Akumulator to źródło energii elektrycznej wytwarzanej przez bezpośrednie przetwarzanie energii chemicznej. Procesy starzenia się produktu zachodzą więc w sposób naturalny, co wobec spadku akceptowalnego zaangażowania użytkownika końcowego nakłada na fachowców branży warsztatowej większą odpowiedzialność, ale i szansę zwiększenia konkurencyjności na lokalnym rynku.

Zdroworozsądkowo podchodząc do tematu akumulatory kwasowo-ołowiowe powinny być zainstalowane w ciągu 15 miesięcy od daty ich produkcji, acz zwłoka ta nie jest normą branżową, bo też zależy od typu akumulatora. Jedno jest pewne -to nie data produkcji decyduje o „świeżości” akumulatora, ale jego napięcie spoczynkowe. Jeżeli w wyniku długiego magazynowania napięcie akumulatora spadnie poniżej wartości 12,5 V, to akumulator wymaga doładowania. Większość producentów zastrzega też, że przed sprzedażą dozwolone są maksymalnie dwa doładowania, a akumulator nie powinien być sprzedany po upływie 9 miesięcy po dacie pierwszego zalecanego doładowania. Spełniając powyższe warunki klient każdorazowo otrzymuje produkt pełnowartościowy. Wspominamy o tym, bo warto rozpatrzyć, jak wygląda w świetle noweli ustawy konsumenckiej kwestia gwarancji i rękojmi. Otóż nowelizacja, wprowadzona Ustawą o prawach konsumentów z 30 maja 2014 r. (Dz. U. 2014 poz. 827), dokonuje transpozycji do prawa polskiego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2011/83/UE w sprawie praw konsumentów.

Akumulator a nowela ustawy konsumenckiej
Najistotniejsze zmiany noweli przepisów dotykają kwestii rękojmi i gwarancji przy sprzedaży, powodując zwiększoną odpowiedzialność sprzedawcy z jednoczesnym zwiększeniem uprawnień kupującego. Nowelizacja dokonuje też poszerzenia zakresu definicji „wady fizycznej” rzeczy. Po zmianach konsument i przedsiębiorca mają co do zasady podobne uprawnienia. Po pierwsze, mogą żądać usunięcia wady albo wymiany rzeczy na wolne od wad (świadczenie powinno nastąpić w rozsądnym czasie bez nadmiernych niedogodności dla kupującego).
Wzrósł też zakres obowiązków informacyjnych w stosunku do przedsiębiorcy i konsumenta. Otóż nowe przepisy nakładają na przedsiębiorców obowiązek dokonania wobec kupującego (zarówno konsumenta, jak i przedsiębiorcy), przed zawarciem umowy, następujących czynności: udzielenia informacji dot. stosunków prawnych i faktycznych dotyczących rzeczy sprzedanej; wydania posiadanych przez sprzedawcę dokumentów, które dotyczą rzeczy sprzedanej; wydania instrukcji i udzielenia wyjaśnień dotyczących sposobu korzystania z rzeczy sprzedanej; Nadto, jeżeli kupującym jest konsument, sprzedawca ma obowiązek wydania kupującemu wraz z rzeczą sprzedaną wszystkich elementów jej wyposażenia oraz sporządzonych w języku polskim instrukcji obsługi, konserwacji i innych dokumentów wymaganych przez odrębne przepisy; zapewnienia w miejscu sprzedaży odpowiednich warunków techniczno-organizacyjnych umożliwiających dokonanie wyboru rzeczy sprzedanej i sprawdzenie jej jakości, kompletności oraz funkcjonowania głównych mechanizmów i podstawowych podzespołów; na żądanie kupującego sprzedawca jest obowiązany wyjaśnić znaczenie poszczególnych postanowień umowy.
- Jedna kwestia, a w zasadzie rzecz jest niezmienna – akumulator i jego zasadnicza funkcja, czyli akumulowanie energii elektrycznej (jej magazynowanie w procesie ładowania i jej oddawanie w sytuacji rozruchu silnika i/lub obsługi odbiorników energii elektrycznej, np. w sytuacji, gdy silnik nie pracuje). Zaawansowany technologicznie proces produkcji akumulatorów oraz szereg testów mechanicznych i elektrycznych na liniach produkcyjnych pozwala dostarczać produkt najwyższej jakości, dlatego też wady fabryczne stanowią jedynie marginalny odsetek zgłaszanych reklamacji – zapewnia Adam Potępa z Johnson Controls.
Jeżeli nie zastrzeżono innego terminu, termin gwarancji wynosi dwa lata, licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana.

Parametry akumulatora
Mając na uwadze powyższe, warto przybliżyć – jakie parametry pracy akumulatora brać pod uwagę podczas kupna/wymiany akumulatora? Dlaczego też pierwszym krokiem wyboru jest określenie właściwej technologii?
- Wybierając akumulator, należy kierować się odpowiednimi parametrami: pojemnością akumulatora, prądem rozruchu, wielkością skrzynki akumulatora oraz układem biegunów – wyjaśnia Łukasz Kałucki z Communication Department Robert Bosch Sp. z o.o. - W przypadku pojazdu wyposażonego w system Start&Stop konieczna jest wymiana akumulatora na przeznaczony do samochodów z tym układem i zgodny ze specyfikacją pojazdu. Konieczny jest wtedy akumulator w technologii AGM lub EFB. Akumulatory takie znajdują się oczywiście w ofercie Bosch.
W pierwszej kolejności korzystamy z katalogu przyporządkowania, który dokładnie określa, jaki akumulator powinien być zamontowany w pojeździe. Tylko wtedy jest gwarancja, że akumulator będzie pracował w symbiozie z alternatorem danego pojazdu, zapewniając tym samym bezawaryjną pracę całego układu elektrycznego i wszystkich urządzeń pokładowych. Wiedza zawarta w katalogach to wypadkowa wieku pojazdu, pojemności i mocy silnika, ilości odbiorników energii elektrycznych w stosunku do poszczególnych modeli dostępnych akumulatorów.
- W przypadku zakupu pojazdu „z drugiej ręki” warto sprawdzić, czy akumulator, który aktualnie jest zamontowany, odpowiada zaleceniom producenta pojazdu. Tylko odpowiednio dobrany akumulator pozwoli na zachowanie odpowiedniego balansu pomiędzy zapotrzebowaniem pojazdu oraz jego użytkownika na energię elektryczną a możliwościami alternatora – przestrzega Adam Potępa z Johnson Controls. - W przypadku akumulatorów rzeczywiście fabrycznie zamontowanych zwracamy uwagę na normy, w których zostały oznaczone jego parametry, np.: DIN vs. EN. Przy pojazdach S&S należy zawsze wybrać akumulator dedykowany do pracy w takich układach (EFB dla podstawowego systemu i AGM dla zaawansowanego z rekuperacją). W przeszłości najważniejszym kryterium był prąd rozruchu (A). Obecnie najważniejszym parametrem jest pojemność (Ah). Warto też zwrócić uwagę na technologię produkcji Ca/Ca, Ca/Sb, Sb/Sb, które określają w konsekwencji poziom zaangażowania użytkownika w obsługę akumulatora oraz żywotność takiego produktu.

Grupy produktowe
Producenci dzielą często swoje akumulatory na grupy produktowe. Poprosiliśmy wiodących producentów o uzasadnienie takiego podziału w kontekście portfolio oferowanych produktów.
I tak oferta akumulatorów Bosch dzieli się na trzy linie: S5, S4, S3.
- W nomenklaturze często opisujemy je jako dobry (S3), lepszy (S4), najlepszy (S5) – wyjaśnia Łukasz Kałucki. - Wszystkie wyżej wymienione charakteryzuje zbiór cech wspólnych, takich jak: opatentowana kratka wykonana w technologii Power Frame, specjalna konstrukcja pokrywy labiryntowej, zestaw płyt ze wzmocnionymi połączeniami. To, co rozróżnia każdą z linii, to parametry akumulatorów. Linię S5 charakteryzują najlepsze parametry akumulatorów. To akumulatory przeznaczone do najlepiej wyposażonych pojazdów oraz samochodów z silnikami Diesla oraz tych o dużej pojemności. S4 to oferta o najlepsze relacji jakość – cena. W tej grupie znajdziemy też najwięcej referencji oraz akumulatory do pojazdów azjatyckich. S3 to linia do nieco starszych pojazdów, z mniejszą liczbą odbiorników energii (słabiej wyposażonych). W ramach tych trzech linii mieszczą się jeszcze akumulatory do pojazdów z systemem Start&Stop, czyli akumulatory S5A w technologii AGM oraz S4E w technologii EFB.
Podział oferty z gamy produktów w przypadku portfolio Centra i Exide to (licząc od najbardziej zaawansowanych) akumulatory: Centra Start-Stop AGM i Exide Start-Stop AGM, Centra Start-Stop EFB i Exide Start-Stop EFB, Centra Futura i Exide Premium , Centra Plus i Exide Excell oraz Centra Standard i Exide Classic.
- Dwa pierwsze są dostosowane do samochodów z systemem Start&Stop i/lub z systemem hamowania rekuperacyjnego – podkreśla Mariola Michalczyk z Exide Technologies S.A. - Nowe akumulatory Centra Futura Carbon Boost i Exide Premium z formułą Carbon Boost ładują się do 1,5 raza szybciej dzięki zastosowaniu opatentowanych dodatków węglowych. Technologię tę wypracowano podczas prac rozwojowych nad gamami AGM i EFB, co doprowadziło do polepszenia zdolności przyjmowania ładunku i znaczącego zmniejszenia czasu ładowania. Akumulator Centra Futura Carbon Boost został zaprojektowany, aby sprostać ekstremalnym temperaturom i wymaganiom pojazdów z bogatym wyposażeniem, intensywnie użytkowanym.
Zwróćmy uwagę, że akumulatory Centra Futura i Exide Premium pokrywają ok. 90% parku samochodowego, a  Centra Plus i Exide Excell gwarantują najwszechstronniejsze zastosowanie do standardowego użytkowania,   natomiast Centra Standard i Exide Classic stanowią ekonomiczne rozwiązanie.
Proces doboru akumulatora jest bardziej złożony, niż w latach ubiegłych.
- Dlatego też Johnson Controls jako największy producent akumulatorów sukcesywnie realizuje jeden z najważniejszych obowiązków – dostarczanie odpowiedniej wiedzy i narzędzi, które wspomagają podejmowanie decyzji gwarantujących w konsekwencji satysfakcję użytkownika końcowego z akumulatora VARTA. Dla uproszczenia można przyjąć pewne schematy kierując się wiekiem pojazdu, pojemnością i mocą silnika oraz ilością odbiorników elektrycznych znajdujących się w pojeździe – ale należy pamiętać, że schematy to nie wszystko - zastrzega A. Potępa.
Szeroka oferta akumulatorów VARTA obejmuje trzy linie: akumulatory VARTA Silver dynamic, które dedykowane są do pojazdów stosunkowo nowych o dużej pojemności silnika z dużą ilością odbiorników energii elektrycznej; akumulatory VARTA Blue dynamic, które dedykowane są do pojazdów o umiarkowanym wieku, średniej pojemności silnika i standardowej ilości odbiorników energii elektrycznej; akumulatory VARTA Black, które dedykowane są do pojazdów stosunkowo starszych, o niewielkiej pojemności silnika i niewielkiej ilości odbiorników energii elektrycznej.
Natomiast do pojazdów wyposażonych w system Start&Stop w ofercie znajdują się dwie linie akumulatorów: VARTA Silver dynamic AGM, które dedykowane są do pojazdów z zaawansowanym systemem Start&Stop z funkcją rekuperacji; Varta Blue dynamic EFB, które dedykowane są do pojazdów z podstawowym systemem Start-&Stop.

Zima to czas wykazania się fachowością
Producenci są świadomi, że akumulator nadal znajduje się gdzieś na marginesie zainteresowania, zarówno klienta ostatecznego, jak pracowników warsztatów, o ile nie stanowi sam w sobie głównego problemu w danym momencie.
- Podniesieniu świadomości w zakresie tematyki akumulatorowej i swego rodzaju profilaktyki służy akcja Centra Mocy, której druga edycja, zorganizowana przez Exide, właśnie trwa. Akcja ma na celu zachęcenie kierowców do sprawdzenia akumulatora w swoim pojeździe przed zimą i w razie potrzeby jego wymiany – mówi Mariola Michalczyk z Exide Technologies S.A.
Statystyki z ubiegłorocznej edycji akcji pokazały, że nawet 30% sprawdzonych akumulatorów kwalifikowało się do wymiany. Cóż, przygotowanie akumulatora do trudów zimowej aury bywa traktowane po macoszemu. Stąd rozwiązania, które mogą wyręczyć kierowców z obowiązków dbania o stan baterii, a warsztat (sklepy motoryzacyjne) na przypadki nieuzasadnionej reklamacji takich (akumulatorów).
- Warto dbać o akumulator cały rok, aby wydłużyć jego żywotność. Aby to zrobić, należy co najmniej dwa razy w roku przeprowadzić przegląd akumulatora: poziom napięcia, naładowania i mocy rozruchowej akumulatora. W przypadku starszych akumulatorów – zwłaszcza podczas mroźnej zimy, nawet co miesiąc – zachęca Łukasz Kałuski.
Oczywiście w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na czystość miejsca montażu akumulatora, a w szczególności na stan jego biegunów i znajdujących się na nim zacisków (klem), które stanowią jednocześnie punkt startowy i końcowy biegu ładunku elektrycznego w pojeździe.
- Akumulator, w zależności od typu jego obudowy (rodzaju stopki), powinien być w odpowiedni sposób zamontowany, aby jego przemieszczanie i ograniczyć ewentualne wstrząsy i wibracje towarzyszące poruszaniu się pojazdu – mówi A. Potęba. - Zaciski powinny być zamocowane u podstawy biegunów akumulatora, tak aby całkowicie przylegały do terminali akumulatora, zapewniając odpowiedni dostęp do zmagazynowanej w nim energii elektrycznej. W przypadku zauważenia brudu, wilgoci, smaru itp. należy niezwłocznie oczyścić zanieczyszczenia, a miejsca połączenia klem z biegunami zabezpieczyć tylko wazeliną techniczną. W przypadku akumulatorów obsługowych z dostępem do ich wnętrza należy sprawdzić ilość elektrolitu, który powinien mieścić się w przedziale (pomiędzy min. a maks.) według oznaczeń na obudowie, a w przypadku braku takich oznaczeń powinien całkowicie przykrywać zestawy elektrod. W przypadku konieczności uzupełnienia ewentualnych niedoborów należy wykorzystać wodę destylowaną. Dla bardziej zaawansowanych użytkowników zaleca się sprawdzenie również zabarwienia elektrolitu i jego gęstości – w tym przypadku najbardziej odpowiednim narzędziem będzie aerometr. Jednakże bez względu na to, czy dysponujemy akumulatorem obsługowym, czy bezobsługowym, należy zweryfikować poziom naładowania akumulatora.
W przypadku akumulatora bezobsługowego wykorzystujemy podstawowy miernik napięciowy (mierzymy napięcie spoczynkowe wyrażone w voltach), a w przypadku akumulatora obsługowego możemy dodatkowo wykorzystać aerometr (mierzymy gęstość elektrolitu wyrażone w g/cm3). W sytuacji, gdy zaobserwowaliśmy poziom naładowania akumulatora poniżej 12,60 V i/lub 1,25 g/cm3, należy w pierwszej kolejności sprawdzić poziom ładowania ze strony alternatora, który powinien oscylować w okolicach 14,1-14,6 V, co pozwala zachować prawidłowe naładowanie akumulatora.
- W tym miejscu należy zaznaczyć, że krótkie odcinki jazdy nawet w połączeniu z wyższym ładowaniem nie gwarantują odpowiedniego naładowania akumulatora. W takiej sytuacji niezbędny będzie prostownik, czyli zewnętrzne źródło energii, które stanowi jedyne i właściwe koło ratunkowe dla takiego akumulatora. W przypadku, gdy ładowanie ze strony alternatora znajduje się na odpowiednim poziomie, a pokonywane odcinki sprzyjają ładowaniu akumulatora, a pomimo tego poziom jego naładowania jest poniżej dopuszczalnych norm, zaleca się sprawdzenie tzw. lewych/cichych poborów, które konsumują energię z akumulatora nawet, gdy pojazd jest zamknięty i znajduje się na parkingu czy w garażu (np. alarm, centralny zamek, włączone lampki w bagażniku itp.) – dodaje A. Potępa z Johnson Controls

Rafał Dobrowolski
Fot. R. Dobrowolski, materiały firm: Johnson Controls, Exide i Bosch