W ostatnim czasie byłam uczestnikiem konferencji, podczas której omawiano kompetencje pracowników, które będą potrzebne w przyszłości. Jacy specjaliści będą poszukiwani na rynku pracy, jakie powinni mieć umiejętności, zdolności, wiedzę itd.? Uczestnicy konferencji (głównie zajmujący się zarządzaniem personelem) tworzyli całe listy kompetencji, wiele z nich związanych z organizacją pracy czy programowaniem komputerowym. Może powinien powstać taki „człowiek – robot wielozadaniowy”?

Zadałam głośno pytanie, a co z komunikacją, rozmową, sztuką prowadzenia dialogu? Zapadła cisza. I odezwały się głosy. No tak, komunikatywność to kompetencja nadrzędna zawsze i wszędzie. Bo co z tego, że jesteśmy świetni w jakiejś dziedzinie (np. jako programista), jeżeli kontakt z nami jest, powiedzmy, trudny?
Większość z nas uważa się za mistrzów komunikacji, przecież to jest coś tak oczywistego. Ale czy tak jest? Temu tematowi przyjrzymy się bliżej w kolejnych odcinkach naszego cyklu poświęconego KOMUNIKACJI.
Zacznijmy od najprostszej definicji. Komunikacja (łac. communicatio – wymiana, łączność, rozmowa) to wymiana informacji między jej uczestnikami. Nośnikami danych mogą być słowa, gesty, teksty, obrazy, dźwięki czy też fale radiowe itd. Ważne jest, aby były one zrozumiałe zarówno dla nadawcy, jak i odbiorcy. Wymiana oznacza dwustronność (wielostronność) – nadawca i odbiorca. Pamiętajmy o tym przed wygłaszaniem monologów, którymi często nikt nie jest zainteresowany.
Podstawowe prawo komunikacji brzmi: NIE można się nie komunikować! Nawet nasz pozorny brak reakcji czy zachowania oraz milczenie są jakimś KOMUNIKATEM. Najpowszechniejszą formą komunikowania się jest konwersacja, rozmowa. Co to jest konwersacja? Korzenie tego słowa oznaczają „zwrócić się razem ku czemuś” (fr. converser, łac. conversare).
Siła rozmowy jest olbrzymia. Rozmawianie zajmuje poczesne miejsce w życiu ludzi. Konwersacja jest często pierwszym sposobem nawiązania kontaktu z innymi ludźmi. Dobre relacje i współpraca wywodzą się z dobrej rozmowy. Umiejętność komunikacji w odpowiedni sposób jest dla nas kluczowa. Możemy powiedzieć, że rozmowa i sztuka komunikowania się są kluczem do sukcesu budowy relacji z innymi, również w życiu zawodowym.
Kim jest osoba komunikatywna? To ktoś, kto nie ma trudności z klarownym wyrażaniem swoich poglądów, opinii, myśli. Potrafi dopasować sposób porozumiewania się, mówi, dostosowując się do poziomu odbiorcy. W trakcie rozmowy potrafi aktywnie i uważnie słuchać rozmówcy. Bycie osobą komunikatywną nie oznacza wyłącznie bycia „nadawcą komunikatu” czy mówienia dużo. Oznacza mówienie z sensem i dopasowaniem się do odbiorcy oraz słuchanie i pewną dozę empatii.
W czasach dużej konkurencyjności i rywalizacji na rynku organizacje, w których pracownicy praktykują owocną komunikację, są świadomi swoich niedoskonałości i wciąż doskonalą kompetencje związane z lepszym porozumiewaniem się, mają większe szanse na sukces rynkowy, gdyż tracą mniej czasu i środków na błędy wynikające z „niedogadywania się pracowników”.
Nowe technologie zmieniają nasz sposób komunikacji. Bezpośrednia rozmowa staje się już często wyzwaniem. Często wybieramy „łatwiejsze” sposoby (np. e-maile) niż bezpośrednią konwersację. Komunikacja elektroniczna nie jest zła sama w sobie, ale pochłania coraz więcej naszego czasu i energii. Przydatna jest na przykład do umawiania spotkań, wysyłania szybkich zapytań o konkretną informację lub przesyłania wiadomości bez przeszkadzania komuś. Ale jednocześnie powinniśmy pamiętać, że nic nie zastąpi bezpośrednich kontaktów i rzeczywistej rozmowy, ponieważ komunikacja elektroniczna ma swoje ciemne strony.
- Trudno jest zbudować zaufanie z odbiorcą „na odległość”.
- Trudniej w takim przypadku o szczerość, łatwiej jest ludziom coś udawać czy nawet zmieniać tożsamość.
- Łatwiej o brak zaangażowania, pozostanie „poza rozmową”.
- Częściej pojawiają się nieporozumienia.
- Łatwiej jest ukrywać rzeczywiste intencje i manipulować, gdy brak jest kontaktu bezpośredniego (brak „mowy ciała”) itd.

Dodawanie emotikonów w e-mailach i wiadomościach tekstowych sprawia wrażenie rzeczywistych emocji i uczuć. Ale jako istoty ludzkie potrzebujemy kontaktu bezpośredniego, rozmowy, prawdziwych emocji „na żywo”.
Sposób, w jaki się komunikujemy, wynika z wielu kwestii, między innymi z takich, jak postrzegamy rzeczywistość, jakie mamy wartości i przekonania. Tak zwanym „modelom mentalnym” przyjrzymy się w kolejnym miesiącu.
Proponowane ćwiczenie. Odpowiedz sobie na pytania: Czy uważasz się za osobę komunikatywną? Czy coś możesz zmienić, żeby być lepszym mówcą i słuchaczem?
Motto na obecny miesiąc: „Zmieniając sposób komunikowania się, możemy zmienić (poprawić) swoje życie i relacje z innymi”.