W trakcie ostatnich dwudziestu lat wprowadzono wiele zmian i innowacji w projektach i pracy silników benzynowych i Diesla, które znajdują zastosowanie w samochodach osobowych i dostawczych.

Dla ograniczenia zużycia paliwa wytwórcy OEM (Original Equipment Manufacturer) projektują dla samochodów osobowych aerodynamiczne nadwozia. Wiąże się to z mniejszą ilością miejsca w przedziale silnikowym oraz mniejszym przepływem powietrza dla systemu chłodzenia wokół silnika i skrzyni biegów. Jest to powodem wzrostu temperatury w misce olejowej i wymusza zwiększoną odporność na utlenianie oleju.
Obecnie dostępne oleje silnikowe muszą efektywnie funkcjonować przez dłuższy czas i w bardziej wymagających warunkach pracy niż kiedykolwiek przedtem. Silniki stały się bardziej kompleksowe, z większą liczbą części skonstruowanych tak, aby odpowiadać zmniejszonym tolerancjom i większą różnorodnością materiałów. Aerodynamiczna stylistyka wielu projektów samochodowych, z bardzo nielicznymi autami posiadającymi np. odpowiednie wloty powietrza, znacznie zredukowała ilość powietrza chłodzącego silnik. Przedni napęd i zwiększone zastosowanie urządzeń napędzanych przez silnik, takich jak wspomaganie kierownicy, wspomaganie hamulców i klimatyzacja, spowodowało zredukowanie wolnej przestrzeni pod maską do minimum, w efekcie czego silniki pracują zazwyczaj w wyższych temperaturach.
Od silników wymaga się, aby działały dłużej w związku z wydłużonymi okresami międzyprzeglądowymi, co z kolei wpływa na to, że oleje muszą dłużej utrzymywać silnik w czystości i sprawności. W związku z przepisami ochrony środowiska wymaga się od olejów silnikowych zmniejszonego parowania przy wysokich temperaturach, co zmniejsza ilość częściowo spalonych węglowodorów (z paliwa) emitowanych do atmosfery poprzez układ wydechowy.
Oryginalni wytwórcy sprzętu (OEM) muszą również być w stanie szybko modyfikować modele (silniki i układ przeniesienia napędu) tak, aby spełnić „zapotrzebowanie” klienta czy zmieniające się wymogi przemysłowe. OEM muszą spełniać przepisy w zakresie emisji i ekonomiki paliwowej i oczekują współpracy ze strony dostawców paliw i olejów smarowych.
Specyfikacje ACEA (A/B, C i E) nie precyzują poszczególnych klas lepkości dla samochodowych olejów silnikowych. Z kolei niektórzy europejscy producenci OEM wyszczególniają konkretne klasy lepkości oleju.
Poniżej omawiamy najważniejsze specyfikacje poszczególnych OEM w segmencie olejów typu PCMO (Passenger Car Motor Oils).

Samochody osobowe Mercedes-Benz
Producent jest zainteresowany olejami obniżającymi zużycie paliwa (niższa emisja CO2) dla silników Diesla i benzynowych.
Specyfikacja MB 229.3 wyszczególnia oleje o klasie lepkości 0W-XX lub 5W-XX (przy czym XX oznacza 30 lub 40) spełniające wymogi ACEA A3/B3 bądź A3/B4 oraz wymagania specyfikacji MB 229.1 i wielu testów z zakresu ekonomiki paliwowej, osadów i zużycia. Okresy między wymianami oleju ustalono co 15.000 do 30.000 km.
MB 229.5 także wyszczególnia oleje o klasie lepkości 0W-XX lub 5W-XX spełniające ACEA A3/B3 lub A3/B4, a także testy silnikowe opisane wcześniej. Ponadto definiuje także limity dotyczące właściwości takich, jak: lepkość HTHS, odparowalność (wg NOACK), pomyślny wynik testu na korozyjność DIN 50017.
MB 229.31 i 229.51 – wymienione specyfikacje wymagają olejów, które są kompatybilne z systemami obróbki spalin, aby zachować zgodność z przepisami w zakresie emisji Euro V i VI, przyczyniając się do redukcji kosztów poprzez zapewnienie dłuższych okresów między wymianami oleju.
Mercedes-Benz wprowadził kilka lat temu specyfikacje MB 225.16 (benzyna) i MB 225.17 (diesel) dla olejów silnikowych do samochodów osobowych dla pierwszego napełnienia. Obydwie specyfikacje wymagają klasy lepkości 0W-XX lub 5W-XX, lepkości HTHS >2.9 mPas i lotności wg Noacka
Volkswagen
Producent ma kilka aktualnych specyfikacji przeznaczonych do stosowania na różnych rynkach.
- VW 501.01 (benzyna) i 505.00 (diesel); obowiązują łącznie – dla standardowych okresów między wymianami oleju i silników nieposiadających wtrysku paliwa. Dozwolone są wszystkie klasy lepkości.
- VW 502.00 (benzyna) i 505.00 (diesel) dla standardowych okresów między wymianami oleju i silników nieposiadających wtrysku. Dozwolone są jedynie klasy lepkości 0W-XX, 5W-XX i10W-XX, przy czym XX oznacza 30 lub 40.
- VW 502.01 (benzyna) i 505.01 (diesel) dla standardowych okresów między wymianami oleju i silników wyposażonych we wtrysk paliwa. Dozwolone są jedynie klasy lepkości 0W-XX, 5W-XX i 10W-XX, przy czym XX oznacza 30 lub 40.
- VW 504.00 (benzyna) i 507.00 (diesel) dla wydłużonych okresów między wymianami oleju i silników wyposażonych we wtrysk paliwa. Dozwolona jest jedynie klasa lepkości 5W-30 o niskim poziomie popiołu siarczanowego.

BMW
Specyfikacja BMW Longlife-04 wymaga olejów silnikowych o klasie lepkości 0W-XX lub 5W-XX (przy czym XX oznacza 30 lub 40), spełniających wymogi ACEA C3 oraz licznych testów silnikowych. Oleje muszą nadawać się do użytku w silnikach Diesla na całym świecie, wyposażonych w filtry cząstek stałych oraz w silnikach benzynowych używanych w krajach Unii Europejskiej i innych. Wciąż aktualna specyfikacja Longlife-01 FE wymaga olejów silnikowych o klasie lepkości 0W-XX lub 5W-XX (przy czym XX oznacza 30 lub 40), spełniających wymogi ACEA A3/B3/B4, o minimalnej lepkości HTHS 3.0 mPas. Oleje te muszą przejść dodatkowe testy silnikowe i mogą być stosowane wyłącznie w samochodach benzynowych BMW do rocznika modelowego 2002.

General Motors (GM)
Od października 2009 roku General Motors (GM) w Europie (Opel i Vauxhall) wymaga użycia dla wszystkich silników napełnianych w serwisach olejów specyfikacji dexos 2. Specyfikacja dexos 2 łączy wymogi eksploatacyjne ACEA C3, ILSAC GF-4 i wybrane testy Opla. Wymogi dotyczą niższej zawartości siarki, fosforu i popiołu siarczanowego, aczkolwiek wymogi w zakresie popiołu siarczanowego muszą być równoważone wymogami TBN.

Renault
Producent wprowadził nowe wymogi specyfikacyjne dla olejów silnikowych w 2009 r. Standardowa specyfikacja dla olejów do silników benzynowych to RN0700, która wymaga klas lepkości 0W-XX, 5W-XX lub 10W-40 (przy czym XX oznacza 30 lub 40), spełniających specyfikacje ACEA A3/B4 lub A5/B5 oraz testy laboratoryjne Renault.
Specyfikacja RN0710 dotyczy silników benzynowych lub Diesla z turbodoładowaniem, nieposiadających filtra cząstek stałych. Dozwolone klasy lepkości to 0W-40 lub 5W-40; oleje muszą spełniać specyfikację ACEA A3/B4 oraz testy laboratoryjne Renault.
Dla silników Diesla z filtrami cząstek stałych istnieje specyfikacja RN0720, która wymaga olejów o klasie lepkości 0W-XX lub 5W-XX (przy czym XX oznacza 30 lub 40), spełniających wymogi ACEA C4 oraz testy laboratoryjne Renault.

Peugeot-Citroën (PSA)
Firma wprowadziła wewnętrzną specyfikację serwisową w 2009 roku, aby sprawować większą kontrolę nad olejami silnikowymi stosowanymi w ich autach. Wszystkie specyfikacje oparte są na specyfikacjach ACEA, ale wymagają również spełniania dalszych warunków. PSA postrzega wymogi ACEA jako minimalne wymagania dla olejów silnikowych dotyczące napełniania serwisowego. Poniżej zaprezentowane zostały nowe specyfikacje.
- PSA B71 2290 – olej o niskiej zawartości SAPS przeznaczony dla silników Diesla z zamontowanym filtrem cząstek stałych i standardami emisji Euro V. Obowiązują ogólne specyfikacje ACEA C2 lub C3 oraz dodatkowe testy PSA.
- PSA B71 2294 – specyfikacja zasadnicza: ACEA A3/B4 oraz dodatkowe testy PSA.
- PSA B71 2295 – norma dla olejów dla silników przed rokiem modelowym 1998. Obowiązywała ogólna specyfikacja ACEA A2/B2, wycofana przez ACEA.
- PSA B71 2296 – specyfikacja ogólna ACEA A3/B4 oraz dodatkowe testy PSA.

PSA sugeruje, że oleje spełniające wymagania specyfikacji ACEA B3/B4 mogą być używane w przypadku, gdy oleje kategorii ACEA C2 nie są dostępne.

Fiat
Producent nie wystawia specyfikacji ani nie wydaje atestów, niemniej przekazuje właścicielom pojazdów obowiązujące zalecenia. Do silników spełniających wymagania w zakresie emisji normy Euro V należy stosować oleje o lepkości 5W-40 spełniające wymagania specyfikacji ACEA A3/B4, ACEA C3 lub API SM/CF. Do silników wysokoprężnych o pojemności 1,3; 1,9 lub 2,4 litra, spełniających ograniczenia w zakresie emisji ustalone w normie Euro IV, należy stosować oleje o lepkości 5W-40, o ile spełniają wymagania specyfikacji ACEA A3/B4 i zaleceń Fiata 9.55535-N2. Do silników wysokoprężnych o pojemności 1,3; 1,6 i 2 litry, spełniających ograniczenia w zakresie emisji ustalone w normie Euro V należy stosować oleje o lepkości 5W-40, o ile spełniają wymagania specyfikacji ACEA C2 i zaleceń Fiata 9.55535-S1.

Pojazdy ciężarowe

Jeśli chodzi o segment olejów typu HDDO (Heavy Duty Diesel Oils), to tutaj również specyfikacje OEM są dosyć szeroko rozbudowane. Poniżej omawiamy najważniejsze z nich.

Mercedes-Benz
W marcu 2012 r. Mercedes-Benz (MB) ogłosił ogromną aktualizację specyfikacji olejów silnikowych na szeroką skalę dla swoich samochodów osobowych i ciężarówek pracujących w ciężkich warunkach. Nowe specyfikacje obejmują także nowy test laboratoryjny dotyczący ochrony aluminiowo-silikonowych tulei cylindrów, ostrzejszych wymagań względem zużycia krzywek, powstawania nagaru i czystości tłoków.
- MB 228.2, 228.3 – wyszczególnia oleje o klasie lepkości 10W-40 i 15W-40 oraz dopuszcza klasy XW-30 i 0W-40. Okresy między wymianami oleju ustalono co 10.000 do 30.000 km.
- MB 228.31 – wyszczególnia oleje o klasie lepkości 10W-30 oraz dopuszcza także klasy XW-30 i 0W-40. Okresy między wymianami oleju ustalono do 50.000 km.
- MB 228.5 – wyszczególnia oleje o klasie lepkości 10W-40 i 5W-XX oraz dopuszcza klasy 0W-40. Rekomendowana klasa ACEA to E4 plus dodatkowe testy silnikowe. Okres między wymianami oleju jest dopuszczalny nawet do 100.000 km.
- MB 228.51 – wyszczególnia oleje o klasie lepkości 10W-40 i 5W-XX oraz dopuszcza klasy XW-30 i 0W-40. Rekomendowana klasa ACEA to E6 plus dodatkowe testy silnikowe. Okres między wymianami oleju jest dopuszczalny do 100.000 km.

Volvo
Firma rozpoczęła produkcję samochodów ciężarowych w 1928 r. Przedsiębiorstwo z siedzibą w Göteborgu (Szwecja) jest drugim największym na świecie producentem ciężarówek, mającym fabryki w 15 krajach. W 2001 r. Renault Véhicules Industriels razem z Mack zostało kupione przez Volvo AB. Równocześnie Renault SA, produkujące samochody i vany, otrzymało 20% udziałów w Volvo AB.
Aktualnie Volvo Trucks, Mack Trucks i Renault Trucks pozostają oddzielnymi markami. Jednak prace techniczne, badawcze i serwisowe są kontrolowane przez Volvo Trucks.
Volvo i Mack zharmonizowały specyfikację Volvo Powertrain.
- Volvo VDS-3 i Mack EO-N. Są one także zgodne z Renault Trucks RLD-2 (pierwsza wersja STD 417-0002). Aby otrzymać aprobatę Volvo VDS-3, produkt musi być zgodny z ACEA E7 i/lub API CI-4, a także spełnić liczne rygorystyczne testy silnikowe. Dopuszczalne klasy lepkości to XW-30 i XW-40.
- Volvo VDS-4 i Mack EO-O Premium Plus. Są one także zgodne z Renault Trucks RLD-3. Minimalne wymagania to ACEA E9. Okres między wymianami oleju jest dopuszczalny nawet do 100.000 km. Preferowane klasy lepkości to 15W-40 i 15W-30. Istnieje możliwość pozyskania aprobat również dla klas lepkości: 5W-30, 5W-40, 10W-30 i 10W-40. Dla olejów o lepkości 10W-30 jest wymagany dodatkowy test silnikowy.

MAN Truck & Bus
Jest on jednym z czołowych europejskich producentów pojazdów przemysłowych, mającym fabryki w czterech europejskich krajach, RPA i Indiach. Gama produktów firmy obejmuje ciężarówki o masie całkowitej 7,5 do 44 ton do wszystkich zastosowań, pojazdy specjalne o masie całkowitej do 250 t, autobusy i autokary oraz silniki spalinowe z zapłonem iskrowym do zastosowań drogowych i terenowych.
- M270/271 – głównie oleje 15W-40 spełniające ACEA E2 (norma wycofana) i wymagania takie jak dla MB 228.1. Okresy wymiany oleju określone zostały w przedziale 20.000-45.000 km.
- M3275 – wyszczególnia oleje o klasie lepkości 15W-40, 10W-40 i 5W-30. Minimalny poziom jakości wg ACEA to E3 (norma wycofana). Okresy między wymianami oleju określane są w przedziale 20.000-60.000 km.
- M3277 – oleje głównie klasy 10W-40 i 5W-30. Minimalny poziom jakości to ACEA E4 oraz spełnienie dodatkowych testów silnikowych. Okres pomiędzy wymianami oleju to od 20.000 do 80.000 km.
- M3477 – oleje klasy 10W-40 i 5W-30. Poziom jakości wg ACEA to E6. Interwał pomiędzy wymianami oleju dopuszczalny do 80.000 km.
- M3575 – oleje głównie klasy 10W-30 spełniające poziom jakości ACEA E7, E9. Okres pomiędzy wymianami oleju dopuszczalny do 120.000 km.

Scania
Szwedzka firma założona w Malmö w 1900 r. jest jednym z głównych europejskich producentów ciężarówek. Firma zaleca stosowanie czterech klas olejów w swoich ciężarówkach:
- E7: 15W-40, do normalnej pracy i standardowych interwałów wymian,
- LDF: 15W-40, do normalnej pracy i wydłużonych interwałów wymian,
- LDF-2: 10W-40, do silników Euro V i wydłużonych interwałów wymian,
- LDF-3: 10W-40, do silników Euro VI i wydłużonych interwałów wymian.

LDF to skrót od „Long Drain Field” – standardowego testu Scanii.

Iveco
Z kolei Iveco sugeruje używanie olejów o poziomie jakości ACEA E2 (norma wycofana) do zastosowań ogólnych na całym świecie ze względu na ich dostępność, z wyłączeniem jednak europejskich silników wysokoprężnych, pracujących w ciężkich warunkach. Oleje ACEA E4 są przystosowane do osiągania dużych przebiegów lub obniżenia spalania, podczas gdy oleje ACEA E7 są przystosowane do osiągania średnich przebiegów.
Oleje ACEA E6 nie są aktualnie wymagane dla silników Iveco wyposażonych w filtry DPF bądź układy SCRT, ale mogą w przyszłości stanowić rozwiązanie zapasowe, jeżeli Iveco znajdzie rozwiązanie problemów z systemami obróbki końcowej emisji w przypadku dużych przebiegów bez wymiany oleju.
Oleje ACEA E9 mają stanowić tanie rozwiązanie dla sytuacji, w której wymagane jest osiąganie średnich przebiegów bez wymiany w silnikach Euro VI wyposażonych w systemy obróbki końcowej emisji SCRT.

Cummins
Koncern produkujący m.in. silniki wydaje „Normy inżynieryjne Cummins” (CES) dla środków smarujących. Są one zawarte w Biuletynie Serwisowym.
Oleje spełniające normy CES 20078 są kompatybilne z CES 20072, CES 20075, CES 20076 oraz CES 20077 i mogą być używane zgodnie z ich zastosowaniami. W miarę ich dostępności oleje spełniające normy od CES 20072 do CES 20077 mogą być nadal stosowane w silnikach bez EGR. Cummins zaleca oleje silnikowe o zawartości popiołu od 1,0% do 1,5%. Oleje o zawartości popiołu do 1,85% mogą być stosowane w obszarach, gdzie zawartość siarki w paliwie jest wyższa niż 0,5% wagi.
Preferowana obecnie przez firmę Cummins klasa lepkości to 15W-40. Firma wskazuje, że oleje silnikowe typu multi-grade o niższej lepkości, w tym 10W-30, 5W-40 i 5W-30, mogą być stosowane w chłodniejszych klimatach, ale klasa lepkości poniżej 15W-40 musi spełniać normę CES 20081, gdzie wymagany jest poziom jakości wg API to CJ-4.

Na podstawie powyżej opisanych specyfikacji można zauważyć, że OEM produkują różnego typu silniki do szerokiego spektrum zastosowania, dlatego istnieje tak wiele różniących się od siebie specyfikacji określających jakość olejów silnikowych. A zatem bardzo ważne jest, by do danego silnika stosować odpowiednie oleje, pozwalające na jego bezawaryjną pracę i zapewnić jego skuteczną ochronę w określonych interwałach pomiędzy wymianami.

Katarzyna Starzec, Specjalista
ds. Rozwoju Produktów Orlen Oil

Źródło informacji: Pathamster Marketing