Wraz z majem weszły w życie nowe przepisy podatkowe dotyczące rozliczania VAT-u (ustawa o podatku od towarów i usług). Nowa ustawa zmieniła na dobre VAT-ową rzeczywistość samochodową. Od 1 maja 2004 roku obowiązują ograniczenia w odpisach podatku
VAT.

VAT – po staremu

Dotychczas samochody ciężarowe i “z kratką”, posiadające homologację na samochód ciężarowy dawały możliwość odliczenia w 100% VAT-u liczonego przy zakupie. Często zdarzało się, że urzędy skarbowe miały swoją interpretację i tak np. zarzucały wymontowanie kratki, czy kwestionowały używanie samochodów do celów służbowych. Ograniczenia dotyczące możliwości odliczania podatku powodował zapis mówiący o tym, że samochody o pojemności silnika mniejszej lub równej
500 cm sześciennych nie dają możliwości skorzystania z odpisu VAT-u od ich wartości. Przy takiej pojemności silnika były to oczywiście małe samochody. Według starej ustawy samochody ciężarowe lub ciężarowe w karoserii samochodów osobowych dawały możliwość odliczenia całości VAT-u, jeżeli miały stosowną homologację, a od samochodów osobowych tego podatku odliczyć nie było można.

Obecnie samochody zostały podzielone na trzy grupy i zależnie od tego, w jakiej się znajdą, VAT można odliczyć w całości; tylko w 50%, ale nie więcej niż 5000 zł, lub w ogóle nie ma możliwości dokonania odliczenia.

Trzy grupy pojazdów pod względem prawa do odliczania VAT-u:
- samochody osobowe,
- inne samochody o wskazanej przez ustawę dopuszczalnej ładowności,
- inne samochody o wskazanej przez ustawę dopuszczalnej ładowności, ale nie posiadające odpowiedniej dokumentacji speł-nienie warunku wymaganej ładowności.

Wzór zamiast kratk

W myśl nowych przepisów podatkowych pojazdami ciężarowymi przestały być auta “z kratką” typu kombi, hatchback i część vanów. Odliczenie VAT nie będzie przysługiwało, jeśli ładowność określona w świadectwie homologacji będzie niższa niż wynik obliczony na podstawie poniższego wzoru:

DŁ = 357 kg + n x 68 kg

gdzie:
DŁ – oznacza dopuszczalną ładowność,
n - oznacza ilość miejsc (siedzeń) łącznie z miejscem dla kierowcy.
Z powyższego wynika, iż nabycie samochodów, których dopuszczalna ładowność jest mniejsza niż 629 kg (jeżeli ma on cztery miejsca) lub 697 kg (jeżeli ma pięć miejsc) będzie wiązało się z możliwością odliczenia podatku VAT tylko do wysokości przyjętego w ustawie limitu, niezależnie od tego, że pojazdy te będą posiadały homologację samochodów ciężarowych.
Wzór ten wylicza ładowność, na podstawie której samochody inne niż osobowe
(w szczególności samochody “z kratką”) będą dzielone na takie, przy nabyciu których:
- możliwe jest odliczenie podatku VAT w pełnej wysokości oraz na takie,
- przy nabyciu których możliwe jest odliczenie VAT-u tylko do wysokości ustalonego limitu (maksymalnie 5.000 zł).
Tak więc przy zakupie samochodu osobowego lub innego pojazdu samochodowego o ładowności mniejszej niż obliczona wg powyższego wzoru, firma może odliczyć podatek naliczony w wysokości 50% kwoty tego podatku zapłaconej przy zakupie lub imporcie samochodu, ale nie więcej niż 5.000 zł. Podobne zasady odnoszą się do odliczeń VAT w ramach użytkowania samochodu na podstawie umowy najmu, dzierżawy i leasingu.

Według starych zasad nie można było odliczyć VAT-u w przypadku leasingu samochodów osobowych. Jest dobra wiadomość dla firm, które leasingują samochody osobowe: od 1 maja można odliczać 50% naliczanego na fakturze za czynsz podatku VAT, przy czym należy pamiętać, że do końca umowy leasingu suma odliczeń nie może przekroczyć 5.000 złotych.

Przykład:
- Zakup samochodu osobowego o wartości 80.000 zł netto – VAT wyniesie 17.600 zł
Według ustawy można odliczyć 50% podatku, czyli teoretycznie 8.800 zł, ale nie więcej (według dalszych zapisów ustawy) niż 5.000 zł. Z faktury zakupu odliczyć będzie można 5.000 zł, ale pozostałe 3.300 zł nie stanowią podatku naliczonego i nie możemy go odliczyć od VAT-u płaconego.
Limit ten nie dotyczy sytuacji gdy odsprzedaż lub oddanie w odpłatne użytkowanie na podstawie umowy leasingu tych samochodów stanowi przedmiot działalności podatnika (nie dotyczy więc pojazdów kupowanych przez np. firmy leasingowe na potrzeby umów leasingu).
Ustawa nie określa jednocześnie, w jaki sposób należy dokonywać odliczeń. Czy powinny być one dokonywane od pierwszego miesiąca aż do wyczerpania limitu, czy też w dowolny sposób wg uznania podatnika. Możemy mieć do czynienia z indywidualną interpretacja ze strony urzędów skarbowych lub miejmy nadzieję doprecyzowaniem zapisów ustawy.

Leasing na starych zasadach do 19 kwietnia

W kwietniu b.r. dochodziło do różnych często złych interpretacji ustawy i przepisów przejściowych, bo chociaż wybrane przepisy ustawy weszły w życie dopiero od 1 maja 2004r., to ustawa zaczęła obowiązywać od 20 kwietnia. Tak więc jedynie do 19 kwietnia 2004 r. można było leasingować samochody “z kratką” i skorzystać ze 100% odpisu VAT od czynszu inicjalnego i wszystkich czynszów leasingowych do końca trwania umowy leasingowej. Wraz z wejściem w życie nowej ustawy o podatku od towarów i usług pojawiły się niekorzystne zmiany w zakresie leasingu samochodów “z kratką”. Wniosek przedsiębiorcom nasunął się sam, a efekty są widoczne gołym okiem: wzmożony ruch leasingowy i kredytowy, a co za tym idzie większa sprzedaż samochodów, ale niestety tylko do 19 kwietnia. Przedsiębiorcy, którzy byli zainteresowani szybkim i korzystnym finansowo pozyskaniem samochodu służącego do przewozu osób i towarów oraz chcieli skorzystać ze preferencji w zakresie podatku VAT, musieli zawrzeć umowę leasingu na samochód ”z kratką” do 19 kwietnia 2004 r.
To jednak nie jest jeszcze wystarczające. Aby zachować prawo do odliczania podatku VAT podczas trwania umowy leasingowej należy koniecznie zarejestrować umowę leasingową do 14 maja w urzędzie skarbowym. Rejestracja polega na przedstawieniu w urzędzie oryginału umowy wraz z wszelkimi aneksami, warunkami ogólnymi umowy oraz harmonogramem spłat. Umowa może zostać uznana za zarejestrowaną, jeżeli przystawiona na niej zostanie pieczęć urzędu skarbowego z datownikiem. Dzięki rejestracji w urzędzie skarbowym, firmy, które jej dokonają będą miały zagwarantowane zachowanie nabytych praw do rozliczania VAT z umowy leasingowej na podstawie przepisów o VAT wg starej ustawy.

Warto pamiętać

W ustawie znalazły się również zapisy określające zasady traktowania po 1 maja 2004 r. umów leasingu, które zostaną zawarte przed dniem wejścia w życie nowej ustawy (art. 154). Jeżeli umowy takie zostaną zarejestrowane w urzędzie skarbowym do 14 maja 2004 r., to mogą być stosowane stare zasady opodatkowania podatkiem VAT. Rejestracji umów powinni dokonywać leasingobiorcy we właściwym dla nich urzędzie skarbowym. Zasady te dotyczą wyłącznie zastosowania art. 88 ust. 7 określającego limity odliczeń.
Na podstawie jednej z senackich poprawek umowy leasingu operacyjnego traktowane są jako usługi a nie dostawy towarów i w związku z czym podatek VAT od tego typu umów będzie płatny w ratach (na wcześniej obowiązujących zasadach). Płacony z góry będzie VAT jedynie w przypadku umów leasingu kapitałowego, gdyż odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający – klient firmy leasingowej. W tego typu umowach leasingodawca prawdopodobnie przy zawarciu umowy będzie wystawiał fakturę VAT na wszystkie czynsze z VAT-em i od takiej faktury podatek VAT będzie płatny w całości, a czynsze będą płatne zgodnie z harmonogramem, w kwocie netto, jedynie na podstawie dokumentów księgowych.
Został wydany przepis przejściowy także dla nowych zasad opodatkowania leasingu finansowego (art. 172). Zgodnie z jego treścią leasing finansowy będzie opodatkowany na dotychczasowych zasadach, jeżeli przedmiot umowy został leasingobiorcy wydany przed dniem 1 maja 2004 r. Dla ustalenia, czy dana umowa leasingu finansowego będzie opodatkowana z góry, czy w ratach nie ma więc znaczenia data zawarcia umowy, ale wyłącznie data wydania rzeczy.
Zgodnie z art. 88 ust. 1 pkt 3 nowej ustawy o VAT po 1 maja nie będzie można odliczać 22% VAT zapłaconego w cenie paliw silnikowych, oleju napędowego i gazu, używanych do napędu aut „z kratką”, których dopuszczalna ładowność będzie niższa niż wynikająca z ustawowego wzoru, czyli wszystkich tych samochodów, których po 1 maja dotyczyć będzie ograniczenie prawa do odliczenia podatku płaconego w ratach albo od ich nabycia. W tym przypadku nie jest jednak przewidziany żaden przepis przejściowy, a to oznacza, że dla samochodów nie spełniających ustawowych kryteriów, niezależnie od daty zawarcia umowy leasingu, daty ich nabycia itd. od faktur za paliwo wystawionych od 1 maja począwszy, nie będzie przysługiwać prawo odliczenia podatku VAT.
Oto cytat wypowiedzi Ministerstwa Finansów: “Ministerstwo Finansów uprzejmie informuje, że zgodnie z nową ustawą o podatku VAT, odliczeniu od podatku należnego nie będzie podlegał podatek naliczony zawarty w cenie paliw silnikowych nabytych do samochodów osobowych i innych pojazdów, o których mowa w art. 86 ust. 3 i 5 ustawy, tj. do samochodów, których dopuszczalna ładowność jest mniejsza niż określona według wzoru DŁ = 357 kg + n × 68 kg (‘n’ oznacza ilość miejsc siedzących).

Pocieszający jest jedynie fakt, że pozostaje aktualna możliwość odliczenia VAT-u przy nabyciu części zamiennych, naprawach i innych tego rodzaju kosztach dotyczących samochodów “ z kratką”. Obecna ustawa ma niestety wiele niedomówień i niedociągnięć. Miejmy nadzieję, że zostaną one szybko naprawione, aby w sposób jasny i precyzyjny regulować działalność firm na rynku samochodowym, a co za tym idzie kredytowym i leasingowym.

Ryszard Majewski