Zbliżający się koniec sezonu to czas, kiedy wielu motocyklistów będzie przeprowadzało przeglądy serwisowe swoich maszyn. Jedną z głównych operacji obsługi posezonowej jest wymiana oleju silnikowego. Odpowiedni dobór tego produktu jest kluczowy dla poprawnego działania i wieloletniej bezawaryjnej eksploatacji silników.

Podstawowe parametry, wg jakich dobieramy olej, to klasa lepkości, która musi być zgodna z zaleceniem producenta, a poziom jakości dobierany jest wg klasyfikacji API. W tym przypadku producent wyznacza poziom minimalny, co pozwala użyć produktu o wyższej klasie. Oleje do jednośladów mają jeszcze jedną bardzo ważną klasyfikację – JASO – która niedawno została zaktualizowana.
Specyfikacje JASO są uznawane przez branżę motocyklową na całym świecie jako podstawowe standardy wydajności olejów, przede wszystkim czterosuwowych silników z mokrym sprzęgłem. JASO to organizacja (Japanese Automotive Standards Organization), która wyznacza standardy jakościowe dla motoryzacji w Japonii, odpowiednik amerykańskich API i SAE, klasyfikacji, które wszyscy znają.
W maju opublikowano nową specyfikację JASO T903:2023 dla olejów do motocyklowych silników czterosuwowych. Zawiera ona między innymi wymagania dla najpowszechniejszej normy JASO MA2.
Dla produktów smarnych do motocykli czterosuwowych w 1998 r. JASO wprowadziła specyfikację T903, uznaną za światowy standard. Potrzebę takiego wdrożenia uznała japońska wielka czwórka producentów motocykli: Honda, Yamaha, Kawasaki i Suzuki. Oleje motocyklowe, spełniając tę specyfikację, wypełniały minimalne wymagania zarówno silnika, jak i skrzyni biegów oraz mokrego sprzęgła. W kolejnych latach publikowano aktualizacje podążające za rosnącymi wymaganiami nowoczesnych silników i skrzyń biegów oraz sprzęgieł przenoszących coraz to większe moce i wyższe momenty obrotowe. Obecna wersja będzie już piątą, poprzednia została opublikowana w 2016 r.

Coraz bardziej wymagające normy emisji spalin wymuszające zastosowanie katalizatorów oraz postęp technologiczny, pozwalający uzyskać większe moce, spowodowały wyższe wymagania stawiane środkom smarnym. Dla ochrony katalizatorów w nowej specyfikacji obniżono dopuszczalną zawartość fosforu z 0,12% do 0,10% masy, obniżono też limit maksymalnych strat odparowania (NOACK) – z 20% do 15%. Na odparowalność zwrócono uwagę także dlatego, że bardziej wysilone silniki pracują z wyższymi temperaturami roboczymi.
Nowa specyfikacja uaktualnia dopuszczalne klasyfikacje jakościowe API. Usunięte zostały najstarsze poziomy jakości API SG i SH, co oznacza, że najniższy obecnie poziom to API SJ. Aktualizacja uzupełniła klasyfikacje o najnowsze API SP i SN Plus zapewniające wyższą ochronę czystości, odporność na utlenianie, szczególnie z uwagi na wyższe temperatury robocze w silnikach. Klasyfikacje te zapewniają też mniejsze zużycie, odporność na spalanie detonacyjne i kompatybilność z systemami oczyszczania spalin.
W związku z tym, iż specyfikacja JASO T903 zawiera wymagania dotyczące pracy mokrego sprzęgła, niezbędna stała się także zmiana dotycząca testów badawczych. Przez wiele lat, kiedy obowiązywały kolejne wersje specyfikacji, zdążyły się zmienić materiały stosowane na okładziny tarcz sprzęgłowych. Dlatego należało zaktualizować wytyczne przeprowadzania testów. Nie mogła mieć miejsca sytuacja, w której inne tarcze sprzęgłowe są stosowane w użytkowanych motocyklach, a inne w testach oleju na spełnienie normy JASO MA2.
Dlaczego regularna wymiana oleju jest taka ważna. Zużyty olej zawiera zanieczyszczenia i produkty spalania zmywane przez olej ze ścianek oraz kwasy, które tworzą tlenki azotu i siarki ze spalin. Do wnętrza silnika może dostawać się również woda w postaci pary. Jeśli olej osiągnął lub jest blisko przebiegu kwalifikującego go do wymiany, to nie warto zostawiać go w silniku na zimę. Wraz z olejem oczywiście wymieniamy filtr oleju.
Producenci olejów zalecają jego wymianę jesienią bez względu na przebieg. Czy jest to konieczne? Nowy olej silnikowy ma odczyn zasadowy, który zmienia się wraz z przebiegiem. Jeśli przejechałeś mniej niż połowę dystansu, przy którym producent zaleca wymianę oleju, to jest on nadal zasadowy i mógłby zostać na zimę. Jeśli nie wymienimy oleju jesienią, to koniecznie należy to zrobić wiosną.
Regularna wymiana oleju jest bardzo ważna, nawet jeśli motocykl pokonuje niewielkie przebiegi, w szczególności na krótkich dystansach. Taka eksploatacja degraduje olej, co powoduje szybsze zużycie silnika. Niezależnie od jakości tego medium smarnego, podczas pracy jednostki dostaje się do niego paliwo oraz skrapla para wodna, które na krótkich dystansach nigdy nie mają szans na odparowanie, tak jak ma to miejsce podczas długich dystansów w dobrze rozgrzanym silniku.
Koszt oleju silnikowego stanowi niewielką część wartości motocykla i wydatków z nim związanych. Ten o niskiej jakości lub zużyty nie spełni swojej roli i może być powodem wielu problemów, którym możemy zapobiec, stosując produkt wysokiej jakości i regularnie go wymieniając, zgodnie z zaleceniami producenta pojazdu. Olej wysokiej jakości ma zoptymalizowany skład, zawiera też wszystkie dodatki uszlachetniające potrzebne do zabezpieczenia silnika, nie ma więc potrzeby kupowania innych dodatków chemicznych do oleju lub płynów do płukania.
Nie ma potrzeby częstszych wymian niż zaleca producent pojazdu. Jedynym wyjątkiem jest użytkowanie w trudnych warunkach, wtedy należy częściej wymieniać olej.
By poprawnie dobrać odpowiedni olej silnikowy do swojego motocykla, skorzystaj z internetowej wyszukiwarki www.silkolene.com/product-selector.

Bogdan Ptak
Fuchs Oil