Stan epidemii i stan zagrożenia epidemicznego zostały odwołane 30 czerwca 2023 r.

Zgodnie z art. 12a ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem Covid-19, innych chorób zakaźnych (Dz. U. z 2021 r., poz. 2095 ze zm.), zwanej specustawą w sprawie Covid-19, od dnia ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii zawieszony był obowiązek wykonywania m.in. badań lekarskich okresowych, o których mowa w art. 229 § 2 i 5 Kodeksu pracy, oraz szkoleń BHP okresowych.
Po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego i epidemii pracodawca oraz pracownik są zobowiązani wykonać zawieszone badania i szkolenia w ciągu 180 dni od momentu odwołania danego stanu.
Kierowanie pracowników na badania okresowe jest obowiązkiem każdego pracodawcy. Jednak ustawa „covidowa” i stan zagrożenia epidemicznego umożliwiły firmom zawieszenie konieczności kierowania na badania okresowe pracowników w czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu Covid-19. W rezultacie od marca 2020 r. wielu pracodawców nie kierowało pracowników do lekarzy medycyny pracy na badania okresowe, a także nie organizowało obowiązkowych okresowych szkoleń BHP.
Orzeczenia lekarskie wydane w ramach wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich, których ważność upłynęła po 7 marca 2020 r., zachowują ważność, nie dłużej jednak niż do upływu 180 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego, w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii, albo od dnia odwołania stanu epidemii. Zawieszenie nie obejmuje wykonywania badań wstępnych i badań kontrolnych. Skierowanie na badania okresowe wystawia pracodawca i to on pokrywa ich koszty. Na pracodawcy spoczywa także obowiązek dopilnowania terminów. Przegapienie terminu skierowania na badania okresowe i dopuszczenie pracownika do pracy bez aktualnych badań grozi karą grzywny za naruszenie zasad bhp (od 1 tys. zł do 30 tys. zł). Badania okresowe powinny odbyć się w godzinach pracy, a skierowany na nie pracownik jest wówczas zwolniony ze swoich obowiązków. Za czas wykonywania badań pracodawca nie potrąci mu również wynagrodzenia.

Zgodnie z przepisami badaniom okresowym podlegają:

• cyklicznie wszyscy zatrudnieni pracownicy w terminach wyznaczonych przez lekarza medycyny pracy, wskazanych w orzeczeniu o braku przeciwwskazań do pracy,
• pracownicy narażeni na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających, także po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami lub pyłami oraz po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zgłoszą wniosek o objęcie takimi badaniami.

Odmowa poddania się badaniom medycyny pracy jest złamaniem podstawowych obowiązków pracowniczych wyznaczonych przez Kodeks pracy i może skutkować rozwiązaniem umowy bez wypowiedzenia. 
Podsumowując, po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii, pracodawca i pracownik są obowiązani niezwłocznie podjąć wykonanie zawieszonych obowiązków i wykonać je w okresie nie dłuższym niż 180 dni od dnia odwołania danego stanu, czyli maksymalnie do 31.12.2023 r.

mgr Robert Gorczyca
ekspert prawa pracy, prawnikspecjalista ds. BHP inspektor ochrony przeciwpożarowej