podnośnikiem czterokolumnowym oraz z rampą najazdową).
Rys. 5. Widok stanowiska kontrolnego podstawowej SKP z podnośnikiem nożycowym (źródło: Bosch).
Stanowisko kontrolne obejmuje:
- ławę pomiarową – pozioma powierzchnia przeznaczona bezpośrednio do przeprowadzania badań technicznych pojazdów,
- powierzchnię roboczą – powierzchnia znajdująca się po obu stronach ławy pomiarowej lub podnośnika o szerokości co najmniej 0,7 m na stronę, bez elementów konstrukcji budowlanych i zamontowanych na stałe urządzeń i przyrządów,
- powierzchnię pomocniczą mieszczącą urządzenia i przyrządy – stanowi pozostałą część stanowiska kontrolnego o łącznej szerokości co najmniej 1 m (może być rozmieszczona niesymetrycznie i mogą na niej występować elementy budowlane),
- kanał przeglądowy lub urządzenie do podnoszenia całego pojazdu (z podnośnikiem osi pojazdu),
- wyposażenie kontrolno-pomiarowe,
- wyposażenie technologiczne.
Długość stanowiska kontrolnego
Długość stanowiska kontrolnego powinna być większa niż długość:
- kanału przeglądowego o co najmniej 2 m albo,
- podnośnika całopojazdowego o co najmniej 1,5 m.
W przypadku, gdyby sposób wykonania badania, wynikający z rozmieszczenia urządzeń i przyrządów, wymagał większej długości, to stanowisko kontrolne powinno być odpowiednio przedłużone.
Z przepisów ogólnych dotyczących stanowisk obsługowo-naprawczych samochodów wynika, że w celu zapewnienia wystarczającej wielkości pola roboczego wokół pojazdu na stanowisku kontrolnym konieczne jest zachowanie odległości 1,5 m między pojazdem a bramą i między pojazdami stojącymi jeden za drugim.
Szerokość stanowiska kontrolnego
Szerokość stanowiska kontrolnego (bez powierzchni pomocniczej) nie powinna być mniejsza niż wymagana szerokość ławy pomiarowej powiększona o szerokość powierzchni roboczych. Wynika z tego, że rozstaw krawędzi zewnętrznych powierzchni roboczych powinien być nie mniejszy niż:
- 3,8 m – dla stacji badających pojazdy o dmc do 3,5 t (i przyczepy),
- 4,2 m – dla stacji badających pojazdy o dmc powyżej 3,5 t (i przyczepy).
Po uwzględnieniu powierzchni pomocniczej łączna szerokość stanowiska kontrolnego nie może być mniejsza niż:
- 4,8 m – dla stacji badających pojazdy o dmc do 3,5 t (i przyczepy),
- 5,2 m – dla stacji badających pojazdy o dmc powyżej 3,5 t (i przyczepy).
Wysokość stanowiska kontrolnego
Wysokość pomieszczenia stanowiska kontrolnego w obszarze wyznaczonym wzdłuż osi tego stanowiska na szerokości co najmniej 3 m dla stacji wyposażonych w kanał przeglądowy powinna być nie mniejsza niż:
- 3,3 m – dla stacji badających pojazdy o dmc do 3,5 t (i przyczepy),
- 4,2 m – dla stacji badających pojazdy o dmc powyżej 3,5 t (i przyczepy).
W przypadku wyposażenia stacji w podnośnik wysokość pomieszczenia w miejscu przewidzianym do podnoszenia całego pojazdu powinna wynosić co najmniej:
- 4,6 m – dla stacji badających pojazdy o dmc do 3,5 t (i przyczepy),
- 5,7 m – dla stacji badających pojazdy o dmc powyżej 3,5 t (i przyczepy).
W myśl ogólnych przepisów bezpieczeństwa pracy wysokość pomieszczenia – poza miejscem podnoszenia pojazdu – nie powinna być mniejsza niż 3,3 m (pomieszczenia pracy stałej, w których mogą występować szkodliwe dla zdrowia substancje, np. gazy spalinowe).
Inne wymagania
Wymiary bram wjazdowej i wyjazdowej stanowiska kontrolnego nie powinny być mniejsze niż:
- wysokość – 4,1 m (dopuszcza się 3,1 m dla stacji badających wyłącznie pojazdy o dmc do 3,5 t i przyczepy);
- szerokość – 3,4 m.
Podłoga i ściany stanowiska kontrolnego do wysokości co najmniej 1,8 m, nawierzchnia i ściany kanału przeglądowego oraz nawierzchnia ław pomiarowych powinny być łatwo zmywalne.
3. Ławy pomiarowe
Ława pomiarowa to pozioma powierzchnia przeznaczona bezpośrednio do przeprowadzania badań technicznych pojazdów. Ustalono wymagania dotyczące wymiarów ławy pomiarowej i dopuszczalnego odchylenia od poziomu.
Określono minimalną długość ław w zależności od rodzaju badanych pojazdów i przyczep. Długość ław nie powinna być mniejsza niż:
- 5 m – w przypadku badania pojazdów o dmc do 3,5 t,
- 8 m – gdy badane są pojazdy o dmc powyżej 3,5 t.
Szerokość ław mierzona między krawędziami zewnętrznymi nie powinna być mniejsza niż 2,4 m w przypadku badania pojazdów o dmc do 3,5 t oraz 2,8 m dla pozostałych pojazdów. Rozstaw krawędzi wewnętrznych powinien odpowiadać szerokości kanału przeglądowego.
Ze względu na dokładność pomiarów ława powinna być pozioma, a dopuszczalne odchylenie od poziomu nie powinno przekraczać 3 mm/m przy badaniach pojazdów o dmc do 3,5 t oraz 4 mm/m – dla pozostałych pojazdów.
Urządzenie do podnoszenia całego pojazdu może stanowić część składową ławy pomiarowej, a jego rampy najazdowe muszą wówczas odpowiadać określonym wyżej warunkom.
4. Kanał przeglądowy
Ważnym elementem stanowisk kontrolnych jest kanał przeglądowy. Długość kanału mierzona na poziomie ławy pomiarowej, pomniejszona o długość schodów, nie może być mniejsza niż:
- 6 m – dla stacji badających pojazdy o dmc do 3,5 t i przyczepy,
- 12 m – dla stacji badających pojazdy o dmc powyżej 3,5 t,
- 18 m – dla stacji badających pojazdy o dmc powyżej 3,5 t i przyczepy.
Szerokość kanału mierzona na poziomie ławy pomiarowej powinna się mieścić w granicach 0,6-0,9 m w przypadku badania pojazdów o dmc do 3,5 t (i przyczep) oraz 0,7-1,0 m dla pozostałych pojazdów (i przyczep). Wymagania bezpieczeństwa pracy dotyczące przejść określają szerokość przejścia w świetle na 0,75 m. Dopuszczalne jest zawężenie światła przejścia do 0,50 m (np. między segmentami urządzenia rolkowego zabudowanego w kanale). Głębokość kanału przeglądowego powinna zapewniać dogodne warunki pracy i wynosić 1,3-1,8 m. Nie zróżnicowano wymiarów dla stanowisk do badania pojazdów o dmc do i powyżej 3,5 t. Wymagania dotyczące bezpieczeństwa pracy określają, że minimalna wysokość przejścia powinna wynosić 2 m (w uzasadnionych przypadkach dopuszcza się 1,8 m). Biorąc pod uwagę pojazdy o dmc powyżej 3,5 t ustalono, że minimalny ich prześwit wynosi 0,17-0,5 m. Wobec tego optymalna głębokość kanału przeglądowego dla pojazdów o dmc powyżej 3,5 t powinna wynosić 1,63 m. Dla pojazdów o dmc do 3,5 t kanał przeglądowy spełniający powyższe warunki powinien mieć praktycznie głębokość 1,7 m. Kanał przeglądowy ma zapewnić wygodną kontrolę pojazdu oraz łatwość wejścia i wyjścia. Kanał powinien spełniać wiele dodatkowych warunków, m.in. musi mieć:
- odprowadzenie ścieków oraz co najmniej nawiewną wentylację,
- oświetlenie rozproszone oświetlające miejsce pracy oraz oświetlenie skupione (lampa przenośna lub na elastycznym wysięgniku) o bezpiecznym napięciu zasilania,
- półki wewnętrzne na narzędzia i klucze,
- powierzchnie pokryte łatwo zmywalnym materiałem,
- urządzenie do podnoszenia osi pojazdu o udźwigu co najmniej 20 kN dla stacji badających pojazdy o dmc do 3,5 t (i przyczepy) lub 115 kN dla pojazdów o dmc powyżej 3,5 t (i przyczep); zainstalowanie podnośników osi wymaga uzbrojenia ścian kanału (należy uwzględnić możliwość 25 proc. przeciążenia); powinno być możliwe ustawienie podnośnika osi pojazdu również między obrotnicami,
- zintegrowany system wentylacji i oświetlenia.
Kanał przeglądowy może być zastąpiony urządzeniem do podnoszenia całego pojazdu. Wybór pomiędzy kanałem przeglądowym a podnośnikiem diagnostycznym ma wpływ na wielkość powierzchni, kubaturę pomieszczenia, a także koszty inwestycyjne. Z przeprowadzonych analiz wynika, że koszt wykonania stacji kontroli pojazdów z zastosowaniem kanału jest większy o około 10 do 20 proc. w porównaniu z wykorzystaniem podnośnika diagnostycznego, który zapewnia przy tym szybszą, bezpieczniejszą oraz wygodniejszą kontrolę pojazdu. Obecnie podnośniki diagnostyczne stosuje się najczęściej do badania samochodów o dmc do 3,5 (4,2) t, natomiast kanały przeglądowe do badania pozostałych pojazdów.
dr inż. Kazimierz SITEK
Komentarze (0)