Diagnostyka kół dwumasowych (DMF) to często występujący w warsztatach samochodowych dylemat. Mechanicy po demontażu skrzyni biegów zastanawiają się, czy koło dwumasowe, które zostało zamontowane w samochodzie, jest dobre, czy kwalifikuje się do wymiany? Pojawiają się wątpliwości, jak skutecznie zweryfikować jego stan. Potwierdzeniem tych wątpliwości mogą być liczne związane z tym tematy na profesjonalnych forach internetowych dla mechaników czy pytania kierowane bezpośrednio na Hotline Valeo.

Pomiar luzu i przechyłu dwumasowego koła zamachowego
Koło dwumasowe składa się z dwóch współpracujących ze sobą części, tzw. masy pierwotnej i masy wtórnej. To dzięki ich interakcji, z pomocą elementu tłumiącego drgania sprężyn, następuje niwelowanie drgań pochodzących z silnika. Kluczową kwestią jest sposób połączenia masy pierwotnej i wtórnej. Występują dwa podstawowe rodzaje połączeń – z zastosowaniem panewki lub łożyska tocznego.
W przypadku zastosowania panewki musi ona mieć odpowiednią tolerancję pasowania, ponieważ masa wtórna poddawana jest wysokiej temperaturze podczas pracy sprzęgła. Nie można zastosować tutaj precyzyjnego pasowania. Jeżeli zatem mamy do czynienia z kołem dwumasowym, wykazującym większy luz krawędziowy – masa wtórna wobec pierwotnej zauważalnie przechyla się, najprawdopodobniej mamy do czynienia z kołem, w którym występuje łożyskowanie za pomocą panewki. Tego typu rozwiązania mają większy dopuszczalny luz krawędziowy od tych, w których jako połączenie mas zastosowano łożysko. Łożysko ze względu na swoją budowę umożliwia uzyskanie bardzo precyzyjnego połączenia pomiędzy masą pierwotną i wtórną.
Ustalenie rodzaju zastosowanego połączenia podczas diagnostyki DMF może być kłopotliwe ze względu na stosowanie coraz mniejszych łożysk (podobnych rozmiarów co panewka) w nowszych rozwiązaniach. Jednak metodyka badania luzu krawędziowego jest taka sama zarówno w przypadku zastosowanej panewki, jak i łożyska. W tabeli pomiarowej (https://tiny.pl/rsshw) przygotowanej przez firmę Valeo zdefiniowano precyzyjnie dopuszczalny luz krawędziowy oraz kąt przechyłu z uwzględnieniem zastosowanej technologii połączenia mas. Łatwo zauważyć, że kiedy tolerancja luzu krawędziowego podczas przechyłu oscyluje w granicach do 3 mm, mamy do czynienia z panewką, mniejsze wartości odpowiadają zastosowaniu łożyska tocznego. Nie ma zatem potrzeby ustalania, z jakim rodzajem koła dwumasowego mamy do czynienia. Informację tę da nam ustalenie numeru zastosowanej referencji oraz sprawdzenie go w tabeli. 

Pomiar luzu skrętnego w DMF
Pomiaru luzu skrętnego dokonujemy, obracając masę wtórną względem pierwotnej w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara, do momentu napotkania lekkiego oporu lub wyczucia siły sprężynowania amortyzatora skrętnego, tak aby nie spowodować jego ugięcia. Następnie należy zaznaczyć pozycję masy wtórnej względem pierwotnej, np. za pomocą flamastra. Kolejny krok to obrócenie masy wtórnej względem pierwotnej zgodnie z ruchem wskazówek zegara, do momentu napotkania lekkiego oporu lub wyczucia siły sprężynowania amortyzatora skrętnego. Znów musimy uważać, by nie spowodować jego ugięcia. Zaznaczamy pozycję masy wtórnej względem pierwotnej i liczymy zęby wieńca rozrusznika lub kąt pomiędzy oznaczonymi punktami. Wynik sprawdzamy w tabeli pomiarowej. W zależności od zastosowanej technologii DMF konieczne podczas badania może okazać się pokonanie oporu, wynikającego z zastosowania podkładek ciernych wewnątrz koła.

Pomiar przechyłu (luzu krawędziowego) w DMF
W tabeli wskazywany jest promień koła dla ustalenia miejsca, gdzie powinien być wykonywany pomiar. Jest to odcinek pomiędzy środkiem koła a kołkiem ustalającym (znajdującym się na krawędzi koła). W celu zmierzenia przechyłu umieszczamy zdemontowane z pojazdu koło na stole tak, by masa wtórna była skierowana ku górze, umieszczamy narzędzie pomiarowe (np. suwmiarkę) w miejscu wskazanym w tabeli (promień miejsca pomiaru), naciskamy masę pierwotną, by wywołać jej przechył w jednym kierunku. Następnie zerujemy ustawienia narzędzia pomiarowego, naciskamy masę wtórną z drugiej strony (180° względem miejsca pomiaru), odczytujemy wynik i sprawdzamy go w tabeli pomiarowej.

Koła dwumasowe trudne w diagnostyce
Warto być świadomym tego, że nie wszystkie dostępne na rynku koła dwumasowe można poprawnie diagnozować poprzez sprawdzanie luzu skrętnego i przechyłu. W przypadku niektórych konstrukcji, ze względu na stopień ich skomplikowania, ta metoda nie da nam wiarygodnych wyników. Przykładami są niektóre koła stosowane w pojazdach wyposażonych w skrzynie biegów z podwójnym suchym sprzęgłem czy koła w tzw. technologii LTD.
W przypadku wymienionych kół profesjonalna diagnostyka w warunkach warsztatowych nie jest możliwa. Ich stan można zweryfikować tylko w specjalistycznym laboratorium pomiarowym producenta podzespołu.

Więcej informacji na temat oferty Valeo w zakresie dwumasowych kół zamachowych można znaleźć na stronie www.valeoservice.pl.