Regulacja luzów zaworowych w silniku motocykla jest przeważnie dość prostą czynnością wykonywaną okresowo. Problemy zaczynają się, gdy ustawienie właściwego luzu zaworowego staje się niemożliwe, bo przy każdym obrocie wałka rozrządu mierzona wartość luzu zaworowego jest inna. Jak to możliwe i dlaczego? Czy taką usterkę da się łatwo naprawić?

Duża grupa silników motocyklowych z rozrządem DOHC i niekiedy także OHC posiada płytkową regulację luzu zaworowego. Sama płytka bywa najczęściej powodem zmiennych odczytów wartości luzu zaworowego, gdyż kontrolę luzu zaworowego przeprowadzamy, wprowadzając listek szczelinomierza pomiędzy krzywkę wałka rozrządu i zespół szklanki popychacza. Jeżeli płytki umieszczone zostały na szklankach popychaczy (płytki zewnętrzne), to za każdym obrotem wałka rozrządu inna część powierzchni płytki ma kontakt z krzywką. Dzieje się tak dlatego, że krzywka jest przesunięta w stosunku do osi symetrii zespołu szklanka-płytka. Powoduje to stały ruch obrotowy płytki i szklanki podczas pracy silnika i wpływa na wydłużenie trwałości płytki i wydłużenie okresów pomiędzy kolejnymi regulacjami luzu zaworowego.

Gdyby krzywka nie obracała płytki, to dość szybko powstałoby wgłębienie w powierzchni płytki, w miejscu nacisku krzywki. Wystarczy jednak zamontować płytkę o nierównej grubości, aby luz zaworowy zmieniał się samoczynnie podczas pracy silnika. Należy pamiętać, aby zawsze przed zamontowaniem kontrolować grubość płytki przynajmniej w trzech symetrycznie oddalonych punktach.
Na skutek wydłużenia przebiegu pomiędzy okresowymi wymianami oleju, zastosowania niewłaściwego oleju lub na skutek przegrzania silnika może ustać ruch obrotowy szklanki i płytki. Wówczas wałek rozrządu naciska na płytkę stale w tym samym punkcie, co prowadzi do szybkiego wytarcia płytki w miejscu nacisku. Jeżeli po wymianie oleju nastąpi odblokowanie szklanki, to uszkodzona płytka będzie powodować zmienne odczyty luzu zaworowego.
Najczęściej zdarza się, że podczas montażu pod płytkę dostanie się zanieczyszczenie, które powoduje nierównoległe położenie płytki względem górnej powierzchni szklanki. Powierzchnia płytki obracanej wraz ze szklanką będzie się okresowo przybliżać i oddalać od krzywki. Wystarczy wyjąć płytkę, oczyścić powierzchnię szklanki i płytki, a następnie ponownie zamontować płytkę o właściwej grubości.
Jeżeli płytki regulacyjne zostały umieszczone pod szklankami popychaczy (płytki wewnętrzne), to do wymiany płytki konieczne jest wymontowanie wałka rozrządu. Płytka taka jest mała, gdyż znajduje się pod szklanką, bezpośrednio na trzonku zaworu i jej nierówna powierzchnia praktycznie nie jest w stanie spowodować zmiennych odczytów wartości luzu zaworowego. Tu winę może ponosić nierównomiernie zużyta górna powierzchnia szklanki. Przy zastosowaniu płytek wewnętrznych to górna powierzchnia szklanki współpracuje z krzywką wałka rozrządu i jeżeli jest zużyta nierównomiernie, spowoduje okresowe zwiększanie i zmniejszanie wartości luzu zaworowego. Jeżeli wygniecenia są niewielkie, to będą się objawiać jako zmienna hałaśliwość rozrządu podczas pracy silnika, ale mogą być trudne do zweryfikowania podczas standardowej kontroli luzu zaworowego za pomocą szerokiego listka szczelinomierza. Takie uszkodzenia łatwiej zaobserwować, wykorzystując precyzyjny szczelinomierz drucikowy lub okresowo demontując szklanki do kontroli.

Rafał Dmowski