Przystępując do opracowywania nowego oleju silnikowego, producent musi zdecydować, czy ma on spełniać jedną, czy wiele specyfikacji jakościowych oraz czy spełnienie specyfikacji jakościowej powinno zostać potwierdzone w postaci formalnego certyfikatu  – tzw. aprobaty OEM.

Pośród dostępnych na rynku olejów silnikowych można zatem wyróżnić te posiadające formalne aprobaty i takie, które formalnych aprobat nie mają. Według Wielkiego Słownika Języka Polskiego słowo „aprobata” oznacza „uznanie czegoś za dobre i słuszne”. Oleje aprobowane przez OEM są zatem olejami uznanymi przez producentów samochodów za dobre.
Olej silnikowy określonego producenta składa się z olejów bazowych i dodatków uszlachetniających, które zmieszane w odpowiedni sposób są poddawane testom stanowiskowym i silnikowym zgodnie z wymogami określonych specyfikacji jakościowych. Jeżeli określona formulacja spełnia wymagania testów wchodzących w skład określonej specyfikacji jakościowej – taka specyfikacja może być deklarowana na etykiecie produktu – tylko wtedy, gdy olej w opakowaniu wykonywany jest w 100% zgodnie z wcześniej testowaną formulacją.
Pierwsze specyfikacje jakościowe powstały na początku drugiej dekady XX wieku. W rzeczywistości nie były to jeszcze specyfikacje jakościowe dla olejów silnikowych, a raczej swoisty miks klasyfikacji lepkościowych i jakościowych. Pierwsza wersja specyfikacji lepkościowej SAE zawierała nie tylko wymagania względem lepkości, ale również temperatury zapłonu i samozapłonu, temperatury płynięcia, koloru, koksowalności i zdolności do ochrony przed korozją. W tamtych czasach interwał wymiany oleju wynosił 500 mil, czyli mniej niż 1000 km. Oleje musiały być wyrobami tak uniwersalnymi jak paliwa. Jednak wraz z upływem czasu stawały się produktami coraz bardziej specjalistycznymi. W latach 90. XX wieku pojawiły się pierwsze wymagania własne producentów samochodów wobec olejów silnikowych. Jednymi z pierwszych były specyfikacje koncernów Mercedes i VW. W chwili obecnej niemal każdy europejski producent samochodów posiada wiele własnych wymagań (specyfikacji) wobec olejów silnikowych, najpopularniejsze zestawiono w tabeli.
W przypadku gdy producent środków smarowych opracuje olej, który spełnia wymogi danej specyfikacji, znajduje to odzwierciedlenie w stosownej dokumentacji. Przedstawienie jej producentowi samochodu prowadzi często do formalnego potwierdzenia, za pomocą certyfikatu, spełnienia wskazanych wymagań, czyli uzyskania przez producenta oleju tzw. aprobaty OEM.
Wydając aprobatę dla oleju silnikowego, producent samochodu często ma prawo do przeglądu i kontroli materiałów promocyjnych oraz poszczególnych partii produktu w celu zapewnienia zgodności z wymaganiami spełnianymi przez produkt w momencie decyzji o wydaniu aprobaty. Producent aprobowanego oleju współpracuje w zakresie zapewnienia dostępu lub pomocy w uzyskaniu dostępu do dokumentów, materiałów i produktu, w tym również w zakresie dostarczenia na żądanie producenta samochodu dostępnych w handlu próbek produktu. Producent oleju często ma również obowiązek umożliwienia wglądu i przeglądu, na żądanie producenta samochodu, wewnętrznych rejestrów laboratoryjnych.

Oleje – najpopularniejsze specyfikacje producentów samochodów osobowych

Należy jednak zauważyć, że producent samochodu nie może zmusić producenta oleju silnikowego do wystąpienia o przyznanie formalnej aprobaty, jeśli ten chce deklarować udokumentowane poziomy jakości/specyfikacje dla swoich produktów.
W skali setek firm produkujących oleje silnikowe aprobaty wciąż stanowią pewną przewagę konkurencyjną i potwierdzają wiarygodność oleju. Aprobowane oleje składają się z aprobowanych olejów bazowych i takich dodatków uszlachetniających. Koszty aprobowania oleju to łączne koszty aprobowania wskazanych komponentów i całego oleju. Większość aprobowanych produktów zostało wytworzonych w oparciu o dostępne na rynku aprobowane składniki. W przeszłości, w czasach gdy ilość specyfikacji jakościowych była relatywnie niewielka, koszt aprobowania oleju bazowego względem wymagań tych specyfikacji był wysoki, choć akceptowalny dla średniej wielkości producenta olejów bazowych. Obecnie certyfikacja oleju bazowego w zakresie wszystkich aktywnych specyfikacji OEM to wydatek, na który mogą sobie pozwolić jedynie gracze globalni. Co więcej, ważność testów silnikowych prowadzonych w celu certyfikacji jeszcze niedawno była bezterminowa, obecnie muszą one być powtarzane co ok. 5 lat, nawet gdy formulacja oleju nie uległa zmianie. Posiadanie w ofercie olejów aprobowanych umożliwia producentom sprzedaż produktów do samochodów znajdujących się w okresie gwarancyjnym, bo ich użytkownicy stosują je najczęściej. W wybranych przypadkach, z różnych powodów, pozyskanie aprobaty nie jest jednak możliwe lub po prostu jest nieopłacalne biznesowo. Wynika to często np. z konieczności konkurowania z olejami sprzedawanymi w autoryzowanych serwisach pod markami własnymi producentów samochodów.
Kupując aprobowany olej, klient ma zatem pewność, że płaci za najbardziej wartościowy produkt. Jak zatem stwierdzić, czy dany olej został zaaprobowany czy nie? Tego typu informacje można pozyskać oczywiście od producentów olejów, pytając o kopię certyfikatu potwierdzającego aprobatę. Na etapie analizy etykiet i literatury produktowej warto rozróżnić, czy komunikowane jest, że olej jest formalnie aprobowany przez producenta samochodu, czy może, że tylko „spełnia wymagania” norm OEM. W przypadku jakości wg norm Mercedesa jakość olejów aprobowanych jest poprzedzana na etykietach ustandaryzowanym przedrostkiem – MB-Approval. Posiadanie przez olej aprobaty Mercedesa można zweryfikować na stronie internetowej https://operatingfluids.mercedes-benz.com. Dodatkowo na opakowaniach olejów formalnie aprobowanych przez Mercedesa może być zamieszczany kod QR, który pozwala na weryfikację aprobaty produktu poprzez przekierowanie do wspomnianej strony internetowej. Aprobat innych producentów pojazdów nie da się zweryfikować w inny sposób, niż pytając o ich potwierdzenie producenta oleju.
Należy jednak zauważyć, że aprobaty dla olejów mają określony okres ważności, więc producent oleju nie zawsze ma możliwość ich przedłużenia. Często dzieje się tak, gdy producent samochodu stwierdza, że oleje o określonej specyfikacji nie odzwierciedlają już wymagań samochodów będących w bieżącej produkcji. Taka sytuacja ma obecnie miejsce w odniesieniu do popularnej specyfikacji MB 229.1, którą charakteryzują się oleje semisyntetyczne w klasie lepkości SAE 10W-40 – wszystkie aprobaty w zakresie specyfikacji MB 229.1 stracą ważność 1 lipca 2022 r.

Piotr Niemiec
Lotos Oil