Stan epidemii a stan zagrożenia epidemicznego
Definicję stanu epidemii oraz stanu zagrożenia epidemicznego reguluje bezpośrednio ustawa z 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2019 r., poz. 1239). Zgodnie z nią odróżnić należy samą epidemię od stanu zagrożenia epidemicznego. Na czym polega różnica? 
Poprzez stan epidemii rozumieć należy sytuację prawną wprowadzoną na danym obszarze w związku z wystąpieniem epidemii w celu podjęcia działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych. 
Z kolei stan zagrożenia epidemiologicznego to sytuacja prawna wprowadzona w związku z ryzykiem wystąpienia epidemii w celu podjęcia określonych w ustawie działań profilaktycznych. Oznacza to, że stan zagrożenia epidemicznego jest niejako działaniem wstępnym, mającym na celu niedopuszczenie do rozwoju stanu epidemii w kraju. 
Wprowadzenie stanu zagrożenia epidemicznego w Polsce niewiele zmieniło, bowiem większość działań nadzwyczajnych, związanych z Covid-19 w świetle aktualnych przepisów, obowiązuje zarówno w okresie stanu epidemii, jak i właśnie stanu zagrożenia. Faktyczna zmiana stanu prawnego w Polsce będzie mieć miejsce dopiero w przypadku odwołania stanu zagrożenia epidemicznego, aktualnie nie podjęto jednak żadnych decyzji dotyczących tej kwestii.
Zniesienie stanu epidemii i wprowadzenie w Polsce stanu zagrożenia epidemicznego nie ma bezpośredniego wpływu na zmianę przepisów prawa gwarantujących pracownikom i pracodawcom korzystanie z nowych udogodnień. Bez zmian pozostanie kwestia:

1. Świadczenia pracy w formie pracy zdalnej
Pracodawca nadal może zlecić pracownikowi wykonywanie przez czas oznaczony pracy określonej w umowie o pracę poza miejscem jej stałego wykonywania. Ma taką możliwość w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii – również w ciągu 3 miesięcy po ich odwołaniu w celu przeciwdziałania Covid-19.

2. Zawieszenie obowiązku wykonywania badań okresowych
Dzięki obowiązującym przepisom pracodawca nadal może korzystać z możliwości odraczania terminu wysyłania pracowników na obowiązkowe badania okresowe. W myśl specustawy covidowej zawieszeniu podlegają obowiązki dotyczące:

• wykonywania badań okresowych,
• wydawania przez pracodawcę skierowań na badania okresowe,
• wykonywania badań okresowych po zaprzestaniu pracy w kontakcie z substancjami i czynnikami rakotwórczymi lub pyłami zwłókniającymi czy po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowana osoba zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami (art. 229 § 5 Kodeksu pracy).

To jednak nie wszystko. Ważność zachowują wszystkie orzeczenia lekarskie wydane w ramach wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich, których ważność upłynęła po 7 marca 2020 r., nie dłużej jednak niż do upływu 180 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo od dnia odwołania stanu epidemii.

3. Obowiązek wykorzystania zaległego urlopu nadal     bez zgody pracownika
Obowiązujący pozostaje przepis, który umożliwia pracodawcom w trakcie trwania stanu epidemii bądź zagrożenia epidemicznego kierowanie pracowników na zaległy urlop wypoczynkowy w wymiarze do 30 dni. Co ważne, może to robić w wyznaczonym przez siebie terminie – również bez zgody pracownika.

4. Wstępne szkolenie BHP w formie elektronicznej
W okresie stanu zagrożenia epidemicznego pracodawca nadal posiada możliwość przeprowadzania szkoleń wstępnych BHP w całości za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej. Wyjątkiem jest szkolenie instruktażu stanowiskowego:

• pracownika zatrudnianego na stanowisku robotniczym;
• pracownika zatrudnionego na stanowisku, na którym występuje narażenie na działanie czynników niebezpiecznych;
• pracownika przenoszonego na stanowisko,
• ucznia odbywającego praktyczną naukę zawodu oraz studenta odbywającego praktykę studencką.

Nie wyklucza to jednak możliwości przeprowadzania szkolenia w dotychczasowej formie z zachowaniem reżimu sanitarnego.
Konsekwencją pojawienia się epidemii Covid-19 w Polsce było wprowadzenie wskazanych udogodnień związanych bezpośrednio z kwestią zatrudniania pracowników i świadczenia pracy. Wszystko wskazuje na to, że udogodnienia te pozostaną z nami na dłużej. Z całą pewnością do momentu odwołania stanu epidemii w Polsce.

mgr Robert Gorczyca
ekspert prawa pracy prawnik, specjalista ds. BHP inspektor ochrony przeciwpożarowej