Dostępność różnorodnych mieszanin na rynku czynników chłodniczych oraz nie zawsze uczciwa praktyka warsztatowa powodują, że identyfikacja czynnika chłodniczego w zakupionej butli czy w instalacji samochodu może decydować o jakości wykonanych usług i ewentualnie poniesionych stratach.
Kilka przykładów
1. Problemem nie tylko w Polsce jest napełnianie butli wielokrotnego użytku bez ich opróżniania i bez wykonywania próżni. W efekcie czynnik chłodniczy kupowany nawet od renomowanych dostawców może zawierać domieszki różnych gazów, a nawet powietrze. Powietrze podwyższa ciśnienie w stacji obsługowej, jak i w instalacji w samochodzie.
2. Ze względu na wysoką cenę R1234yf znajdzie się zawsze nieuczciwa firma, która napełni układ klimatyzacji w samochodzie czynnikiem tańszym, czyli R134a. Taka klimatyzacja będzie działała, jednakże po podłączeniu naszej stacji obsługowej i przepompowaniu gazu do naszego zbiornika, uzyskamy mieszaninę. Zmieszanie czynnika R134a i R1234yf w stosunku 1:1 powoduje podwyższenie ciśnień w układzie o ok. 8%. Nienormalne wartości ciśnień zmylą nadzorujący układ sterujący oraz diagnostyczny i klimatyzacja w samochodzie nie działa.
3. Kilka lat temu, gdy ceny R134a wywindowano do ok. 1000 zł za 12-kilogramową butlę, wystąpiły przypadki napełniania klimatyzacji propanem-butanem. Bez komentarza.
Metody identyfikacji gazów chłodniczych
Doświadczony mechanik rozpoznaje rodzaj gazu na podstawie zapachu. Taka umiejętność przychodzi z czasem, ale nie każdy ją nabywa. Podejmowanie decyzji na podstawie takich badań może nie przekonywać naszych klientów. Powszechną metodą stosowaną przez chłodników jest pomiar ciśnień i temperatury. Manometry wykorzystywane w chłodnictwie wyskalowane są równocześnie w barach i stopniach Celsjusza, a na tarczy widnieje rodzaj gazu. Dla czystego czynnika chłodniczego, który znajduje się w zamkniętym zbiorniku w fazie ciekłej i gazowej, wskazówka manometru pokazuje odpowiadające sobie wartości ciśnień i temperatury. Dla czynników R134a i R1234yf występuje minimalne zróżnicowanie właściwości, a dokładność typowych manometrów może być zbyt mała. Zaleca się więc stosowanie dokładnych manometrów cyfrowych.
Na rynku dostępne są detektory gazów, w tym także dedykowane do nowego czynnika R1234yf. Przykładem takiego rozwiązania są urządzenia firmy DEGA wyposażone w czujniki półprzewodnikowe, które wykrywają obecność śladowych ilości gazów w otaczającym powietrzu. Urządzenia te są bardzo skuteczne, jednakże reagują identycznym alarmem zarówno na R134a, R22 HC i podobne. Detektory mogą zatem informować nas o nieszczelnościach w klimatyzacji, ale nie pozwolą stwierdzić, jaki to jest gaz.
Proszę nie popełnić błędu przy zakupie potrzebnego urządzenia i nie pomylić detektora z identyfikatorem. Detektory czynników chłodniczych mogą kosztować tyle samo co identyfikatory, a ich zastosowanie jest inne. Urządzenia wykrywające rodzaj czynnika bazują na metodzie pomiaru pochłaniania promieniowania podczerwonego. Działanie jest bardzo podobne do analizatorów gazów spalinowych. Urządzenia występują jako przenośne bądź zabudowane w stacjach obsługowych do klimatyzacji. Pomiar polega na przepuszczeniu przez komorę pomiarową badanej próbki pod określonym ciśnieniem i w odpowiedniej ilości.
Urządzenie przenośne ULTIMA ID
Analizator produkowany przez NEUTRONICS Inc. USA umożliwia szybkie i dokładne określenie zawartości butli z czynnikiem lub bezpośrednio w układzie klimatyzacji samochodu. Urządzenie wykorzystuje technologię pomiaru pochłaniania promieniowania podczerwonego (NDIR) do określania wagowego udziału R1234yf, R134a, R22, HC w badanej próbce. Ponadto pobrana próbka zostaje skierowana do elektrochemicznego czujnika tlenu w celu sprawdzenia zawartości powietrza. Dokładność wskazań jest wyższa niż 1%. Urządzenie nie mierzy i nie wskazuje zawartości oleju i kontrastu.
Urządzenie jest dostarczane wraz z:
- sondą poboru próbek wraz z dławikiem,
- szybkozłączką R1234yf,
- szybkozłączką R134a,
- zasilaczem 12 V,
- kablem USB.
Stosowanie urządzenia jest wygodne, ma ono wbudowane akumulatory oraz – na życzenie – drukarkę termiczną. Bardzo istotny element to filtr znajdujący się w widocznym miejscu, który chroni wewnętrzne elementy analizatora przed zanieczyszczeniem. Czas pomiaru wynosi ok. 1 minuty.
Urządzenie wbudowane w stację obsługową
Identyfikator zabudowany w stacji obsługowej oznacza, że urządzenie mamy zawsze pod ręką i jest gotowe do pracy. Obecnie na rynku spotykamy niżej wymienione rodzaje identyfikatorów.
1. Ze względu na zakres pomiarowy.
- Dwustanowe – pokazujące, że w badanej próbce jest więcej niż graniczna wartość czynnika chłodniczego. W przypadku R1234yf, w zależności od producenta urządzenia, graniczna wartość ustawiana jest na 95 lub 97,5%. Wg producentów samochodów czystość w granicach 95% wystarcza do prawidłowego działania klimatyzacji pod warunkiem, że nie zawiera powietrza. Przekroczenie 95% (lub 97,5%) pozwala na rozpoczęcie fazy odzysku gazu z samochodu.
- Wieloskładnikowe, wykonujące analizę w kierunku typowych czynników chłodniczych: R1234yf, R134a, R22, HC oraz ilości powietrza. Niezidentyfikowane inne gazy stanowią odrębną pozycję w pokazywanych wynikach.
2. Ze względu na stopień integracji ze stacją pomiarową.
- Niezależny tor pomiarowy – wszystkie elementy, włącznie z sondą poboru i szybkozłączką, są niezależne od układów urządzenia serwisowego. Nie zachodzi w najmniejszym stopniu prawdopodobieństwo zmieszania różnych rodzajów gazu. Identyfikator pobiera na potrzeby analizy ok. 2 gramy czynnika i następnie usuwa je do otoczenia.
- Zintegrowany tor pomiarowy – czynnik do analizy pobierany jest z wewnętrznych obwodów instalacji urządzenia serwisowego.
Identyfikator potrzebny od zaraz, czy można zaopatrzyć się później?
Zanieczyszczenia czynników chłodniczych, zarówno w zbiornikach transportowych, jak i w układach klimatyzacji, może powodować korozję elementów, zwiększać ciśnienie i uszkadzać klimatyzatory. Możliwość rozpoznawania przez serwisantów klimatyzacji rodzaju gazu metodą temperatura-ciśnienie jest poważnie utrudniana przez ewentualną obecność powietrza i innych domieszek. Dostępność na rynku mieszanek zastępczych dodatkowo komplikuje pracę i stwarza zagrożenia pożaru i zatrucia dla użytkowników aut, czyli naszych klientów. Serwis samochodowy posiadający wieloskładnikowy analizator czynników chłodniczych uzyska przewagę nad konkurencją, wprowadzi kolejne specjalizowane usługi, będzie potrafił rozwiązywać trudne przypadki, uniknie różnorodnych problemów i strat.
Marek Jankowski
Komentarze (1)