Według szacunków Polskiego Związku Przemysłu Oponiarskiego (PZPO) nawet do 50% wypadków samochodowych spowodowanych złym stanem technicznym pojazdów jest związanych z oponami – ich jakością, doborem lub montażem. Odwracając tę analogię – użytkownicy aut, dbając o jakość ogumienia swoich samochodów, mogą w znacznym stopniu podnieść bezpieczeństwo codziennych podróży.

Ten przewodnik został przygotowany przez PZPO i Fleet Master w celu wsparcia osób zarządzających flotami pojazdów firmowych w budowaniu świadomości kierowców w zakresie bezpieczeństwa na drodze.

Każdy kierowca powinien znać zasadę 3xP

• Porządne opony – zapewniające bezpieczne osiągi i drogę hamowania.
• Profesjonalny serwis – który nie uszkadza ich podczas montażu.
• Prawidłowe ciśnienie – bo odpowiada za przyczepność opony do drogi.

Te trzy zasady muszą zostać spełnione, abyśmy mogli zminimalizować ryzyko potencjalnych problemów spowodowanych stanem opon.

Co oznacza nieprawidłowy stan opon?
Nieprawidłowy stan opon może obejmować kilka różnych problemów, które wpływają na bezpieczeństwo jazdy. Oto najczęściej spotykane.
Podstawowym parametrem stanu opony jest głębokość bieżnika. Nowe opony posiadają bieżnik o głębokości 8-9 mm, który ulega zużyciu w wyniku codziennej eksploatacji – tym bardziej, im szybciej i dynamiczniej jeździmy. Polskie przepisy dopuszczają jazdę z bieżnikiem o głębokości nie mniejszej niż pokazuje wskaźnik zużycia umieszczony przez producenta. Jeśli go nie ma, wówczas minimalna głębokość bieżnika wynosi 1,6 mm. Jednak dla zachowania skuteczności hamowania i przyczepności na drodze Fleet Master rekomenduje swoim klientom wymianę opon na nowe już przy zużyciu do głębokości około 3 mm w przypadku opon letnich i 4 mm dla zimowych, eksploatowanych na mokrych i ośnieżonych nawierzchniach. Warto jednak sprawdzić, jakie są rekomendacje danego producenta naszych opon, bo to on je homologował do użytku na drogach.
Bardzo niebezpieczne, szczególnie podczas jazdy przy dużych prędkościach, pozostają wszelkie uszkodzenia opony. Należą do nich przebicia, nacięcia i wybrzuszenia, które mogą prowadzić do nagłego spadku ciśnienia powietrza lub nawet do rozerwania opony i w efekcie utraty panowania nad autem. Pamiętajmy, że opony na autostradzie przy 140 km/h obracają się aż 1000 razy na minutę. Nie ma tu marginesu na uszkodzenia lub błędy serwisowe.
Z kolei nierównomierne zużycie może świadczyć o niewłaściwym ciśnieniu powietrza w oponach lub problemach z zawieszeniem. Każda z tych sytuacji może tworzyć ryzyko na drodze, bo zmniejsza powierzchnię styku opony z nawierzchnią, a jak wiadomo jest to jedyny punkt kontaktu auta z drogą.
Istotnym elementem wpływającym na stan opon jest ich podatność na niszczenie. Nawet jeśli nie są zużyte i bieżnik zachowuje dopuszczoną przepisami głębokość, opony nieprawidłowo przechowywane lub eksploatowane tracą parametry i niszczeją. Objawia się to np. spękaniami ściany bocznej lub brzegów bieżnika.

Jak rozpoznać nieprawidłowy stan opon?
Aby zapewnić sobie i innym użytkownikom dróg bezpieczeństwo jazdy, warto regularnie kontrolować stan opon. Poniżej przedstawiamy kilka podstawowych kroków, jakie minimum raz w miesiącu powinien wykonywać każdy kierowca.
Kontrola bieżnika – jego głębokość można sprawdzić specjalnym miernikiem lub za pomocą oznaczeń wskaźnika producenta umieszczonych na bieżniku. Pamiętajmy, że zgodnie z prawem minimalna głębokość bieżnika to nie 1,6 mm, ale do oznaczeń wskaźnika zużycia. Dopiero gdy go nie ma, wówczas minimum jest na poziomie 1,6 mm. To różnica, która może kosztować nas mandat i zatrzymanie dowodu rejestracyjnego podczas kontroli drogowej. Wymiany wymaga również opona z nieregularnie zużytym bieżnikiem – co może być skutkiem jazdy z nieprawidłowym ciśnieniem, złej geometrii zawieszenia lub jego niesprawności. Należy pamiętać, że zgodnie z prawem na jednej osi samochodu muszą być zamontowane opony identyczne pod względem rozmiaru, modelu i rzeźby bieżnika (czyli jego wzoru i głębokości) – co w praktyce oznacza, że w przypadku uszkodzenia wymieniamy dwie opony na osi naraz.
Regularna kontrola wizualna pozwoli w porę dostrzec wszelkie przebicia, przecięcia, nacięcia, wybrzuszenia i spękania – szczególnie boków opon, z reguły bardziej narażonych na uszkodzenia. O ile te pierwsze mogą powstać po najechaniu na ostry przedmiot, to najczęstszą przyczyną wybrzuszeń są uszkodzenia w trakcie montażu i demontażu – powodujące osłabienie warstw wzmacniających, a także najechania na krawężnik, dziurę w jezdni lub inną przeszkodę. Osobnym problemem, co niestety niełatwo wykryć, pozostają uszkodzenia stopki opony – czyli części opony przylegającej do felgi. Powstają one przy zbyt siłowym i zbyt szybkim montażu opony na felgę w przypadkowych warsztatach.
Ciśnienie sprawdzamy zawsze na zimnych oponach przed jazdą lub po przejechaniu maksymalnie 3-4 km z prędkością miejską. Prawidłowa wartość ciśnienia dla przednich i tylnych opon danego pojazdu jest podana na naklejce znajdującej się przy drzwiach lub na klapce wlewu paliwa. W razie wątpliwości należy zajrzeć do instrukcji obsługi samochodu. Ciśnienie w oponach należy sprawdzać przynajmniej raz w miesiącu, także gdy mamy czujniki ciśnienia, bo i one mogą ulec awarii oraz przed każdą dalszą podróżą i w każdej sytuacji, gdy wyczujemy ściąganie samochodu na jedną stronę lub drgania na kierownicy. Niewłaściwe ciśnienie powoduje zmniejszenie powierzchni styku bieżnika z jezdnią i skutkuje wydłużeniem drogi hamowania oraz pogorszeniem przyczepności opon. Dodatkowo narażamy się na ich przecięcie przy wjeżdżaniu na krawężnik lub w dziurę, a także na większe zużycie paliwa i energii oraz wyższy hałas. Zbyt mało powietrza w kole w czasie dłuższej podroży zapakowanym samochodem może doprowadzić nawet do rozerwania opony w wyniku przegrzania jej ścian bocznych oraz całej konstrukcji wzmacniającej.
O ile przepisy nie regulują wieku opon zdatnych do użytku, warto go kontrolować dla własnego bezpieczeństwa. Przyjmuje się, że naturalne starzenie gumy opon powoduje znaczny spadek jej właściwości w ciągu 10 lat od daty produkcji i/lub 8 lat od momentu pierwszego zamontowania na samochodzie. Tę pierwszą informację znajdziemy na każdej oponie. Na szybsze starzenie się opon wpływa przede wszystkich ich niewłaściwe przechowywanie – oddziaływanie promieni UV, oparów chemikaliów, temperatura powyżej 30°C lub wilgotność powietrza.

Dlaczego warto dbać o stan opon?
Opony są jedynym elementem samochodu, który styka się bezpośrednio z nawierzchnią. Ich stan ma wpływ na bezpieczeństwo jazdy, a także na komfort i ekonomikę podróży. Zużyte, uszkodzone lub kiepskiej jakości opony mogą wydłużać drogę hamowania, nie zachowywać właściwej przyczepności czy zwiększać ryzyko aquaplaningu, czyli utraty sterowności nad pojazdem na mokrej nawierzchni.
Regularne przeglądy, właściwe ciśnienie i wymiana zużytych opon to inwestycja w bezpieczną i komfortową jazdę.