1 stycznia 2019 r. zaczęły obowiązywać zmiany do Kodeksu pracy, które znoszą obowiązek szkoleń okresowych bhp określonej grupy pracowników administracyjno-biurowych i pozwalają pracodawcy na samodzielne realizowanie zadań służby bhp w firmach zatrudniających do 50 pracowników.

Wchodzące w życie zmiany wynikają z przepisów ustawy z 9 listopada 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym (Dz. U. z 2018 r., poz. 2244). Wielu pracodawców zastanawia się, czy w praktyce faktycznie oznaczają one uproszczenia dla przedsiębiorców.
Wśród zmian wprowadzanych wspomnianą ustawą znalazły się dwie dotyczące BHP. Chodzi o zwolnienie ze szkoleń okresowych bhp pracowników administracyjno-biurowych i rozszerzenie kręgu pracodawców mogących samodzielnie wykonywać zadania służby bhp we własnym zakładzie pracy.

Wprowadzane zmiany pozwalają na:
- pełnienie zadań służby BHP przez pracodawcę zatrudniającego do 50 pracowników i zakwalifikowanego do nie wyższej kategorii ryzyka niż trzecia w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym,
- ograniczenie obowiązku przeprowadzania szkoleń okresowych BHP dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach administracyjno-biurowych u pracodawcy zakwalifikowanego do grupy zawodowej, dla której określono nie wyższą niż trzecią kategorię ryzyka.

Zdaniem ustawodawcy stanowiska pracy pracowników administracyjno-biurowych zatrudnianych przez pracodawców zakwalifikowanych do grupy zawodowej, dla której określono nie wyższą niż 3 kategorię ryzyka, są stanowiskami o najniższych wskaźnikach wypadkowości i warunkach środowiska pracy, w których występują najmniej szkodliwe czynniki dla zdrowia.
Zwolnienie ze szkoleń okresowych bhp obejmie zatem pracowników administracyjno-biurowych zatrudnionych w podanych w tabeli grupach działalności. Podkreślmy raz jeszcze, że chodzi o zwolnienie ze szkoleń okresowych bhp tylko pracowników zatrudnionych na stanowiskach administracyjno-biurowych w poniższych grupach działalności, nie zaś wszystkich pracowników zatrudnionych w przedsiębiorstwach należących do tych grup działalności.
Kategorie ryzyka określa się zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r., poz. 1005).

Co pozwala na zwolnienie z okresowych szkoleń bhp pracowników administracyjno-biurowych?
Od 1 stycznia 2019 r. okresowe szkolenia bhp nie będą obowiązkowe dla pracowników na stanowisku administracyjno-biurowym zatrudnionych u pracodawcy zakwalifikowanego do grupy działalności, dla której określono nie wyższą niż 3 kategorię ryzyka, chyba że z oceny ryzyka wynika, że jest to konieczne.
Barierą, która nie pozwala na zwolnienie pracownika administracyjno-biurowego ze szkoleń okresowych bhp, jest:
- zakwalifikowanie działalności pracodawcy do 4 i wyższej kategorii ryzyka,
- wskazanie w ocenie ryzyka zawodowego zagrożeń na stanowisku pracy warunkujących przeprowadzenie szkolenia okresowego – zapewne ten warunek będzie najbardziej dyskusyjny zarówno dla samych pracodawców, jak i zespołu oceniającego ryzyko zawodowe.

Ważne
Gdy z oceny ryzyka zawodowego na danym stanowisku wyniknie konieczność przeprowadzenia szkolenia okresowego bhp pracownika administracyjno-biurowego – zatrudnionego u pracodawcy zakwalifikowanego do grupy działalności, dla której określono nie wyższą niż 3 kategorię ryzyka – należy przeprowadzić takie szkolenie w ciągu 6 miesięcy od dnia dokonania oceny ryzyka.
Kolejnym warunkiem wymuszającym poddanie pracowników administracyjno-biurowych szkoleniu okresowemu będzie zmiana kategorii ryzyka dla grupy działalności, w której znajduje się pracodawca. Jeżeli w trakcie prowadzenia działalności zostanie ustalona wyższa niż 3 kategoria ryzyka, wówczas konieczne będzie (i w takim przypadku już obowiązkowe) przeprowadzenie szkolenia okresowego bhp pracownika administracyjno-biurowego w ciągu 6 miesięcy od dnia ustalenia wyższej kategorii ryzyka.

Uwaga!
Okresowe szkolenia bhp pracowników administracyjno-biurowych nie znikną. Dlatego też zmiana przepisów Kodeksu pracy nie pociąga za sobą, jak na razie, zmian w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2004 r. nr 180, poz. 1860). Szkolenia te będą nadal musiały być organizowane dla niektórych pracowników administracyjno-biurowych. Nie należy zatem pozbywać się materiałów szkoleniowych przeznaczonych dla tej grupy pracowników.
W jakich przypadkach pracodawcy będą mogli samodzielnie pełnić zadania służby BHP w swoim zakładzie pracy?
Kolejna zmiana dotyczy uprawnienia pracodawcy do samodzielnego wykonywania zadań służby bhp w swoim zakładzie pracy. Od 1 stycznia 2019 r. pracodawca, który zatrudnia do 10 albo 50 pracowników, i jest zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż 3 kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, posiadający ukończone szkolenie niezbędne do wykonywania zadań służby bhp, może sam wykonywać zadania tej służby.
Podniesienie progu granicznego do 50 pracowników w tym przypadku miałoby pozwolić na samodzielne wykonywanie zadań służby bhp pracodawcom z sektora mikro i małych przedsiębiorstw. Jednak dyskusyjne wydaje się, czy pracodawcy ci będą faktycznie zainteresowani samodzielnym zajmowaniem się kwestiami bhp w swoim zakładzie pracy.
Zwróćmy szczególną uwagę na obowiązek ukończenia szkolenia dla pracodawców wykonujących zadania służby bezpieczeństwa i higieny pracy – niezbędne do wykonywania zadań służby bhp. Trwa ono minimum 64 godziny lekcyjne, podczas gdy szkolenie dla pracodawców i innych osób kierujących pracownikami trwa tylko 18 godzin. Zatem rodzi się pytanie, czy zapracowani i zabiegani pracodawcy w mikro i małych przedsiębiorstwach faktycznie będą zainteresowani samodzielnym zajmowaniem się kwestiami bhp w swoim zakładzie pracy i znajdą czas na ukończenie takiego szkolenia. Nie sposób nie zauważyć, że osoby posiadające kwalifikacje dla służby bhp mają dużo większy zakres wiedzy i umiejętności niż osoby kończące wymagane szkolenie bhp. 
Miejmy na uwadze, że ustawa z 9 listopada 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym (Dz. U. z 2018 r., poz. 2244) mówi o korzyściach dla pracodawcy – przedsiębiorcy, ale nie wspomina o korzyściach dla pracowników, pomijając ten aspekt – jakże ważny bo dotyczący ich zdrowia i bezpieczeństwa.

mgr Robert Gorczyca
prawnik, ekspert prawa pracy, specjalista ds. BHP