Zmieniające się przepisy nakładają na stacje kontroli pojazdów nowe obowiązki. W trakcie okresowego badania technicznego pojazdu musimy, począwszy od pierwszego lipca b.r., wykonywać kontrolę przejrzystości szyb. Aby tego dokonać należy wyposażyć swoją stację w odpowiedni do tego przyrząd.

Metoda pomiaru powinna być zgodna z metodą opisaną w Regulaminie Nr 43 Organizacji Narodów Zjednoczonych z dnia 20.03.1958 r. Metoda ta polega na wyznaczeniu stosunku strumienia światła podającego na powierzchnię wejściową szyby do strumienia światła, które przechodzi przez tę szybę. Stosunek tych strumieni powinien być określony w procentach. Aparatura pomiarowa przeznaczona do badania przejrzystości szyb powinna składać się z oświetlacza wyposażonego w źródło światła o temperaturze barwowej 2856 K, co odpowiada światłu dziennemu oraz detektora promieniowania o czułości widmowej odpowiadającej względnej wrażliwości oka ludzkiego dla widzenia dziennego. Przedstawione założenia są podstawowymi parametrami, którym musi odpowiadać wspomniany przyrząd.

Sposób przeprowadzania pomiaru
Przystępując do pomiaru przejrzystości szyb pojazdów musimy zdawać sobie sprawę, że aby dokonać pomiarów szyba pojazdu musi być sucha i czysta z obu stron. Do pomiarów należy wybrać część szyby najbardziej płaską. Następnie wykalibrowane urządzenie montujemy na szybie w ten sposób, że po zewnętrznej stronie szyby umieszczamy oświetlacz, a po wewnętrznej detektor. W polskim przyrządzie AMX 710, produkowanym przez firmę AUTOMEX z Gdańska, utrzymywanie się oświetlacza i detektora na szybie zapewnione jest dzięki polu magnetycznemu wytwarzanemu przez dwa bardzo silne magnesy. Umieszczony w ten sposób przyrząd sam utrzymuje się na szybie. Wyeliminowano dzięki temu uciążliwą przyssawkę, która występowała we wcześniejszych wersjach urządzenia prezentowanego przy okazji targów krajowych i zagranicznych oraz konferencji tematycznych. Wymagającą podkreślenia jest informacja, że oświetlacz musi znajdować się po zewnętrznej stronie szyby. Jest to szczególnie istotne przy szybach z tzw. refleksem. Odwrotne zamontowanie przyrządu spowoduje znaczne różnice
w wynikach pomiarów.
1. Źródło światła
2. System optyczny oświetlacza
3. Badana szyba
4. System optyczny detektora
5. Detektor oświetlenia
6. Układ pomiarowy
7. Wyświetlacz z klawiaturą
8. Dodatkowy system optyczny

Schemat ideowy przyrządu

Po zamontowaniu przyrządu na badanej szybie należy uruchomić proces pomiarowy. Urządzenie dokonuje pomiaru w tzw. pomiarze ciemnym, aby móc wyeliminować wpływ światła zewnętrznego na dokonywany pomiar tzw. wpływ tła, a następnie automatycznie uruchamiany jest tzw. pomiar jasny. Strumień światła przepuszczony przez szybę pada na detektor, który zamienia wartość strumienia na sygnał elektryczny. Sygnał ten przetwarzany jest przez sterownik mikroprocesorowy na informację czytelną dla diagnosty – wynik przepuszczalności szyby wyrażony w %.

Rys.2. Oświetlacz (z prawej) i detektor (z lewej) przyrządu AMX710.

Rys. 3. Sterownik przyrządu AMX710.

Interpretacja wyników pomiarów
Zgodnie z obowiązującymi normami przepuszczalność szyb pojazdów powinna wynosić:
- dla szyby przedniej minimum 75 %,
- dla szyb nie będących szybami przednimi minimum 70 %,
- dla szyb nie mających wpływu na pole widzenia kierowcy dopuszcza się wartość przepuszczalności poniżej 70%.
Otrzymując więc wynik pomiaru przepuszczalności danej szyby kwalifikujemy ją do jednej z podanych wcześniej grup i porównujemy z minimalną dopuszczalną wartością.
Pomiar współczynnika przepuszczalności światła w szybach samochodowych jest na świecie umiarkowanie rozpowszechniony, dlatego też różnorodność przyrządów służących do tego pomiaru jest stosunkowo mała. Polski przyrząd AMX-710, prezentowany podczas Międzynarodowych Targów Motoryzacyjnych we Frankfurcie, cieszył się dużym zainteresowaniem przede wszystkim ze względu na nowoczesność konstrukcji oraz komfort obsługi. Chcąc uwidocznić zalety powyższego urządzenia i polskiej myśli technicznej, przedstawię dla porównania inny przyrząd do pomiaru przepuszczalności światła produkowany na dalekim wschodzie, a oferowany pod różnymi nazwami handlowymi. Kształtem, przyrząd z dalekiego wschodu, nazywany dalej LightA, jest zbliżony do urządzenia AMX-710 i przypomina dwie “rury”, z których jedna stanowi oświetlacz, zaś druga detektor zintegrowany z wyświetlaczem. Skromny i ograniczony wielkością wyświetlacz zapewnia jedynie odczyt wyniku pomiaru oraz skróconymi i symbolicznymi komunikatami określa stan pracy urządzenia. Zasada pomiaru w tych przyrządach jest podobna, jednak nie sposób nie zauważyć zasadniczej różnicy na korzyść AMX-710 w stosunku do LightA.
AMX-710 montujemy (przykładamy do szyby i magnesy utrzymują przyrząd) i uruchamiamy pomiar. Natomiast w przypadku LightA jesteśmy zmuszeni dwoma rękoma trzymać przyrząd podczas pomiaru, centrując go jednocześnie. W jednej ręce musimy trzymać oświetlacz przykładając go do szyby (od zewnątrz), w drugiej zaś detektor przykładając do szyby z drugiej strony (od wewnątrz), w taki sposób, aby zapewnić współosiowość elementów.
Podkreślić także należy, iż AMX-710 dzięki rozbudowanemu układowi pomiarowemu i procedurze pomiaru ciemnego, eliminuje światło zewnętrzne.

Rys. 4. Pomiar przyrządem AMX 710.

Rys. 5. Pomiar szyby bocznej przyrządem LightA.
LightA natomiast, zgodnie z informacją zawartą w materiałach handlowych firmy AUTO TEST Products, nie powinien byś stosowany przy silnym świetle słonecznym.
Mając na uwadze nowoczesne rozwiązania zastosowane przez firmę Automex z Gdańska z zadowoleniem możemy zauważyć, iż cena netto polskiego przyrządu AMX-710 kształtuje się poniżej trzech tysięcy złotych i nie odbiega znacząco od cen przyrządu LightA na rynkach wschodnich, które kształ-tują się na poziomie 400 – 470 USD.

Rys. 6. Pomiar szyby czołowej przyrządem LightA.

Rys. 7. Odczyt wyników pomiaru przyrządem LightA.

Podsumowując, z dużą satysfakcją można podkreślić, że przyrząd AMX-710 oferowany jako wyposażenie dla stacji kontroli pojazdów oraz zaawansowana myśl techniczna polskich inżynierów (m.in. z Politechniki Gdańskiej) tak dobrze się prezentuje w konfrontacji z zagraniczną konkurencją w tej dziedzinie.
Przyrządy do kontroli przepuszczalności światła w szybach pojazdów muszą stanowić obowiązkowe wyposażenie każdej stacji kontroli pojazdów po 30 czerwca b.r., natomiast jak można się spodziewać, z czasem przyrządy te znajdą się również na wyposażeniu służb kontroli drogowej.

mgr inż. Jarosław Kabath