Prace blacharskie
Blacharz samochodowy wykonuje prace naprawcze związane głównie z karoserią. Z punktu widzenia technologii, praca blacharza polega, ogólnie rzecz biorąc, na nadawaniu arkuszowi blachy odpowiedniego kształtu. Kolejność czynności jest następująca: trasowanie, cięcie, kształtowanie i łączenie elementów. Trasowanie polega na rysowaniu w skali 1:1 bezpośrednio na blasze danego elementu. Kolejnym etapem pracy blacharza jest wycięcie przedmiotu, np. za pomocą nożyc ręcznych lub elektrycznych, a następnie kształtowanie jego formy – zwijanie, usztywnianie obrzeży blachy drutem, zaginanie. Do gięcia blach blacharz używa równych narzędzi: zaginadeł, szczypiec blacharskich, pras. Często poszczególne detale dopasowuje się ręcznie, przy użyciu drewnianego młotka i klepaczki gumowej. Młotki wykonane z drewna, gumy lub metali, mające różny kształt, są bardzo ważnym narzędziem blacharskim, a wyprostowanie blachy czy idealne dopasowanie jej do foremników za ich pomocą – to największa umiejętność blacharza, wymagająca lat praktyki. Końcowym etapem jest łączenie poszczególnych elementów. Istnieją trzy sposoby łączenia blach: na zakładkę, na nity, za pomocą lutowania i spawania.

Typowe zagrożenia:
- zmiażdżenie, uderzenie;
- przecięcie, obcięcie;
- hałas, zwłaszcza przy krojeniu, zwijaniu i wyklepywaniu blachy;
- poparzenie;
- odpryski spawalnicze;
- uszkodzenia wzroku i skóry na skutek promieniowania nadfioletowego i podczerwonego;
- pożar lub wybuch;
- porażenie prądem elektrycznym przy spawaniu elektrycznym, związane z użytkowaniem spawarek i ich wyposażenia;
- zanieczyszczenie powietrza tlenkami cynku oraz oparami kwasu solnego, którym oczyszcza się blachę, oraz szkodliwe działanie dymów spawalniczych (zagrożenia chemiczne i pyłowe).

Pomieszczenia i wyposażenie blacharza
Warunki pracy blacharza są zróżnicowane, w zależności od rodzaju i charakteru wykonywanych robót. Praca odbywa się przeważnie w pozycji stojącej, a blacharz pracuje najczęściej w pomieszczeniach zamkniętych.
Pomieszczenie blacharni powinno odpowiadać wymogom określonym dla pomieszczeń spawalni z uwagi na charakter prac w niej wykonywanych, a szczególnie ze względu na spawanie i cięcie blach, eksploatację zbiorników ciśnieniowych – butli gazowych i wytwornic acetylenowych, a także szlifowanie powłok lakierniczych. Podłogi pomieszczenia blacharni powinny być wykonane tak jak zmywalne, a ściany do wysokości 1,8 m wyłożone materiałem łatwozmywalnym. W pomieszczeniu blacharni powinna być wykonana wentylacja mechaniczna, a w przypadku tylko pojedynczych stanowisk: spawalni lub szlifowania powłok lakierniczych, dopuszcza się tylko miejscowe wyciągi. W pomieszczeniach, gdzie wykonuje się lutowanie i spawanie, powinna być wentylacja nawiewno-wywiewna, ze względu na szkodliwe opary substancji chemicznych.

Uniwersalne wyposażenie blacharni powinno obejmować:
- stoły ślusarskie, imadła, tokarki, szlifierki, wiertarki;
- krawędziarki, zawijarki, zaginarki, żłobiarki, nożyce stołowe i gilotynowe, prasę;
- urządzenia do spawania gazowego, elektrycznego itp.;
- urządzenia do wykonywania powłok ochronnych;
- klucze, wkrętaki, szczypce, pilniki, przecinaki, młotki, gwintowniki i narzynki;
- klepadła, łyżki blacharskie, rozpieraki śrubowe, materiały ścierne i narzędzia diamentowe;
- narzędzia ręczne zmechanizowane (pneumatyczne i elektryczne), np. klucze, wiertarki, wkrętarki, szlifierki, polerki, pilarki, pistolety do przedmuchiwania, nitownice;
- narzędzia hydrauliczne, np: rozpieracze, ściągacze, klamry blacharskie;
- podnośniki, dźwigniki, elektrowciągi.

Zalecenia bezpieczeństwa przy wykonywaniu typowych prac blacharskich:
Trasowanie – należy zachować szczególną ostrożność ze względu na ostre końce znaczników, którymi pracownik może zranić rękę lub oczy. Na wolne końce znaczników zaleca się nakładanie – podczas pracy i przerw – specjalnych kapturków ochronnych.
Przy pracy punktakiem elektrycznym należy sprawdzić izolację przewodów doprowadzających prąd do punktaka, których uszkodzenie może spowodować porażenie, bezpośrednio lub poprzez trasowany przedmiot.
Przedmioty na płytach traserskich, pryzmach i innych urządzeniach powinny być zabezpieczone przed upadkiem.
Przy manipulowaniu blachą na stole traserskim ręce należy chronić rękawicami.
Na stanowiskach traserskich powinny się znajdować tylko niezbędne do pracy narzędzia.
Prostowanie – należy prostować tylko metale ciągliwe.
Należy wykonywać prace w rękawicach ochronnych. Blachę należy prostować używając sprawnych młotów drewnianych lub gumowych. Nie wolno uderzać stalowym młotkiem w części ze stali hartowanej, nawęglanej lub cyjanowej, ponieważ z reguły powoduje to odpryskiwanie odłamków.
Ścinanie – nie wolno używać przecinaków ze zbitą główką i innych niesprawnych narzędzi. Miejsce pracy należy ogrodzić osłoną ochronną, np. gęstą siatką metalową.
Podczas ścinania należy stać pewnie, przecinak trzymać lewą ręką, przyciskając go do miejsca przecinanego, a w prawej ręce trzymać młotek.
Podczas pracy należy patrzeć na główkę przecinaka, a nie w miejsce ścinania.
Nie należy ściskać przecinaka zbyt mocno, tak aby można było odgiąć rękę w razie nieprostopadłego uderzenia; dzięki temu zmniejsza się prawdopodobieństwo urazu ręki. Podczas pracy w trudno dostępnych miejscach wskazane jest używanie specjalnych uchwytów przecinaka. Należy zawsze stosować okulary ochronne ze szkła nierozpryskującego.
Cięcie nożycami – nożyce powinny być dostosowane do grubości przycinanego metalu. Uderzanie młotkiem w dźwignie nożyc w celu zwiększenia nacisku jest niedopuszczalne. Podczas cięcia cienkich blach ręcznymi nożycami należy trzymać rozcinany materiał przez rękawicę ochronną i zachować szczególną ostrożność, aby uniknąć urazu ręki ostrą krawędzią blachy lub bezpośrednio ostrzami nożyc. Nie należy pracować zbyt luźno skręconymi, tępymi lub zużytymi nożycami.
Cięcie piłą ręczną – przecinany materiał powinien być pewnie zamocowany w imadle; piłę należy trzymać oburącz: prawą ręką trzonek, lewą przedni koniec oprawki. Pracownik powinien stać w odległości ok. 0,2 m od zamocowanego przedmiotu, prosto, swobodnie, utrzymując ciężar ciała na lewej nodze.
Ruch piły od siebie i do siebie należy wykonywać rękami, a nie całym ciałem.
Nacisk na piłę powinna wywierać przede wszystkim lewa ręka, prawa zaś prowadzić piłę. Brzeszczot piły powinien być odpowiednio naciągnięty, aby uniknąć jego pęknięcia.
Piłowanie pilnikiem – obrabiany element należy pewnie zamocować w imadle lub zabezpieczyć w inny sposób przed wysuwaniem.
Pracownik powinien stać w odległości około 0,2 m od obrabianego materiału. Lewa noga powinna być wysunięta do przodu, tułów lekko pochylony do przodu, ciężar ciała powinien być głównie na lewej nodze. Pilnik należy ująć tak, aby duży palec znalazł się na trzonku, a pozostałe obejmowały go od spodu. Lewą rękę z niezgiętymi palcami należy ułożyć na końcu pilnika; obejmowanie końca pilnika całą dłonią może spowodować skaleczenie palców o piłowany materiał. Piłować należy całą długością pilnika ruchami ciągłymi i równomiernymi, regulując odpowiednio nacisk na pilnik.
Nie wolno uderzać pilnika młotkiem lub o imadło, a także używać go jako dźwigni do podważania. Powinno się używać tylko pilników ostrych i nieuszkodzonych. Opiłki powstające podczas piłowania należy odkurzać lub zmiatać za pomocą szczotki z włosia lub w ostateczności – szmatką. Nie wolno zgarniać opiłków gołą ręką, zdmuchiwać ustami ani sprzężonym powietrzem, ponieważ grozi to skaleczeniem ręki lub zapyleniem oczu.
Wiercenie – przedmiot wiercony powinien być zamocowany w imadle lub w innym specjalnym urządzeniu przymocowanym do stołu obrabiarki. Nie wolno przytrzymywać przedmiotu ręką, za pomocą kleszczy, kluczy lub innych narzędzi.
Rozwiercanie, gwintowanie, skrobanie – obrabiane przedmioty powinny być pewnie zamocowane, aby nie poruszyły się w czasie obróbki. Podczas skrobania nie należy opierać trzonka skrobaka o podbrzusze, ponieważ grozi to urazem.
Lutowanie – należy przestrzegać bezpiecznych sposobów obchodzenia się z kwasami. Przy lutowaniu końcówek do przewodów elektrycznych nie należy używać kwasów, ponieważ pozostając w miejscach lutowania powodują one korozję przewodów i końcówek. Do odtłuszczania nie wolno używać benzyny ani spirytusu metylowego (metanolu).


mgr inż. Dorota Kropelnicka – Babiak
PRONET COLOR®

Literatura:
Na podstawie opracowań Centralnego