Tajwańska firma CENTER Technology Corp. wyprodukowała wskaźnik upływności gazów o własnościach wybuchowych. Jak przewiduje producent, nowy przyrząd znajdzie zastosowanie wszędzie tam, gdzie używa się benzyny, propanu-butanu, gazu naturalnego i oleju napędowego. Nada się doskonale do wykrywania nieszczelności w samochodowych instalacjach zasilania paliwem i wydechowych. Przyrząd można już zakupić w firmie Labimed Electronics.

CENTER 383 wyposażono w nowo opracowany czujnik półprzewodnikowy o dużej skuteczności wykrywania większości gazów o własnościach wybuchowych, a używanych powszechnie. Czujnik ten jest umieszczony w ochronnej osłonie i zamocowany na końcu elastycznego wysięgnika wykonanego ze stali nierdzewnej i mającego długość 40 cm. Czujnik wraz z wysięgnikiem tworzy sondę pomiarową połączoną z przyrządem na stałe. Pracą przyrządu steruje mikroprocesor wykorzystujący do tego zaawansowaną technikę cyfrowego przetwarzania sygnału. Na płycie czołowej przyrządu jest umieszczony wskaźnik słupkowy (bargraf) zbudowany z siedmiu diod LED o różnym kolorze świecenia (dwie zielone, dwie pomarańczowe i trzy czerwone) ułożonych kolejno, po obwodzie koła. W centrum wskaźnika znajduje się sygnalizator dźwiękowy, a bezpośrednio pod wskaźnikiem, w jednej linii, dwa przyciski ustawiania czułości wykrywania gazu. Między przyciskami jest jeszcze czerwony LED sygnalizujący niskie napięcie baterii. Zasilanie przyrządu włącza się i wyłącza przyciskiem „ON/OFF”. W trakcie pracy (włączenia) przyrządu jest on podświetlany na niebiesko. Koncentrację gazu ustala się obserwując liczbę segmentów rozświetlanych kolejno od lewa na prawo. Przy tzw. bazowej koncentracji świecą się tylko dwa lewe (zielone) segmenty wskaźnika. Większa koncentracja gazu powoduje zaświecenie się kolejnych dwóch segmentów (pomarańczowych). Przy maksymalnej koncentracji gazu akceptowanej przez przyrząd świecą się już wszystkie segmenty, w tym trzy skrajne prawe (czerwone). Najmniejszy poziom koncentracji wykrywany przez przyrząd wynosi 5 ppm (dla benzyny).

Automatyczne dostosowywanie do warunków otoczenia
Funkcja ta ustawia przyrząd tak, aby ignorował wpływ na jego wskazania wybuchowego gazu o określonym poziomie koncentracji i wskazywał tylko koncentrację o poziomie większym od tego pominiętego. Po następnym włączeniu zasilania przyrząd ustawia się automatycznie tak, aby przy dalszych odczytach, pomijać poziom koncentracji gazu znajdującego się na zakończeniu pomiarowym czujnika. Tylko poziom koncentracji większy od tej wartości pominiętej będzie powodować wskazania. Podobną rolę spełnia resetowanie przyrządu w trakcie operacji wykrywania upływności. Programuje tak układ pomiarowy, aby ignorował poziom koncentracji gazu znajdującego się na zakończeniu czujnika. Pozwala to użytkownikowi „zadomowić” źródło upływności i wykrywać tylko źródła o koncentracji większej. Przeniesienie przyrządu (czujnika) bez pozostałości gazu na świeże powietrze (bez obecności wybuchowego gazu) i zresetowanie go dla czułości maksymalnej spowoduje skonfigurowanie przyrządu do wykrywania miejsca upływności o poziomie koncentracji większym od zera. Korzystając z tej funkcji należy pamiętać, że zapamiętana wartość poziomu nie zostanie skasowana przy wyłączaniu zasilania. Stąd też po ponownym umieszczeniu w miejscu upływności o poziomie nie większym niż pominięty i włączeniu zasilania, otrzymamy wskazanie zerowe. W takim wypadku należy ponownie przeprowadzić operację resetowania.

Funkcja ustawiania czułości
Użytkownik przyrządu może wybrać jeden z dwóch poziomów czułości. Służą do tego dwa przyciski umieszczone bezpośrednio pod wskaźnikiem koncentracji. Naciskając lewy przycisk „Sensitivity Lo” (poziom czułości niski), wskaźnik zaświeca na chwilę dwie skrajne zielone diody LED, umieszczone po lewej stronie. Z kolei po naciśnięciu przycisku „Sensitivity Hi” (poziom czułości wysoki) zaświecają się na krótko dwie skrajne czerwone diody LED, umieszczone po stronie prawej. Jest to potwierdzenie uaktywnienia wybranego ustawienia czułości.

Wykrywanie upływności
Po włączeniu zasilania przez 1,5 minuty jest podgrzewany czujnik gazu. W tym czasie wskaźnik koncentracji jest rozświetlany cyklicznie z lewa na prawo. Gdy czujnik osiągnie potrzebną temperaturę, rozlegają się trzy krótkie sygnały dźwiękowe i zaświeca się na stałe jedna zielona dioda LED (skrajna lewa). Przyrząd jest już gotowy do pracy. Ponowne naciśnięcie wyłącznika zasilania powoduje automatyczne zresetowanie przyrządu do poziomu koncentracji gazu w otoczeniu pracy.
W wyposażeniu fabrycznym przyrządu znajduje się niewielki, szklany zasobnik, mieszczący referencyjne źródło upływności. Źródło to służy do sprawdzenia, czy przyrząd pracuje poprawnie. Sprawdzenie polega na wolnym przysuwaniu i odsuwaniu czujnika do otwartego zasobnika i jednoczesnym obserwowaniu zachowania wskaźnika. Jeśli przy zbliżaniu czujnika do źródła diody wskaźnika zaświecają się kolejno z lewa na prawo, a przy oddalaniu czujnika zaświecają się w przeciwnym kierunku, świadczy to, że przyrząd działa poprawnie. Szukając upływności przybliża się sondę z czujnikiem do miejsca, w którym podejrzewa się, że ta upływność występuje, przy czym sonda powinna znajdować się odległości od źródła nie większej niż 6 mm. Gdy przyrząd wykryje upływność, zaświeca diody wskaźnika, poczynając od lewej strony, a ich liczba zależy od poziomu koncentracji wykrytego gazu. Jednocześnie włącza się sygnał dźwiękowy, sygnalizując fakt wykrycia upływności gazu.

Czujnik poziomu koncentracji gazu
Jest to bardzo ważny element przyrządu wymagający od użytkownika szczególnej dbałości. Należy zaznaczyć, że czas pracy czujnika jest ograniczony i wynosi co najmniej rok. Po tym czasie należy wymienić go na nowy. Czujnik jest wrażliwy na krople wody, parę, olej, smar, kurz i podobne zanieczyszczenia. W szczególności nie akceptuje płynów chłodzących o dużej gęstości (większej od 30000 ppm). Styczność z nimi może spowodować znaczne skrócenie czasu przydatności czujnika do wykrywania gazów. Czujnik jest połączony z wysięgnikiem sondy specjalnym złączem, stąd wymiana jego jest prosta i może być dokonana samodzielnie przez użytkownika przyrządu.

Zasilanie
Do zasilania przyrządu napięciem stałym 6 V służą cztery typowe baterie alkaliczne LR6. Przy normalnym użytkowaniu przyrządu wystarczają na ok. 40 h. Gdy baterie zużyją się i wymagają wymiany na nowe, to zaświeca się czerwony LED umieszczony na płycie czołowej przyrządu. Podobnie jak w wielu przyrządach cyfrowych po upływie 10 minut od włączenia przyrządu uaktywnia się funkcja automatycznego wyłączania zasilania, oszczędzając baterie.

Wyposażenie
Producent przyrządu dostarcza go w sztywnym neseserze, w którym znajduje się jeszcze zasobnik z referencyjnym źródłem upływności i cztery baterie.

Wymiary i masa
CENTER 383 ma wymiary 173 x 66 x 56 mm i masę 400 g.

mgr inż. Leszek Halicki,
Labimed Electronics