– normy ograniczenia emisji spalin

Z początkiem października 2009 roku zacznie obowiązywać nowa norma EURO 5 ograniczająca emisję spalin, które powstają w skutek spalania paliw w silnikach pojazdów. Na producentach samochodów wymusza to zmiany w konstrukcji silników, a na producentach olejów stworzenie takiego oleju silnikowego, który zapewni optymalną ochronę zaawansowanych technologicznie silników. Przed rokiem 1990 nie zwracano uwagi na to, jakie związki są wydzielane z rur wydechowych pojazdów. Po zidentyfikowaniu najważniejszych zagrożeń, jakimi były wydzielane bardzo szkodliwa dla zdrowia sadza, cząstki stałe oraz kwaśne tlenki azotu, wprowadzono w Unii Europejskiej normę Euro ograniczającą emisję tych zanieczyszczeń. W ciągu wielu lat norma ta stawiała coraz ostrzejsze wymagania, dochodząc do poziomu ograniczenia Euro 5, która zacznie obowiązywać od października 2009 roku. Ograniczenia określone w normie Euro miały bezpośredni wpływ na konstrukcje silników. Aby nowo wyprodukowane auta spełniały poziom ograniczenia emisji Euro 4 lub wyższy, konieczne stało się dodanie w układzie wydechowym aut systemu oczyszczania spalin: selektywnej katalitycznej redukcji (SCR) w przypadku samochodów ciężarowych oraz recyrkulacji spalin (EGR) i filtrów cząstek stałych (DPF) w przypadku silników Diesla w samochodach osobowych.

Dzięki wprowadzeniu norm Euro znacząco ograniczono misje spalin. Obecnie 49 samochodw ciężarowych emituje tyle szkodliwych spalin co jeden w 1987 roku.

Zmiany zastosowane w konstrukcji silników i układzie redukcji spalin wymusiły konieczność opracowania zupełnie nowych formulacji olejów o niskim poziomie popiołu siarczanowego, siarki i fosforu – czyli czynników mających wpływ na tworzenie popiołów i zanieczyszczanie katalizatorów. Wprowadzenie tych ograniczeń spowodowało rewolucję w chemii dodatków uszlachetniających. Konieczne okazało się zastosowanie zupełnie nowych związków chemicznych, które nie tworzą popiołów w procesie spalania, a jednocześnie zapewnią takie same zabezpieczenie współpracujących części i tak samo długie przebiegi między wymianami, jak oleje dotychczas stosowane. Firma Shell, wiodąca w dziedzinie technologii nowoczesnych olejów silnikowych, wprowadziła już na rynek formulacje zupełnie nowych olejów dla silników Diesla.

Rys 1. Zakres norm Euro ograniczających emisję spalin w powietrzu.

Dla nowych formulacji olejów wprowadzono określenie “low SAPS” – oznaczające niski poziom popiołu siarczonego (SA), fosforu (P) i siarki (S). Poziom ograniczeń zależy od klasy jakości ACEA: dla klasy E6 (ciężarówki) – SA (popiół siarczanowy – sulphated ash-S.A.) < 1, 0%, S (siarka) < 0, 3%, P (fosfor) < 0, 08%, natomiast dla samochodów osobowych ACEA C2/C3 - SA< 0, 8%; ACEA C1/C4 – SA < 0,5%.
Przykładem olejów wyprodukowanych w technologii “low SAPS” dla samochodów ciężarowych są oleje Shell Rimula. Firma Shell posiada w swojej ofercie oleje syntetyczne Rimula R6 LME 5W-30 i Rimula R6 LM 10W-40, które spełniają wymagania klasy jakości ACEA E6. Najnowocześniejsze oleje umożliwiają zabezpieczenie filtrów cząstek stałych DPF przed zablokowaniem przy maksymalnie wydłużonych przebiegach.

Rys. 2 Składniki oleju.

Oleje te spełniają również normy takich firm, jak MAN czy Mercedes Benz, które stosują ich do fabrycznego zalania silników. Olejem spełniającym wymagania najnowszej klasy jakości ACEA E9 jest Rimula R4 L 15W-40, który spełnia również nową normę Mercedes Benz (228.31). Natomiast oleje dla samochodów osobowych wyprodukowane w technologii “low SAPS” to oleje z rodziny Shell Helix. Olej Shell Helix Ultra VX 5W-30 jako pierwszy do obsługi serwisowej silników Volkswagena spełniał normę VW 504.00/507.00. Następnie opracowano oleje, które spełniały wymagania takich producentów aut, jak: BMW – Shell Helix Ultra AP 5W-30, Mercedes Benz – Shell Helix Ultra AX 5W-30 czy Renault – Shell Helix Diesel Ultra R 5W-30. Zwieńczeniem prac nad olejami produkowanymi w technologii “low SAPS” było wprowadzenie produktu uniwersalnego, który spełniał jednocześnie wymagania wielu firm – Shell Helix Ultra Extra 5W-30 (ACEA C2/C3, A3/B4).

Zgodnie z rozporządzeniem Unii Europejskiej wprowadzona od października 2009 roku norma Euro 5 wymusza, aby wszystkie nowe samochody osobowe i dostawcze wyposażone w silnik Diesla miały zamontowany filtr DPF. W konsekwencji auta wymagają stosowania odpowiednio dobranych środków smarnych.