Lakiernictwo i blacharstwo

Nadwozie samochodu zbudowane jest z blach łączonych ze sobą na zakładkę i zgrzewanych punktowo – to większość w nowoczesnych nadwoziach. Stosowane są także inne połączenia, np. spawanie lub lutowanie laserowe, klejenie czy nitowanie, ale są to połączenia jednostkowe w określonych przez producenta miejscach. W dalszym ciągu łączenia zgrzewane na zakładkę stanowią podstawę w budowie nadwozi.

W takich połączeniach występuje tzw. zjawisko korozji szczelinowej. Jest to proces, którego nie można uniknąć, ale można go spowolnić. W tym celu stosowane są blachy ocynkowane, uszczelnianie połączeń blach masami oraz zabezpieczanie profili zamkniętych preparatami woskowymi.
Uszczelnianie połączeń blach z jednej strony nie dopuszcza do przedostawania się powietrza i kurzu z zewnątrz pojazdu do jego wnętrza, a z drugiej strony jest jednym z elementów zabezpieczenia antykorozyjnego. Dlatego jest to bardzo ważny element nadwozia, który podczas napraw blacharsko-lakierniczych nie może być pominięty. Nie wystarczy także tych połączeń pomazać jakąś przypadkową masą uszczelniającą – musi to być masa, którą można nałożyć w postaci wałka lub rozprowadzić pędzlem czy natrysnąć odpowiednią strukturę, która szybko się utwardza, daje się lakierować czy nawet szlifować. Konieczne jest zatem poznanie rodzajów stosowanych mas, ich właściwości, miejsc aplikacji, sposobów nałożenia, odpowiednich narzędzi i ćwiczenie, ćwiczenie i jeszcze raz ćwiczenie.
Jeśli nie posiada się umiejętności nakładania mas, czas zaoszczędzony dzięki stosowaniu nowych materiałów i nowoczesnych technologii lakierowania traci się już na wstępie, przy nakładaniu masy uszczelniającej. Co z tego, że lakiernik nałoży piękną warstwę lakieru, jeśli po 2-3 miesiącach klient wróci do warsztatu z reklamacją, że lakier pęka i wychodzi spod niego jakiś czerwonawy osad. Cała misterna robota oraz zadowolenie z niej w jednej sekundzie pryska jak bańka mydlana. Jak do tego dołoży się niepotrzebne zdenerwowanie po rozmowie z klientem oraz poświęcony czas i materiały na poprawki, to czy nie lepiej było wcześniej zastosować dobry materiał i poświęcić trochę czasu na nauczenie się, jak z niego korzystać?
Na temat mas uszczelniających pisałem już wielokrotnie i tak naprawdę niewiele się w tym temacie zmieniło, również jeśli chodzi o masy natryskowe. Nie zmieniło się także prawie nic w serwisach naprawczych, które w dalszym ciągu traktują uszczelnianie jak coś, co musi być, ale nieważne czym i jak.
Dlatego chciałbym przypomnieć, a może także i przekazać młodym adeptom sztuki lakierowania, czym i w jaki sposób uszczelniać połączenia blach nadwozi samochodowych podczas napraw blacharsko-lakierniczych.
Uszczelnianie połączeń blach nadwozia można podzielić na dwa obszary:

• znajomość rodzaju zastosowanej masy: poliuretanowe (PUR) i silanowe (MS) oraz koniecznego narzędzia do jej aplikacji,
• wiedzę na temat powierzchni, na którą dana masa jest nakładana. 

Rodzaje mas uszczelniających
Podczas naprawy blacharsko-lakierniczej wszystkie fabrycznie nałożone powłoki muszą być odtworzone – najlepiej jeżeli będą wyglądały tak jak fabryczne. Jednak zastosowanie takich samych materiałów nie jest możliwe ze względu na wysokotemperaturowy proces ich nakładania: lakier, masa PCW, wosk.
Dlatego w warsztacie blacharsko-lakierniczym muszą być zastosowane materiały, których technologia nakładania nie wymaga wykorzystania wysokich temperatur. Nie są to materiały gorsze, a w niektórych przypadkach nawet lepsze. Blacharz czy lakiernik ma do dyspozycji bardzo dużo materiałów o różnorodnych właściwościach, pozwalających na odtworzenie struktur i kształtów ściegów nakładanych fabrycznie.
Obecnie w warsztatach stosowane są dwa rodzaje mas uszczelniających, którymi mogą być nakładane różnego rodzaju ściegi przy zastosowaniu odpowiednich narzędzi, pozwalające na odwzorowanie wszystkich fabrycznych struktur ściegów mas uszczelniających.
Masy poliuretanowe PUR – nakładane na spoiny zgrzewane i spawane, po połączeniu blach. Obecnie powszechnie stosowane w warsztatach blacharsko-lakierniczych: z jednej strony ze względu na właściwości przewyższające masy kauczukowe, a z drugiej – ze względu na relatywnie niską cenę. Masy PUR nie są jednak odporne na długotrwałe działanie promieni słonecznych, dlatego muszą być polakierowane lub przykryte listwą ochronną. Mogą być natomiast lakierowane przed ich całkowitym utwardzeniem się, ale tylko lakierami rozpuszczalnikowymi. Lakiery wodorozcieńczalne zawierają alkohol, który działa negatywnie na utwardzanie się mas poliuretanowych. Do lakierowania lakierami wodorozcieńczalnymi masy PUR muszą być całkowicie utwardzone.
Należy także pamiętać, że świeżo nałożona masa poliuretanowa nie jest zgodna z tworzywem MS. Przed nałożeniem na nią materiałów na bazie MS musi być ona całkowicie utwardzona.
Masy na bazie modyfikowanych silanów MS – najnowsze masy uszczelniające i klejące, które mogą być nakładane pomiędzy blachy także przed zgrzewaniem. Służą przede wszystkim do uszczelnienia oraz do zabezpieczenia antykorozyjnego łączonych ze sobą blach.
Polimery modyfikowanych silanów są obecnie najnowocześniejszym tworzywem pozwalającym na uszczelnianie i zabezpieczanie antykorozyjne blach karoseryjnych w warunkach warsztatowych. Jedną masą można wykonać wszystkie potrzebne uszczelnienia i zabezpieczenia, także wykonać ściegi o strukturze „baranka” lub jako szerokie pasy w celu tłumienia drgań i hałasu przez natryskiwanie specjalnym pistoletem.
Masy uszczelniające MS są masami ekologicznymi. Nie zawierają rozpuszczalników, izocyjanianów, PCW i silikonów. Nie mają zapachu. Utwardzają się, podobnie jak poliuretany, przez wilgoć zawartą w powietrzu do postaci elastyczno-gumowej. Tworzenie się „skórki” na powierzchni masy i czas wskrośnego utwardzania zależą od wilgoci i temperatury powietrza oraz od grubości nałożonego ściegu. W warunkach normalnych, czyli w temp. 20°C i przy wilgotności względnej 50%, „skórka” powstaje po około 10-20 min. Prędkość utwardzania się to około 3,5 mm/24 godz. Po utwardzeniu są obojętne dla środowiska naturalnego, odporne na działanie promieni słonecznych i czynników zewnętrznych, także benzyn, olejów, kwasów i soli.
Masy MS mają bardzo dobrą przyczepność do odtłuszczonej blachy stalowej: surowej, ocynkowanej galwanicznie i elektrolitycznie, chromowanej, polakierowanej. Także do stali szlachetnej, miedzianej, aluminiowej i do wielu tworzyw sztucznych, poza PE, PP i PMMA. Przy tworzywach termoplastycznych zaleca się przeprowadzić próby, przy czym przeszlifowanie powierzchni poprawia przyczepność.
Masy na bazie modyfikowanych silanów można lakierować w systemie „mokre na mokre” jedno- lub dwuskładnikowymi lakierami, także zawierającymi rozpuszczalniki alkoholowe. Szybkie polakierowanie masy nie przeszkadza w jej wskrośnym utwardzeniu się, jednakże opóźnia ten proces.
Optymalną przyczepność lakieru otrzymuje się przy lakierowaniu w ciągu 3 godzin po nałożeniu masy. Po całkowitym utwardzeniu powierzchnia masy musi być przygotowana do lakierowania jak przy lakierowaniu tworzyw sztucznych. Przy lakierowaniu żywicami alkidowymi może występować opóźnienie utwardzania się masy. 
W niektórych przypadkach, przy lakierowaniu lakierem typu „metalik”, mogą występować problemy z przyczepnością. Dlatego poleca się przeprowadzenie prób z podkładem do tworzyw sztucznych. Utrata przyczepności może być także spowodowana użyciem niektórych zmywaczy do usuwania silikonu.
Uwaga: mas na bazie MS przed ich całkowitym utwardzeniem nie można pokrywać antykorozyjnymi masami kauczukowymi lub woskowymi. Masy MS nie mogą być także pokrywane antykorozyjną masą na bazie żywic syntetycznych.