Motocykle

Głębokie zużycie lub uszkodzenia części w układzie przeniesienia napędu, zaobserwowane podczas remontu czy renowacji motocykla, nie zawsze są konsekwencją długotrwałej eksploatacji. Niekiedy winę za te usterki ponosi niesprawny element elastyczny w układzie przeniesienia napędu.

Układ przeniesienia napędu przeciętnego motocykla składa się ze wstępnego przeniesienia napędu (silnik – skrzynia przekładniowa), końcowego przeniesienia napędu (skrzynia przekładniowa – tylne koło), skrzyni przekładniowej i sprzęgła. Gdzieś na drodze między silnikiem a tylnym kołem powinien znajdować się elastyczny element pochłaniający szkodliwe drgania i przeciążenia generowane przez silnik, pochodzące od napędzanego koła, układu hamulcowego lub powstające w wyniku brutalnej eksploatacji sprzęgła. W układzie przeniesienia napędu ważne jest zapewnienie pewnej elastyczności połączenia silnika z napędzanym kołem. Podnosi to trwałość układu korbowo-tłokowego, skrzyni biegów, sprzęgła i pozostałych elementów układu przeniesienia napędu oraz wpływa dodatnio na komfort jazdy, eliminując nieprzyjemne szarpnięcia spowodowane pracą silnika na niskich obrotach, gwałtownym przyspieszaniem, nagłym hamowaniem silnikiem i hamowaniem tylnego koła, przy włączonym sprzęgle. Elementami zapewniającymi tę elastyczność w układzie przeniesienia napędu są łańcuchy sprzęgłowe i napędowe, pasy klinowe i zębate, urządzenia zwane amortyzatorami zrywu i wszelkiego rodzaju amortyzatory gumowe montowane pod łańcuchową zębatką napędową w tylnym kole i jako elastyczny element przegubowy w napędzie końcowym za pomocą wału, a także sprężyny montowane w koszach lub tarczach sprzęgieł. Rolę elementu zapewniającego elastyczność przeniesienia napędu pełni w pewnym stopniu samo sprzęgło.
Niekiedy w najmniejszych motocyklach i motorowerach trudno odnaleźć elastyczny element w układzie przeniesienia napędu. Prawdopodobnie rolę elementu elastycznego pełni tam łańcuch napędowy. Przyjmuje się, że w jednośladach, których moc silnika nie przekracza 10 KM, wystarczającą elastyczność w układzie przeniesienia napędu zapewnia prawidłowo konserwowany i nasmarowany łańcuch napędowy. Oczywiście łańcuch rozciągnięty i suchy lub pordzewiały nie gwarantuje wymaganej elastyczności. Smar łańcuchowy, znajdujący się między tulejami i sworzniami łańcucha, będzie przeciskany w przypadku zmiany kierunku obciążenia przenoszonego przez łańcuch, a siła potrzebna do tego przeciskania osłabi szarpnięcia spowodowane na przykład przez gwałtowne przyspieszanie lub hamowanie. Oczywiście w przypadku silników większej mocy elastyczność zapewniana przez prawidłowo nasmarowany łańcuch napędowy będzie niewystarczająca i znajdziemy tam także inny element elastyczny. W przypadku końcowego napędu łańcuchowego będzie to najczęściej gumowa wkładka lub tuleje gumowe, zapewniające elastyczne połączenie pomiędzy zabierakiem napędowym a piastą tylnego koła. Sparciała, pokruszona lub rozerwana guma nie będzie spełniać swojego zadania. Elementy elastyczne w postaci sprężyn także muszą być w idealnym stanie, aby zapewnić wymaganą elastyczność. Sprężyny śrubowe zainstalowane w koszu sprzęgłowym lub w podstawie tarczy sprzęgła nie mogą być luźne, wytarte lub popękane.
Najczęściej spotykane awarie spowodowane niesprawnymi elementami elastycznymi to wykruszenia zębów w kołach zębatych skrzynki przekładniowej, uszkodzenia łożyskowania w skrzynce przekładniowej i sprzęgle, przyspieszone zużycie tarcz sprzęgła i powstawanie luzów pomiędzy tarczami a zabierakiem i koszem sprzęgłowym, przyspieszone zużycie łańcuchów napędowych i kół łańcuchowych, powstawanie luzów w końcowym układzie przeniesienia napędu wałkiem (krzyżaki, wielowypusty, przekładnia końcowa), luzowanie się szprych w kole napędzanym, uszkodzenia stożków i klinów. Podczas remontu motocykla należy zwrócić szczególną uwagę na stan elementów elastycznych w układzie przeniesienia napędu, gdyż ich pełna sprawność zapewni długotrwałą, bezawaryjną eksploatację układu napędowego motocykla i przyczyni się do wydłużenia przebiegu zestawów napędowych (łańcuch i zębatki łańcuchowe).

Rafał Dmowski