Ogólnie przyjmuje się, że stosowanie niższych klas lepkości – przechodzenie z klas lepkości SAE 15W-40 do 10W-30 i 5W-30 – zapewnia większą oszczędność paliwa i mniejszą emisję gazów cieplarnianych.
Typową metodą pomiaru lepkości oleju silnikowego jest określenie lepkości kinematycznej (KV) – czasu potrzebnego, aby ustalona objętość oleju przepłynęła przez wzorcową kapilarę w odpowiedniej temperaturze pod wpływem siły grawitacji. Jednak w pracującym silniku olej jest wystawiany na działanie nie tylko grawitacji, szczególnie tam, gdzie musi pracować w trudniejszych warunkach pracy. Jest także odpowiedzialny za smarowanie i ochronę elementów konstrukcyjnych, takich jak łożyska i wałek rozrządu oraz pierścienie tłokowe i tuleje, w warunkach wysokiego ścinania w wysokich temperaturach. Z punktu widzenia diagnostyki oleju to zagadnienie opisuje lepkość dynamiczna.
Lepkość dynamiczna (HTHS – High Temperature High Shear) mierzy tymczasową utratę lepkości oleju silnikowego pod wysokim ścinaniem w podwyższonej temperaturze. Liczba, która mierzy opór przepływu oleju, symulując wąskie tolerancje i wysokie prędkości pomiędzy ruchomymi częściami w rozgrzanym silniku. Wraz ze spadkiem HTHS wzrasta przewidywana wydajność paliwa. Konieczne jest takie zaprojektowanie oleju, aby w wysokich temperaturach i przy dużej szybkości ścinania film olejowy nie został przerwany.
Tradycyjnie oleje do silników wysokoprężnych charakteryzują się minimalnymi wartościami lepkości HTHS, wynoszącymi 3,5 mPa·s – również powszechnie określanymi mianem centypuazów (cP). Niższa lepkość HTHS oleju silnikowego jest coraz częściej jednym z wymagań OEM, gdyż umożliwia bezpośrednie dostarczenie korzyści w zakresie oszczędności paliwa.
Specyfikacje jakościowe są wdrażane również w celu odzwierciedlenia potrzeb producentów silników. Najnowsza wersja dotycząca specyfikacji olejów HDDO według API to PC-11, została ona podzielona na dwie kategorie:
- PC-11A (API CK-4) – charakteryzuje oleje o zwiększonej odporności na utlenianie, obciążenia termiczno-mechaniczne, a także stosowanie paliw alternatywnych, takich jak biodiesel. Rekomenduje klasy lepkości xW-30 i cięższe, dla których HTHS > 3,5 mPa. Norma jest w pełni kompatybilna z API CJ-4;
- PC-11B (API FA-4) – wymagania dla olejów tej kategorii są bardziej rygorystyczne w porównaniu do API CJ-4, ale mniej rygorystyczne niż API CK-4. Rekomenduje klasy xW-30, dla których HTHS zawiera się w przedziale 2,9-3,2 mPa.

Najnowsze wydanie ACEA pojawiło się 1 grudnia 2016 r., także w zakresie kategorii dotyczących olejów silnikowych do samochodów ciężarowych obejmuje wprowadzenie oznaczenia wartości HTHS w temperaturze 100°C dla każdej z kategorii.
Przejście na niskoemisyjne oleje silnikowe HTHS stwarza duże wyzwania dla ich producentów. Niezbędne jest zastosowanie nowoczesnych technologii dodatków uszlachetniających oraz wysokiej jakości olejów bazowych, najczęściej gr. III. Orlen Oil w swojej ofercie ma wysokiej jakości oleje spełniające najnowszą klasę API: CK-4, tj. Platinum Ultor Optimo 10W-30 i Platinum Ultor Complete 10W-40. Szczegóły dotyczące produktów są dostępne na stronie internetowej www.orlenoil.pl.

Katarzyna Starzec