Postęp techniczny w przemyśle samochodowym dotyczy zarówno sfery produkcyjnej pojazdów, jak również i wyposażenia warsztatów obsługowych. Na przełomie kilkunastu ostatnich lat znacznym przeobrażeniom uległy same czynności związane z diagnozowaniem, obsługą i naprawą pojazdów, sposoby ich realizacji, a także narzędzia, sprzęt i wyposażenie warsztatu.

Jak duże zmiany zaszły w tym zakresie, zaobserwować można choćby na przykładzie usługi wymiany oleju. Tego typu usługa jest jedną z najczęściej wykonywanych czynności obsługowych w warsztatach samochodowych. Wynika to z faktu, że zgodnie z zaleceniami producentów pojazdów samochodowych, musi być wykonywana cyklicznie po przekroczeniu określonego przebiegu. Wydawać by się mogło, że przy tej jednej z najprostszych czynności serwisowych niewiele może się zmienić i tak jak jeszcze kilkanaście lat wstecz, znaczna część użytkowników pojazdów wykonywać ją będzie we własnym zakresie. Do jej przeprowadzenia wystarczał przedtem kanał i podstawowy zestaw narzędzi. Wymiana oleju w silniku sprowadzała się do odkręcenia korka spustowego miski olejowej, swobodnego wypływu zużytego oleju do podstawionego pod pojazdem naczynia oraz napełnienia układu smarowania silnika świeżym olejem. Obecnie, ze względu na szybkość przeprowadzenia całej operacji, jej komfort oraz aspekty ekologiczne dotyczące zagospodarowania zużytego oleju, niemal wszyscy użytkownicy pojazdów samochodowych zlecają już wykonanie tej z pozoru bardzo prostej czynności specjalistycznym placówkom usługowym, świadczącym usługi w tym zakresie. W samych warsztatach samochodowych sposób realizacji procesu wymiany oleju również uległ zmianie. Choć zdarzają się jeszcze przypadki warsztatów, w których czynność ta wykonywana jest tradycyjną (grawitacyjną) metodą, zdecydowana większość serwisów dostosowała się już do nowych możliwości świadczenia tego typu usługi, stworzonych dzięki dostępnym na rynku wyposażenia warsztatów urządzeniom i odpowiedniemu oprzyrządowaniu.

Zestawienie niezbędnych wydatków przy zakupie wyposażenia stanowiska warsztatowego do wymiany oleju.

Profesjonalnie wyposażony warsztat świadczący usługi w zakresie wymiany oleju ma obecnie do dyspozycji całą gamę urządzeń ułatwiających wykonywanie tego typu czynności. Pozwalają one uzyskać znacznie większą przepustowość stanowisk obsługowych, zapewniają znacznie wyższy komfort pracy oraz gwarantują utrzymanie czystości w warsztacie, co jest podstawą przy zachowaniu odpowiednich warunków związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy.

Wszystkie urządzenia związane z wymianą oleju w warsztacie podzielić można na następujące grupy:
- przeznaczone do wychwytywania zużytego oleju i jego magazynowania,
- służące do napełniania świeżym olejem,
- pomocnicze do transportu i magazynowania.

Urządzenia służące do wychwytywania zużytego oleju podzielić można na działające metodą grawitacyjną lub wykorzystujące podciśnienie. Znacznie prostsze i tańsze są urządzenia grawitacyjne, czyli ściekowe. Są to tzw. zlewarki, wykonane zwykle w postaci wanny na olej spływający z silnika po odkręceniu korka spustowego w misce olejowej. W zależności od rodzaju stanowiska obsługowego w warsztacie, czyli od tego, czy obsługiwany pojazd unoszony jest na podnośniku lub stoi na kanale, oferowane są różnego rodzaju wanny spustowe. Wanny spustowe wprowadzane pod pojazd uniesiony przez podnośnik wyposażone są w odpowiedni stelaż osadzony na kółkach, umożliwiający swobodne ich przemieszczanie w warsztacie oraz odpowiednie usytuowanie pod obsługiwanym pojazdem. Bardziej rozbudowane wersje wanien ściekowych posiadają również pompę pneumatyczną do ponownego napełniania układu smarowania silnika tym samym olejem. Wykorzystuje się tę funkcję w sytuacji, gdy wykonywany jest zabieg serwisowy, w czasie którego olej nadaje się do dalszej eksploatacji, a musi być czasowo usunięty z naprawianego silnika.

Do opróżnienia silnika z oleju w przypadku pojazdu usytuowanego na kanale przeznaczone są specjalne wanny kanałowe. Posiadają one regulowany rozstaw rolek jezdnych, dzięki czemu możliwe jest ich zastosowanie praktycznie na każdym kanale. Ceny zlewarek wannowych różnią się w zależności od rodzaju i konstrukcji i wahają się w zakresie od 650 do około 1000 zł netto. Bardziej zautomatyzowaną formą usuwania oleju z silnika zapewniają tzw. wysysarki. Pobierają one olej z silnika poprzez otwór kontrolny poziomu napełnienia oleju. Dzięki zastosowaniu wysysarki operację wymiany oleju można przeprowadzić praktycznie w każdym miejscu warsztatu, bez konieczności użycia podnośnika czy korzystania ze stanowiska kanałowego. Zaletą zastosowania wysysarki jest również znaczne skrócenie czasu całego zabiegu. Wysysarki zasilane są sprężonym powietrzem. Posiadają w zestawie różnego rodzaju sondy zasysające oraz zbiorniki umożliwiające pomiar ilości odzyskanego oleju, a także sprawdzenie koloru i konsystencji, czyli poziomu zużycia oleju. W zależności od wyposażenia koszt wysysarki kształtuje się na poziomie 900 do 2900 zł netto. W ofercie handlowej dostępne są również konstrukcje uniwersalne, czyli tzw. zlewarko-wysysarki, umożliwiające przeprowadzenie operacji opróżnienia silnika z oleju zarówno metodą grawitacyjną, jak i podciśnieniową, w zależności od aktualnych potrzeb i możliwości stanowiskowych w warsztacie. Koszt tego typu rozwiązania waha się w granicach 1600-2900 zł netto.

Bardzo przydatne przy prowadzeniu w warsztacie usługi wymiany oleju są różnego rodzaju urządzenia do magazynowania i transportowania zbiorników z olejem. Umożliwiają obsługę największych nawet zbiorników tylko przez jedną osobę. Beczki z olejem powinny być magazynowane w warsztacie w miejscu i na podłożu zapewniającym odsączanie przypadkowych ubytków. Przydatne są w tym zakresie specjalne postumenty do beczek, wykonywane dla 2 lub 4 sztuk. Do transportowania beczek służą specjalne wózki transportowe, wyposażone w hydrauliczny ręczny układ podnoszący. Koszt odpowiedniego stojaka na beczki wynosi od 900 do około 2000 zł netto, a wózka transportowego do beczek to wydatek w granicach 1700 zł netto. Ostatnią grupę urządzeń przy wymianie oleju stanowi sprzęt do napełniania układu smarowania silnika świeżym olejem. Do tego celu wykorzystywane są zmechanizowane dozowniki pobierające olej bezpośrednio z beczki. W grupie dozowników wyróżnić można konstrukcje pneumatyczne oraz wykorzystujące dodatkową pompę.

Dozowniki pneumatyczne posiadają hydropneumatyczny akumulator ciśnienia wykonany w postaci szczelnego metalowego zbiornika o pojemności kilkudziesięciu litrów. Dozownik tego typu napełnia się olejem w ilości od 0,5 do 0,75 jego całkowitej pojemności. Resztę stanowi poduszka sprężonego powietrza o ciśnieniu 0,5 do 1 MPa uzyskana ze sprężarki lub warsztatowej instalacji sprężonego powietrza. W dnie zbiornika osadzony jest przewód elastyczny z końcówką dozującą, wyposażoną w zawór i przepływomierz. Dozowniki pompowe wykorzystują pompy ręczne, elektryczne lub pneumatyczne osadzone na zbiornikach o pojemności od 30 do 80 litrów. Zakup dozownika pneumatycznego to wydatek od 1700 do 2800 zł netto, a dozownika pompowego około 900 zł netto.

mgr Andrzej Kowalewski