Elektromobilność

Pojazdy elektryczne diametralnie zmieniają motoryzację, stawiając przed producentami części i środków smarnych nowe wyzwania. W autach „bezemisyjnych” występuje zdecydowanie mniej elementów znanych z samochodów z silnikami spalinowymi – dotyczy to także płynów. Wbrew pozorom mają one jednak dużo punktów wspólnych ze swoimi spalinowymi odpowiednikami. Jednym z pionierów w zakresie opracowywania płynów eksploatacyjnych do pojazdów elektrycznych jest firma Total Lubrifiants.

Pierwszy płyn, który występuje w każdym aucie, niezależnie od rodzaju napędu, to oczywiście płyn do spryskiwaczy. Szyby muszą być czyste, aby zapewnić odpowiednią widoczność, a tym samym bezpieczeństwo jazdy. Podobnie jest w przypadku płynu hamulcowego – pomimo różnic w budowie (np. hamowanie rekuperacyjne w pojazdach elektrycznych i hybrydowych), układy w elektrykach i samochodach z silnikami spalinowymi wykorzystują ten sam rodzaj. Zazwyczaj jest to płyn klasy DOT 4 lub DOT 5.1. Podlega on wymianie średnio co 2 lata lub 60 tys. kilometrów, w zależności od tego, co nastąpi wcześniej.
– Chociaż w pojazdach elektrycznych nie występuje np. olej silnikowy, pojazdy te zawierają układy, w których krążą ciecze – wyjaśnia Mateusz Myck, inżynier wsparcia technicznego w Total Polska. – Ich zadaniem jest np. smarowanie i chłodzenie nowych typów układów napędowych czy skrzyń biegów. Ciecze potrzebne są również do regulacji temperatury akumulatora pojazdu i systemu zarządzania energią. Total Lubrifiants, jako pierwsza firma na świecie, wprowadziła na rynek dwie serie płynów zaprojektowanych specjalnie w celu zaspokojenia potrzeb pojazdów hybrydowych i elektrycznych: Total Quartz EV Fluid do samochodów osobowych oraz Total Rubia EV do pojazdów ciężarowych.

To pierwsze gamy płynów na rynku, które odpowiadają specyficznym parametrom tych pojazdów, a także związanym z nimi ograniczeniom elektrycznym, termicznym i w zakresie wzmożonego tarcia. Total Quartz EV Fluid oraz Total Rubia EV spełniają wymagania producentów, takie jak:

• Właściwości dielektryczne – płyny stosowane w pojazdach elektrycznych muszą być izolujące, aby zapobiec powstawaniu łuku elektrycznego. Jest tak, ponieważ znajdują się one w bliskim kontakcie z elektrycznymi/elektronicznymi częściami pojazdu. Właściwości dielektryczne muszą pozostawać stabilne przez cały czas, pomimo trudnych warunków pracy: wzrostu temperatury, utleniania, wilgoci, ścierania cząstek.
• Zgodność ze stosowanymi materiałami – płyn musi być kompatybilny z różnymi typami materiałów, aby uniknąć następujących konsekwencji: pęcznienie, pękanie, korozja itp. Miedź jest kluczowym materiałem w tych zastosowaniach. Jej wysoka przewodność elektryczna sprawia, że jest to główny element stosowany w okablowaniu elektrycznym i uzwojeniach. Dlatego niezwykle ważne jest opracowanie płynu o doskonałej kompatybilności z miedzią.
• Właściwości termiczne – silnik elektryczny i jego osprzęt muszą pracować w określonym zakresie temperatur. Praca w temperaturach wyższych niż pożądany zakres nieuchronnie zmniejsza żywotność, sprawność i moc pojazdów. Elementy podlegają efektowi Joule’a, który polega na rozpraszaniu ciepła przez energię elektryczną. Dlatego płyn musi zapewniać wydajne odprowadzanie ciepła w temperaturach do 1800C.
• Standardowe funkcje smarowania i właściwości cierne – aby chronić różne części mechaniczne nowych układów napędowych, gama płynów Total zapewnia standardowe smarowanie, które gwarantuje prawidłowe działanie poszczególnych układów, ograniczając ich zużycie oraz zjawiska takie jak utlenianie i korozja. Oferuje również optymalne właściwości cierne, wymagane do płynnej zmiany biegów w pojazdach hybrydowych.

W ramach wspomnianych gam produktowych należy wyszczególnić następujące płyny:

• Total Quartz EV Drive R – zapewnia specjalną technologię dla nowej generacji elektrycznych reduktorów układu napędowego. Gwarantuje trwałość kół zębatych i łożysk tocznych obracających się z bardzo dużą prędkością. Wykazuje optymalne właściwości przeciwpieniące i uwalniające powietrze przez cały okres eksploatacji pojazdów. Opracowany z myślą o doskonałej pompowalności, nawet w bardzo niskiej temperaturze.
• Total Quartz EV Drive MP – przeznaczony do reduktorów, silników elektrycznych i energoelektroniki. Chroni przed zwarciem i elektrycznością statyczną, zapewnia optymalną kontrolę temperatury (nawet przy szybkim ładowaniu) oraz kompatybilność z cewkami miedzianymi i materiałami polimerowymi. Wykazuje doskonałe właściwości przeciwzużyciowe (koła zębate i łożyska toczne).
• Total Quartz EV Battery – to wysoko wydajny płyn do zarządzania temperaturą akumulatora. Chroni przed zwarciem i elektrycznością statyczną. Zapewnia bardzo wysoką odporność na utlenianie oraz odpowiednią ochronę przed ryzykiem rozprzestrzeniania się ognia. Poza tym utrzymuje bardzo niską lepkość podczas całego cyklu życia pojazdu, zapewniając efektywną wymianę energii.

– Jak wspomniano, płyn chłodzący akumulatory musi być izolujący, aby zapobiec powstawaniu łuku elektrycznego. To ważne, ponieważ pracuje on w bliskim kontakcie z elektrycznymi lub elektronicznymi częściami pojazdu – dodaje Mateusz Myck. – Właściwości dielektryczne muszą pozostawać stabilne przez cały czas, pomimo trudnych warunków pracy: wzrostu temperatury, utleniania, wilgoci, ścierania cząstek. Wszystkie te płyny muszą być wymieniane zgodnie z zaleceniami producenta pojazdu. Brak terminowej wymiany w przypadku auta będącego w okresie gwarancji może być – w razie problemów technicznych – powodem odmowy naprawy w ramach gwarancji. To samo dotyczy zastosowania cieczy bez aprobaty danego producenta.
W samochodach elektrycznych nie występuje oczywiście olej silnikowy. Nie ma także mowy o konieczności uzupełniania AdBlue czy płynu katalitycznego. To niewątpliwe zalety w porównaniu z samochodami wyposażonymi w silniki spalinowe – niższe koszty, mniej skomplikowane procedury serwisowe i mniejsze zanieczyszczenie środowiska w ciągu całego cyklu eksploatacji takiego pojazdu. Osobną kwestią jest całkowity ślad węglowy pozostawiany przy okazji produkcji aut elektrycznych, co do którego opinie ekspertów nie są jednoznaczne. Nie ulega jednak wątpliwości, że upowszechnienie pojazdów elektrycznych oraz opracowanie wydajniejszych technologii w połączeniu z odzyskiem zużytych baterii przyczynią się do zmniejszenia śladu węglowego.