Pojazdy samochodowe w trakcie ich użytkowania ulegają procesom naturalnego starzenia oraz zużycia, wynikającego z warunków pracy poszczególnych mechanizmów, podzespołów i elementów. W związku z tym, że samochody jako środki transportu uczestniczą w ruchu drogowym, muszą zapewnić w okresie ich eksploatacji maksymalny do uzyskania poziom bezpieczeństwa. Dlatego też, ich aktualny stan techniczny musi być okresowo sprawdzany przez odpowiednio przygotowane i wyposażone placówki usługowe, nadzorowane przez właściwe organy administracji państwowej. Uprawnionymi do wykonywania badań technicznych obiektami są stacje kontroli pojazdów.
Zmieniają się również na bieżąco przepisy dotyczące funkcjonowania samych stacji kontroli pojazdów jako podmiotów gospodarczych oraz uprawnień, czyli zakresów wykonywanych badań technicznych. Pomimo wielu wymogów proceduralnych do spełnienia oraz dość znacznych nakładów finansowych (kwota rzędu 600- 800 tys. zł) niezbędnych do uruchomienia stacji kontroli pojazdów, ich liczba ciągle wzrasta. Jest to oczywiście z korzyścią dla przeciętnego użytkownika pojazdu, ponieważ mimo wielokrotnie większej liczby pojazdów niż kilka lat temu, nie trzeba już na tego typu usługę czekać w kolejkach. Do utworzenia funkcjonującej stacji kontroli pojazdów niezbędne jest uzyskanie wielu pozwoleń i spełnienia odpowiednich wymagań proceduralnych. Wszystkie wymogi formalnoprawne związane z funkcjonowaniem stacji kontroli pojazdów można podzielić na kilka grup, dotyczących:
- prowadzenia samej działalności gospodarczej,
- rodzajów i uprawnień stacji,
- wymagań zatrudnienia diagnostów,
- wymagań ogólnych i technologicznych obiektu,
- wymogów związanych ze stanowiskiem kontrolnym i jego wyposażeniem.
Prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie działalności stacji kontroli pojazdów wymaga obecnie uzyskania wpisu do rejestru przedsiębiorców. Pod względem rodzajów i uprawnień stacji kontroli pojazdów aktualne przepisy wyróżniają:
- podstawowe stacje kontroli pojazdów,
- okręgowe stacje kontroli pojazdów.
W pierwszych dokonywane są badania pełnego zakresu kontroli wszystkich pojazdów drogowych, w drugich natomiast wykonywane są badania niektórych pojazdów w standardowym zakresie oraz badania specjalne. Uprawnienia konkretnej stacji kontroli pojazdów do wykonywania poszczególnych badań określone są za pomocą konkretnych symboli literowych. Wprowadzone w ostatnim czasie zmiany dotyczące uprawnień stacji podstawowych umożliwiły tego typu stacjom wykonywanie wszystkich rodzajów badań technicznych pojazdów o masie całkowitej do 3,5 t. Do przeprowadzania badań technicznych na stacjach kontroli pojazdów uprawnieni są wyłącznie diagności mający odpowiednie uprawnienia, czyli wymagane wykształcenie techniczne i praktykę oraz odbyte szkolenie i zdany egzamin kwalifikacyjny przed komisją Transportowego Dozoru Technicznego. Wprowadzone przepisy określają aktualnie jednakowe wymagania dotyczące wykształcenia oraz praktyki zawodowej w stosunku do diagnostów pracujących w obu rodzajach stacji kontroli pojazdów. Według obowiązujących w tej chwili przepisów, przedsiębiorca prowadzący badania techniczne musi posiadać poświadczenie zgodności wyposażenia i warunków lokalowych z wymaganiami, odpowiednio do zakresu przeprowadzanych badań, wydane przez Transportowy Dozór Techniczny po wykonanej kontroli. Istotne zmiany w funkcjonowaniu stacji kontroli pojazdów dotyczyły w ostatnich latach przede wszystkim zakresu niezbędnego wyposażenia stanowiska kontrolno- -pomiarowego. W przeszłości, w przypadku samochodów osobowych jedyna różnica w badaniu technicznym na stacji kontroli pojazdów dotyczyła użycia dwóch różnych urządzeń do pomiaru i analizy składu spalin, w zależności od zastosowanego w pojeździe rodzaju silnika. Do kontroli silników z zapłonem iskrowym wykorzystywany był analizator spalin. W pojazdach wyposażonych w silnik z zapłonem samoczynnym analizy składu spalin dokonuje się z użyciem dymomierza. Pozostałe wyposażenie stanowiska kontrolno-pomiarowego na stacji kontroli pojazdów wykorzystywane było w jednakowym zakresie dla wszystkich typów pojazdów osobowych przechodzących badania techniczne.
Obecnie, ze względu na różnice konstrukcyjne pojazdów starszych i tych najnowszej generacji oraz w ich wyposażeniu, zakres niezbędnego sprzętu, stanowiącego wyposażanie stanowiska kontrolno-pomiarowego musi być zróżnicowany i nieco szerszy, umożliwiający sprawdzenie stanu technicznego wszystkich rodzajów pojazdów podlegających obowiązkowi wykonywania okresowych badań technicznych. Tak więc w zależności od konkretnego pojazdu i zastosowanych w nim rozwiązań konstrukcyjnych, rodzaju zasilania paliwem (benzyny, oleju napędowego, czy gazu) oraz wyposażenia, które posiada stosowane są w pewnych badaniach różne urządzenia i przyrządy kontrolno-pomiarowe. Pojazdy wyposażone w gazową instalację zasilającą wymagają poza typowymi przyrządami kontrolno-pomiarowymi użycia elektronicznego detektora gazów do kontroli i ewentualnej lokalizacji nieszczelności instalacji gazowej. Samochody wyposażone w hak holowniczy i przystosowane do ciągnięcia przyczepy muszą być poddane dodatkowo badaniu z użyciem przyrządu do kontroli złącza elektrycznego pojazd-przyczepa oraz przyrządu do wymuszania kontrolowanego nacisku na mechanizm sterowania hamulcem najazdowym przyczepy. Ostatnio wprowadzonymi, jako niezbędne w wyposażeniu stanowiska kontrolno-pomiarowego przy wykonywaniu badań technicznych pojazdów na stacjach kontroli pojazdów, były dwa urządzenia. Pierwszy, czyli przyrząd do pomiaru w szybach pojazdu współczynnika przepuszczalności światła wykorzystywany jest przy pojazdach, w których zostały zastosowane szyby przyciemniane.
Drugim przyrządem wymaganym stosunkowo od niedawna, bo zaledwie od kilku lat, na stacjach kontroli pojazdów jest czytnik informacji diagnostycznych do układu OBD/OBDII. Wykorzystywany jest on jedynie przy badaniu pojazdów wyposażonych w ten standard samodiagnozy i pozwala na wyeliminowanie z ruchu drogowego pojazdów, w których występuje nieprawidłowe funkcjonowanie przede wszystkim silnika, ale również i całego układu napędowego powodujące przekroczenie dopuszczalnych norm emisji szkodliwych substancji zawartych w spalinach.
Zmiany w zakresie wyposażenia stanowiska kontrolno-pomiarowego na stacjach kontroli pojazdów powodowane są również na bieżąco nieuniknionym postępem technologicznym i wynikającym z tego faktu ciągłym doskonaleniem technik pomiarowych i rozwiązań konstrukcyjnych w urządzeniach diagnostycznych. Jedną z ostatnich zmian wynikających właśnie z tego faktu było wprowadzenie konieczności wykonywania wydruku w postaci protokołu pomiarowego w urządzeniach do kontroli i pomiaru geometrii ustawienia kół i osi pojazdów. Z całą pewnością można stwierdzić, że przepisy dotyczące badań technicznych pojazdów będą ewoluować wraz z bieżącym rozwojem i postępem technicznym w zakresie techniki motoryzacyjnej. Wraz z wprowadzaniem nowych systemów wspomagających i zarządzających funkcjonowaniem poszczególnych systemów samochodowych należy spodziewać się wprowadzania kolejnych specjalistycznych przyrządów w stacjach kontroli pojazdów w celu kontrolowania ich skuteczności działania i prawidłowości pracy, zwłaszcza pod kątem bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz ochrony środowiska naturalnego.
mgr Andrzej Kowalewski
Ze względu na fakt, iż liczba poruszających się po polskich drogach pojazdów samochodowych wzrasta w ciągu ostatnich lat w ogromnym tempie, w funkcjonowaniu stacji kontroli pojazdów widoczne są także istotne zmiany. Dotyczy to zarówno ich liczby, jak i wymagań, które muszą spełniać na bieżąco w trakcie wprowadzania nowych aktów prawnych dotyczących szeroko pojętej motoryzacji. W niedalekiej przeszłości, bo zaledwie 15-20 lat wstecz, liczba funkcjonujących stacji kontroli pojazdów była kilkukrotnie mniejsza niż obecnie. Na koniec 2009 roku zarejestrowanych było w kraju około 3,5 tysiąca działających tego typu placówek kontrolno-usługowych. W związku z wprowadzaniem w pojazdach samochodowych nowych rozwiązań konstrukcyjnych poszczególnych układów oraz podzespołów, zmieniają się również na bieżąco przepisy dotyczące zakresu wykonywanych badań technicznych. Efektem takich zmian było w ostatnich latach wprowadzenie kilku nowych, niewymaganych poprzednio urządzeń kontrolno-pomiarowych na stacji kontroli pojazdów.
Zmieniają się również na bieżąco przepisy dotyczące funkcjonowania samych stacji kontroli pojazdów jako podmiotów gospodarczych oraz uprawnień, czyli zakresów wykonywanych badań technicznych. Pomimo wielu wymogów proceduralnych do spełnienia oraz dość znacznych nakładów finansowych (kwota rzędu 600- 800 tys. zł) niezbędnych do uruchomienia stacji kontroli pojazdów, ich liczba ciągle wzrasta. Jest to oczywiście z korzyścią dla przeciętnego użytkownika pojazdu, ponieważ mimo wielokrotnie większej liczby pojazdów niż kilka lat temu, nie trzeba już na tego typu usługę czekać w kolejkach. Do utworzenia funkcjonującej stacji kontroli pojazdów niezbędne jest uzyskanie wielu pozwoleń i spełnienia odpowiednich wymagań proceduralnych. Wszystkie wymogi formalnoprawne związane z funkcjonowaniem stacji kontroli pojazdów można podzielić na kilka grup, dotyczących:
- prowadzenia samej działalności gospodarczej,
- rodzajów i uprawnień stacji,
- wymagań zatrudnienia diagnostów,
- wymagań ogólnych i technologicznych obiektu,
- wymogów związanych ze stanowiskiem kontrolnym i jego wyposażeniem.
Prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie działalności stacji kontroli pojazdów wymaga obecnie uzyskania wpisu do rejestru przedsiębiorców. Pod względem rodzajów i uprawnień stacji kontroli pojazdów aktualne przepisy wyróżniają:
- podstawowe stacje kontroli pojazdów,
- okręgowe stacje kontroli pojazdów.
W pierwszych dokonywane są badania pełnego zakresu kontroli wszystkich pojazdów drogowych, w drugich natomiast wykonywane są badania niektórych pojazdów w standardowym zakresie oraz badania specjalne. Uprawnienia konkretnej stacji kontroli pojazdów do wykonywania poszczególnych badań określone są za pomocą konkretnych symboli literowych. Wprowadzone w ostatnim czasie zmiany dotyczące uprawnień stacji podstawowych umożliwiły tego typu stacjom wykonywanie wszystkich rodzajów badań technicznych pojazdów o masie całkowitej do 3,5 t. Do przeprowadzania badań technicznych na stacjach kontroli pojazdów uprawnieni są wyłącznie diagności mający odpowiednie uprawnienia, czyli wymagane wykształcenie techniczne i praktykę oraz odbyte szkolenie i zdany egzamin kwalifikacyjny przed komisją Transportowego Dozoru Technicznego. Wprowadzone przepisy określają aktualnie jednakowe wymagania dotyczące wykształcenia oraz praktyki zawodowej w stosunku do diagnostów pracujących w obu rodzajach stacji kontroli pojazdów. Według obowiązujących w tej chwili przepisów, przedsiębiorca prowadzący badania techniczne musi posiadać poświadczenie zgodności wyposażenia i warunków lokalowych z wymaganiami, odpowiednio do zakresu przeprowadzanych badań, wydane przez Transportowy Dozór Techniczny po wykonanej kontroli. Istotne zmiany w funkcjonowaniu stacji kontroli pojazdów dotyczyły w ostatnich latach przede wszystkim zakresu niezbędnego wyposażenia stanowiska kontrolno- -pomiarowego. W przeszłości, w przypadku samochodów osobowych jedyna różnica w badaniu technicznym na stacji kontroli pojazdów dotyczyła użycia dwóch różnych urządzeń do pomiaru i analizy składu spalin, w zależności od zastosowanego w pojeździe rodzaju silnika. Do kontroli silników z zapłonem iskrowym wykorzystywany był analizator spalin. W pojazdach wyposażonych w silnik z zapłonem samoczynnym analizy składu spalin dokonuje się z użyciem dymomierza. Pozostałe wyposażenie stanowiska kontrolno-pomiarowego na stacji kontroli pojazdów wykorzystywane było w jednakowym zakresie dla wszystkich typów pojazdów osobowych przechodzących badania techniczne.
Obecnie, ze względu na różnice konstrukcyjne pojazdów starszych i tych najnowszej generacji oraz w ich wyposażeniu, zakres niezbędnego sprzętu, stanowiącego wyposażanie stanowiska kontrolno-pomiarowego musi być zróżnicowany i nieco szerszy, umożliwiający sprawdzenie stanu technicznego wszystkich rodzajów pojazdów podlegających obowiązkowi wykonywania okresowych badań technicznych. Tak więc w zależności od konkretnego pojazdu i zastosowanych w nim rozwiązań konstrukcyjnych, rodzaju zasilania paliwem (benzyny, oleju napędowego, czy gazu) oraz wyposażenia, które posiada stosowane są w pewnych badaniach różne urządzenia i przyrządy kontrolno-pomiarowe. Pojazdy wyposażone w gazową instalację zasilającą wymagają poza typowymi przyrządami kontrolno-pomiarowymi użycia elektronicznego detektora gazów do kontroli i ewentualnej lokalizacji nieszczelności instalacji gazowej. Samochody wyposażone w hak holowniczy i przystosowane do ciągnięcia przyczepy muszą być poddane dodatkowo badaniu z użyciem przyrządu do kontroli złącza elektrycznego pojazd-przyczepa oraz przyrządu do wymuszania kontrolowanego nacisku na mechanizm sterowania hamulcem najazdowym przyczepy. Ostatnio wprowadzonymi, jako niezbędne w wyposażeniu stanowiska kontrolno-pomiarowego przy wykonywaniu badań technicznych pojazdów na stacjach kontroli pojazdów, były dwa urządzenia. Pierwszy, czyli przyrząd do pomiaru w szybach pojazdu współczynnika przepuszczalności światła wykorzystywany jest przy pojazdach, w których zostały zastosowane szyby przyciemniane.
Drugim przyrządem wymaganym stosunkowo od niedawna, bo zaledwie od kilku lat, na stacjach kontroli pojazdów jest czytnik informacji diagnostycznych do układu OBD/OBDII. Wykorzystywany jest on jedynie przy badaniu pojazdów wyposażonych w ten standard samodiagnozy i pozwala na wyeliminowanie z ruchu drogowego pojazdów, w których występuje nieprawidłowe funkcjonowanie przede wszystkim silnika, ale również i całego układu napędowego powodujące przekroczenie dopuszczalnych norm emisji szkodliwych substancji zawartych w spalinach.
Zmiany w zakresie wyposażenia stanowiska kontrolno-pomiarowego na stacjach kontroli pojazdów powodowane są również na bieżąco nieuniknionym postępem technologicznym i wynikającym z tego faktu ciągłym doskonaleniem technik pomiarowych i rozwiązań konstrukcyjnych w urządzeniach diagnostycznych. Jedną z ostatnich zmian wynikających właśnie z tego faktu było wprowadzenie konieczności wykonywania wydruku w postaci protokołu pomiarowego w urządzeniach do kontroli i pomiaru geometrii ustawienia kół i osi pojazdów. Z całą pewnością można stwierdzić, że przepisy dotyczące badań technicznych pojazdów będą ewoluować wraz z bieżącym rozwojem i postępem technicznym w zakresie techniki motoryzacyjnej. Wraz z wprowadzaniem nowych systemów wspomagających i zarządzających funkcjonowaniem poszczególnych systemów samochodowych należy spodziewać się wprowadzania kolejnych specjalistycznych przyrządów w stacjach kontroli pojazdów w celu kontrolowania ich skuteczności działania i prawidłowości pracy, zwłaszcza pod kątem bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz ochrony środowiska naturalnego.
mgr Andrzej Kowalewski
Komentarze (0)