Najbardziej znanym i rozpowszechnionym urządzeniem do kontroli geometrii ustawienia kół samochodów ciężarowych na naszym krajowym rynku motoryzacyjnym jest przyrząd GTL Truck. Zgodnie z wymogami przyrząd musi mieć możliwość zamocowania zespołów pomiarowych na obręczach o średnicy od 14 do 26”.

Do tego celu stosuje się specjalne zaciski. Końcówki zacisków w zależności od aktualnych potrzeb można zaopatrzyć w różnego rodzaju łapy (uniwersalne, rolkowe i specjalne) – umożliwiające mocowanie ich na różnych typach obręczy. Każdy zacisk posiada 8 otworów do umieszczania w nich wymiennych końcówek. W otworach znajdujących się na mniejszej średnicy, umieszcza się cztery łapy chcąc przygotować zacisk do zamocowania go na obręczach 14”-17,5”. Otwory znajdujące się na większej średnicy są przeznaczone do umieszczenia w nich łap dla obręczy 15”-26”. Zacisk wyposażony jest ponadto w mechaniczny kompensator bicia, za pomocą którego, przy trzech różnych położeniach w trakcie jednego obrotu koła przy użyciu dwóch śrub regulacyjnych, można dokładnie wykonać czynność kompensacji bicia. Jest to dosyć ważna cecha urządzenia, ponieważ czynność tą należy wykonywać każdorazowo przy pomiarze geometrii kół.
Najistotniejszymi elementami przyrządu są dwa zespoły pomiarowe. Posiadają wbudowane wewnątrz akumulatory, dzięki czemu podczas wykonywania pomiaru pracują jako zespoły bezprzewodowe, co znacznie ułatwia tę czynność. W pełni naładowane akumulatory zapewniają komfort pracy przez okres około 10 godzin. Akumulatory ładowane są każdorazowo po zawieszeniu zespołów pomiarowych na stanowisku odkładczym wykonanym w postaci ergonomicznego wózka. W przypadku rozładowania akumulatorów zespoły pomiarowe mogą awaryjnie pracować przy wykorzystaniu zasilania przewodowego. Zespół pomiarowy posiada ergonomiczną obudowę, w której umieszczony jest wyświetlacz ciekłokrystaliczny, który podczas pomiaru obrazuje wartości mierzonych kątów pionowych i kątów zbieżności połówkowych wraz z ich nazwami. Do ustawienia zespołów pomiarowych w poziomie jest wykorzystywana tzw. elektroniczna poziomnica. W celu zwiększenia komfortu pracy przy użyciu tego przyrządu, diagnosta przebywający w kanale i wykonujący czynności regulacyjne, może obserwować zmiany parametru regulowanego na dodatkowych wyświetlaczach połączonych z zespołami pomiarowymi.

Istnieje możliwość zastosowania w urządzeniu GTL Truck specjalnego interfejsu komputerowego. Umożliwia on bezprzewodową transmisję danych z zespołów pomiarowych do komputera. Może być wykorzystywany również do obsługi innych urządzeń. Jest to możliwe dzięki specjalnemu pakietowi oprogramowania. Wykorzystywany do współpracy z urządzeniem GTL Truck komputer nie musi być na stałe związany tylko z tym urządzeniem.
Zastosowany do obsługi program komputerowy umożliwia:
- transmisję wszystkich pomiarów wykonanych elektronicznie,
- wpisanie przez użytkownika prowadzącego pomiar danych o pojeździe (znajdą się one później w nagłówku protokołu sprawdzenia i pozwolą na każdorazową identyfikację samochodu przy kolejnych pomiarach), wpisanie w odpowiednich rubrykach odczytanych z ekranów pomiarowych danych z pomiarów wykonywanych mechanicznie dla poszczególnych osi ciągników, naczep, przyczep i autobusów (są one niezbędne do wyliczeń parametrów pośrednich),
- otrzymanie pełnych wyników pomiarów w postaci protokołu pomiarowego w formie wydruku oraz zapisu w bazie danych w pamięci komputera.

Podczas wykonywania kontroli geometrii (pomiaru kątów poziomych) kół tylnych osi przy użyciu przyrządu GTL Truck stosuje się specjalne ekrany pomiarowe z jednoczesnym wykorzystaniem laserów półprzewodnikowych, umieszczonych w zespołach pomiarowych, zamocowanych na zaciskach znajdujących się na kołach osi tylnej. Do bazowania na ramie pojazdu podczas pomiaru służą liniały pomiarowe. Używa się dwóch liniałów pomiarowych oddalonych od siebie o co najmniej 2 m, w zależności od rodzaju pojazdu i od kół, które będą poddane pomiarom. W przypadku obsługi pojazdów niskopodwoziowych i wystąpienia problemów z zamocowaniem liniałów pomiarowych stosuje się specjalne uchwyty magnetyczne. Na końcach liniałów mocuje się ekrany pomiarowe, dzięki czemu zostaje utworzona siatka pomiarowa oparta na osi symetrii ramy pojazdu, która jest podstawą pomiaru kątów poziomych kół tylnych.

Dzięki zastosowaniu dodatkowych ekranów zbieżności i rzutowaniu na nie i na ekrany główne promieni lasera, możliwe jest określenie kątów, jakie tworzą wysyłane z zespołów pomiarowych promienie z osią symetrii ramy pojazdu. Tą metodą ustala się zbieżność całkowitą kół tylnych oraz nieprostopadłość osi tych kół, osi symetrii. Stosując przyrząd GTL Truck możliwe jest dodatkowo zmierzenie przestawienia bocznego kół osi tylnych względem osi symetrii ramy pojazdu. Wymaga to jednak wykorzystania kompensatorów bicia w zaciskach. W przypadku pojazdów wieloosiowych możliwe jest określenie tych samych parametrów również dla pozostałych osi tylnych pojazdu. W tym celu należy przełożyć zaciski i zespoły pomiarowe na kolejne osie.

Pomiar kół tylnych samochodu ciężarowego lub autobusu.

Pomiar kół przednich samochodu ciężarowego lub autobusu.

Pomiar naczepy.

Pomiar przyczepy.

Kontrolę ustawienia kół przednich pojazdu ciężarowego można przeprowadzić przyrządem GTL Truck w wersji podstawowej. Jest ona przeprowadzana względem osi symetrii samochodu. Jako element bazowy wykorzystuje się ekrany tylne zawieszane na koła tylne pojazdu. Do pomiaru zbieżności połówkowych kół przednich wykorzystywane są czujniki potencjometryczne umieszczone w końcach wysięgników zespołów pomiarowych. Do pomiaru kątów pionowych kół (kątów pochylenia kół oraz kątów sworzni zwrotnic) wykorzystywane są wychyleniowe (grawitacyjne) czujniki optoelektroniczne, znajdujące się wewnątrz obudowy zespołu pomiarowego. Pomiar kątów wyprzedzenia i pochylenia osi sworzni zwrotnicy kół skrętnych wykonywany jest równocześnie podczas jednego skrętu danego koła najpierw o 200 “do wewnątrz”, a następnie o 200 “na zewnątrz”.
Nierównoległość osi kół przednich i tylnych wyznacza się na podstawie wartości zbieżności połówkowych koła lewego i prawego. Różnice kątów skrętu kół przy skręcie koła zewnętrznego o 200 oraz maksymalne kąty skrętu kół wyznacza się na podstawie odczytów z obrotnic wchodzących w skład wyposażenia podstawowego przyrządu.
Kontrola geometrii kół naczep odbywa się analogicznie do kontroli kół tylnych samochodów. Różnica polega na tym, że podczas wykonywania tego pomiaru korzysta się ze specjalnego uchwytu (zawiesia do naczepy), będącego elementem wyposażenia standardowego. Uchwyt ten pozwala na bazowanie jednego z liniałów pomiarowych na elemencie wyznaczającym tor ruchu całej naczepy, którym jest właśnie czop (przez niego przechodzi oś symetrii ramy nośnej naczepy). Drugi liniał pomiarowy wieszany jest bezpośrednio na ramie naczepy w odległości co najmniej 2 metrów od liniału pierwszego. Utworzony w ten sposób układ pomiarowy zapewnia prawidłowy pomiar kątów poziomych wszystkich kół naczepy.
Pomiar kół tylnych przyczepy dokonywany jest tak samo, jak kół tylnych samochodów ciężarowych. Pomiar ustawienia kół przednich przyczepy możliwy jest dzięki zastosowaniu specjalnego uchwytu (zawiesia do przyczepy), który wchodzi w skład wyposażenia standardowego przyrządu. Ten specjalny uchwyt przystosowany jest do kilku średnic otworów ucha i posiada element zapewniający stabilne mocowanie na uchu pociągowym dyszla przyczepy.



mgr Andrzej Kowalewski