Okres targów motoryzacyjnych Poznań Motor Show ’2005 to odpowiedni moment, by omówić kwestię klasyfikacji i oznaczania części zamiennych wg GVO – poświęcimy więc temu tematowi dzisiejszy artykuł. Równocześnie zapowiadam, że w kolejnym, czerwcowym numerze “Nowoczesnego Warsztatu” będziemy kontynuować temat części zamiennych koncentrując się wtedy na zagadnieniu dokumentacji i sposobów weryfikowania czy dana część zamienna należy do danej kategorii GVO – zagadnieniu niezwykle istotnym, zwłaszcza z punktu widzenia interesów prawnych autoryzowanych stacji obsługi. A więc po kolei.

GVO
Przypominam – od 1 listopada 2004 r. obowiązują w Polsce dwa rozporządzenia tzw. GVO dotyczące motoryzacji: “europejskie” GVO – Rozporządzenie Komisji Europejskiej nr 1400/2002 z 31 lipca 2002 oraz “polskie” GVO – Rozporządzenie Rady Ministrów z 28 stycznia 2003, zainteresowani znajdą pełne, oficjalne ich teksty na stronie internetowej

www.wxpert.org.pl

Kategorie części zamiennych po GVO
Biorąc pod uwagę definicje w “europejskim” GVO (art.1 ust.1 pkt. s, t, u), “polskim” GVO (§ 2, pkt. 19, 20, 21), zawarte w GVO uregulowania nt. zasad stosowania części zamiennych oraz interpretacje, jakie Komisja Europejska zawarła w oficjalnym dokumencie “Explanatory Brochure” (“Broszura Wyjaśniająca”) można wykazać, że z prawnego punktu części zamienne występujące w obrocie na rynku podzielić możemy na 4 kategorie:
(1) “oryginalne części zamienne” dostarczone przez producenta auta (ang.: “original spare parts” supplied by supplier of new motor vehicles) W literaturze i internecie najczęściej stosowane oznakowanie OE (ang.: ”Original Equipment”). Części takie posiadają oryginalne opakowanie producenta auta opatrzone jego logiem(ami) oraz oryginalną(e) nalepkę(ki) z jego logiem. I chociaż 4/5 ogółu takich części producenci aut zamawiają u zewnętrznych dostawców, to jednak odpowiadają wtedy za ich jakość, specyfikacje techniczne i technologiczne, dystrybucję, itd. Dlatego prawodawca zgadza się, by producenci aut mogli wymagać stosowania tej właśnie kategorii części, gdy dokonywana jest u dealera (w ASO) naprawa gwarancyjna – finansowana przez producenta samochodu. W innych sytuacjach ta kategoria części nie może już być narzucana do stosowania dealerom (dokładniejsze zobrazowanie tych zasad w Tab. 1).
(2) “oryginalne części zamienne” pozostałe (ang.: “original spare parts” from a third undertaking) W literaturze i w internecie oznaczane najczęściej jako OEM (ang.: ”Original Equipment Manufacturer”). GVO rozszerzyło pojęcie “oryginalnych części zamiennych” na wszelkie komponenty, które mają taką samą jakość i produkowane są według tych samych specyfikacji jak części dystrybuowane przez samych producentów aut – dotyczy to w pierwszym rzędzie części pochodzących wprost od tzw. “dostawców na pierwszy montaż” (jak Bosch, Delphi, Hella, Magneti-Marelli, Pilkington, Valeo itp.)
(3) części zamienne nieoryginalne – zamienniki (“zwykłe”)
W literaturze oznaczane najczęściej jako AM (ang.: ”After Market”). Tę grupę można zdefiniować jako wszelkie takie części, których GVO nie zaliczyło ani do “części oryginalnych” (w “europejskim” GVO art.1 ust.1 pkt. t), ani do “części o porównywalnej jakości” (w “europejskim” GVO art.1 ust.1 pkt. u).
(4) “części zamienne o porównywalnej jakości” (ang.: “spare parts of matching quality)
W literaturze brak ugruntowanego oznaczenia, zaproponuję w naszych tabelach OEQ (ang.: ”Original Equipment Quality”). GVO “wyodrębniło” spośród ogółu “zamienników” tę nową kategorię części, które “odpowiadają pod względem jakości” elementom dystrybuowanym przez producentów aut, ale bez obowiązku stosowania identycznych specyfikacji technicznych i technologicznych przy ich wytwarzaniu (a więc np. materiał nie musi być ten sam!).
Ta ostatnia kategoria wydaje się szczególnie istotna dla rynku. O ile bowiem – rzadziej lub częściej, mniej czy bardziej oficjalnie – niektórzy dealerzy zwykli już byli i przed GVO 1400/2002 stosować np. reflektor wyjmowany z pudełka Valeo zamiast takiego samego, droższego reflektora wyjmowanego z pudełka GM, o tyle oficjalna zgoda Komisji Europejskiej na stosowanie (pod pewnymi warunkami) w ASO części nieoryginalnych TO PRAWDZIWA REWOLUCJA. Część dealerów na Zachodzie z tej możliwości już chętnie korzysta, inni jeszcze się ostrożnie przyglądają rozwojowi sytuacji. W Polsce popularność “części porównywalnej jakości” wśród dealerów jest jeszcze niewielka, a i wiedza na temat zasad ich stosowania i rodzaju niezbędnej dokumentacji niezbyt pogłębiona.

Zasady stosowania kategorii części zamiennych po GVO
Gdy przeanalizować wszystkie zapisy w GVO i “Explanatory Brochure” (“Broszurze Wyjaśniającej”) Komisji Europejskiej, dojdziemy do wniosku, że zasady stosowania w ramach GVO poszczególnych kategorii części zamiennych można zobrazować następująco (patrz Tab. 1):
Metody oznaczania kategorii części zamiennych po GVO Chociaż byłoby wygodne, by poszczególne 4 kategorie części zamiennych były oznakowywane jednolicie na rynku motoryzacyjnym, to nie wydaje się, aby cała europejska motoryzacja – czy choćby rynki poszczególnych państw UE – dorobiły się takich systemów. Zbyt odległe są przyzwyczajenia, zbyt różne interesy.
Dlatego przedstawiam w Tab. 2 kilka systemów – jedne starsze “paroletnie”, inne młodsze “parotygodniowe”, jedne oparte o nomenklaturę angielską, inne o polską, jeszcze inne bazujące na użyciu cyfr. Szczególną uwagę chciałbym zwrócić na ostatnią kolumnę, gdzie przedstawiono nową nomenklaturę zaproponowaną do stosowania Komunikatem nr 1 z 16 kwietnia br. sygnowanym podpisami przez przedstawicieli firm ubezpieczeniowych PZU i Warta, przez znaczących dystrybutorów części zamiennych (alfabetycznie BHMD, Inter Cars i Polcar) i producentów (Pilkington), przez Stowarzyszenie Producentów Części Motoryzacyjnych, a także przez niżej tu podpisanego A.Sklorza (Auto-Elements). System ten przewiduje stosowanie jako pierwszej litery znaku O, Q, Z lub P określającego jednoznacznie przynależność “prawną” do danej kategorii GVO (komunikat nazywa to “Identyfikatorem Statusu Prawnego”) – i to byłoby wspólne dla wszystkich stosujących system – ale dopuszcza też “rozszerzanie” oznaczenia “prawnego” o dalsze litery i cyfry (o tzw. “Indeksy Informacji Dodatkowej”), które byłyby ustalane indywidualnie przez dystrybutorów i przekazywały informacje “dodatkowe”. Odpowiedni fragment zaleceń na ten temat zamieszczam w ramce pn. Wyciąg z Komunikatu nr 1. Życie pokaże w jakim stopniu taki system się faktycznie przyjmie, na ile rygorystycznie i rzetelnie będą do jego stosowania podchodzić w przyszłości dystrybutorzy w Polsce, czy “identyfikacja statusu prawnego” będzie prawidłowa, wreszcie czy stosowane “informacje dodatkowe” dadzą się jakoś zunifikować na rynku i pozwolą zachować czytelność całego systemu. Ze swojej strony mogę podać, że nasza firma Auto-Elements przyjmie nowy system do stosowania jako drugie, równoległe oznaczenie w cennikach, ułatwiające identyfikację części naszym klientom. A pozostawiając Czytelników sam na sam z mało porywającą lekturą tabel i komunikatów dot. “systemów oznaczeń części zamiennych” na koniec ponownie zapowiem na następny miesiąc ścisłe omówienie zagadnienia nie mniej ważnego: jakie dokumenty upoważniają dystrybutorów do przypisywania części zamiennej danego “statusu prawnego” wg GVO, a także w jaki sposób warsztaty – zwłaszcza autoryzowane stacje obsługi – powinny zabezpieczać swoje interesy prawne (tzn. jak sprawdzać dokumenty kupowanych części zamiennych), aby wskutek pochopnego użycia części zamiennej innej niż oryginalna lub “o porównywalnej jakości” nie narazić się na postawienie przez macierzysty koncern zarzutu rażącego naruszenia umowy dealerskiej.

Tab. 1. Zasady wykorzystywania poszczególnych kategorii części zamiennych po GVO.

Tab. 2. Przykładowe oznaczenia prawnych kategorii części wg GVO

Wyciąg z komunikatu nr 1.

Adrian R. Sklorz AUTO-ELEMENTS (www.element.com.pl) Analityk Fundacji MULTI-EXPERT